Gigantopitek (Gigantopithecus)

Gigantopitek (Gigantopithecus)

W wielu rejonach świata pojawiają się historie o wysokich, człowiekowatych istotach, pokrytych włosami i uciekających przed spojrzeniami ludzi. Czy Yeti, albo Wielka Stopa to przetrwałe formy gigantopiteka – największego hominida, jakiego odkryto?

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: naczelne
• Nadrodzina: małpy człekokształtne
• Rodzina: człowiekowate
• Podrodzina: orangowate
• Rodzaj: gigantopitek

Występowanie

Ta olbrzymia małpa żyła na terenach dzisiejszych Chin, Indii i Wietnamu, prawdopodobnie między 9 mln a 100 tys. lat temu. Gigantopitek współistniał z innymi hominidami, ale tym, co wyróżniało gigantopiteka na tle pozostałych były ogromne rozmiary.

Charakterystyka

Wśród specjalistów dominuje pogląd głoszący, że gigantopitek chodził na 4 nogach, podobnie do współczesnego szympansa czy goryla. Istnieją również przypuszczenia, że poruszał się na dwóch nogach. Założenie o dwunożności opiera się tylko na kościach szczęki, która kształtem przypomina literę „U”, rozszerzającą się w ku tyłowi. Umożliwiało to zachowanie miejsca dla tchawicy, a szczęka umocowana była prostopadle do kręgosłupa, co może świadczyć o wyprostowanej sylwetce.

Trudno przesądzić o prawdziwości obu poglądów, bowiem nigdy nie odnaleziono kości miednicy, ani kończyn. Zważając jednak na fakt, że gigantopitek był istotą bardzo masywną (samiec ważył nawet 540 kg), nogi nie byłyby w stanie utrzymać takiego ciężaru. Gdyby poruszał się jak goryl, jego ciężar byłby równomiernie rozłożony na wszystkie kończyny, co umożliwiłoby mu sprawne poruszanie się.

Mieszkał w lasach bambusowych, razem z wymarłym rodzajem pandy, co potwierdzają znalezione skamieliny. W związku z tym uznano, że prowadził roślinożerny tryb życia.

Szczęka charakteryzowała się masywnością i dużą głębokością. Zęby były duże, przeznaczone do żucia, miażdżenia i rozcierana pokarmu. Świetnie mógł sobie radzić z włóknistymi roślinami, podobnymi do bambusa. Poza bambusem, żywił się prawdopodobnie nasionami i owocami, wskazują na to fitolity znalezione na zębach. Trzonowce były krótkie i płaskie, ale pokryte niebywale mocnym, twardym szkliwem – szkoda, że my takiego nie posiadamy, nie musielibyśmy odwiedzać stomatologa 🙂

Podobnie wyglądały przedtrzonowce, natomiast kły nie były zbyt ostre, ani spiczaste. Siekacze nie zachwycały wielkością i przypominały dłuto. Wszystkie zęby posiadały liczne zagłębienia, analogiczną budową uzębienia może się poszczycić współczesna panda wielka, której dieta składa się głównie z bambusa.

Ponieważ szkielet jest niekompletny, rekonstrukcja gigantopiteka jest w większości spekulacją, ale części, które odkryto ujawniają ciekawe informacje. Ze względu na rozmiary można było stwierdzić, że jego najbliższym współczesnym krewnym jest goryl, ale mniejsza od gorylej szczęka każe domniemywać, że jest bliżej spokrewniony z orangutanem (Pongo). Stworzone modele gigantopiteka wyraźnie pokazują podobieństwo do małpy z rodzaju Pongo. Zrekonstruowany olbrzym zwykle stoi na dwóch nogach, ale jest to zrobione raczej po to, aby pokazać imponujące rozmiary tego stworzenia.

Teoria o dwunożności jest mocno wątpliwa, ale niewykluczone, że od czasu do czasu przyjmował wyprostowana pozycję (np. podczas rywalizacji z innymi samcami, albo podczas podróży).

Odkrycie

Pierwszy opis został stworzony przez antropologa – Ralpha von Koenigswalda – w 1935 roku. Historia jest o tyle niezwykła, że naukowiec dokonał odkrycia w… chińskiej aptece. Skamieniałe zęby i kości mielono na proszek i stosowano jako lek w tradycyjnej medycynie chińskiej. Zęby trzonowe i kilka szczęk odzyskano z chińskiego sklepu z tradycyjnymi lekami. Inne pozostałości po gigantopiteku odkryto w Indiach i Wietnamie.

W 1955 roku znaleziono 47 zębów Gigantopithecus blacki wśród transportowanych „smoczych kości” (kawałki kości lub muszli, przeznaczone do wróżenia, np. do skapulimancji). Analizując pochodzenie zębów dotarto do większych znalezisk, a nawet do prawie kompletnej żuchwy. Do 1958 roku znaleziono łącznie 3 żuchwy i ponad 1300 zębów, większość w magazynach dla chińskich produktów leczniczych oraz w jaskiniach.

Nie wszystkie szczątki datuje się na ten sam okres – skamieniałości z prowincji Hubei wydają się być najstarsze spośród wszystkich chińskich znalezisk (pozostałe szczątki pochodzą z Kuangsi i Syczuanu). Zęby z Hubei są również większe.

Gatunki

Obecnie sklasyfikowano 3 gatunki gigantopiteka:

Gigantopithecus blacki

Znany jedynie z kości żuchwy oraz z zębów znalezionych w jaskiniach Azji Południowo-Wschodniej. Nazwa gatunkowa sugeruje, że stworzenie było znacznie większe od współczesnego goryla, ale dokładna wielkość i budowa nie są poznane. Dzięki różnym metodom datowania wykazano, że żył ok. 1 mln lat temu, a wymarł ok. 100 000 lat temu. W końcowej fazie gigantopitek współistniał więc z człowiekiem rozumnym (Homo sapiens – pojawił się ok. 190 tys. lat temu) oraz poprzedzającym go człowiekiem wyprostowanym (Homo erectus: 1,9 mln – 143 tys. lat temu).

Na podstawie znalezionych skamieniałości obliczono, że dorosły samiec mierzył ok. 3 m wysokości i ważył 540 kg. Najwięksi męscy przedstawiciele gatunku mogli nawet przekraczać 3 metry.

Spożywał rośliny podobne do tych, które jada panda wielka. Wygląd nie jest dobrze poznany ze względu na fragmentaryczne znaleziska. Mógł przypominać współczesnego goryla, ale naukowcy są bliżsi teorii mówiącej, że bardziej przypominał swego najbliższego krewnego – orangutana.

Gigantopithecus bilaspurensis

Bardzo duży gatunek małpy człekokształtnej, której historię poznaje się z kilku kości i zębów znalezionych na terenach Indii. Gatunek żył 6 – 9 mln lat temu, w miocenie. Jest spokrewniony z Gigantopithecus blacki.

Gigantopithecus giganteus

Zęby odnaleziono w wapiennej formacji skalnej Danin i Wuming, na północ od Nanning (chińska prowincja Kuangsi) oraz w północnych Indiach. Mimo nazwy uważa się, że gatunek był o połowę mniejszy od Gigantopithecus blacki. Prawdopodobnie prowadził naziemny tryb życia i żywił się roślinami (głównie bambusem i liścmi).

Yeti, Yowie, Alma, Orang-pendek, Sasquatch czyli gigantopitek?

Nie tylko Szerpowie mówią o Yeti – ogromnym zwierzęciu, przypominającym krzyżówkę małpy i człowieka, żyjącym w Himalajach.

• Podobnie można scharakteryzować Yowie – dzikiego człowieka, którego ponoć spotykają Aborygeni – rdzenni mieszkańcy Australii.
• Ludy Mongolii i Syberii podobne stworzenie nazywają Alma.
• Indianie z Ameryki Północnej, jeszcze przed przybyciem białych osadników, mówili o Sasquatchu, czyli Wielkiej Stopie.
• Orang-pendek (niski człowiek) występuje zaś podobno w lasach Sumatry.

Oficjalnie uznaje się, że istoty te są jedynie wymysłem fanatyków i zwolenników teorii spiskowych.

Ślady?

Istnieją jednak ślady, które mogą przerwać kpiący śmiech sceptyków. W 2008 roku członkowie japońskiej ekspedycji zauważyli na śniegu odcisk ludzkiej stopy, mierzący 50 cm długości. Jedna z teorii sugeruje, że „autorem” tropu jest żyjący gigantopitek.

Pierwsze wzmianki o stworzeniach zamieszkujących odludne miejsca i przypominające małpoluda datuje się na wiek XV. W Europie o mitycznych (?) stworzeniach usłyszano dopiero pod koniec XX wieku, kiedy to angielski pułkownik Wandell wyznał, że w północnych Indiach zobaczył kilka dziwnych stworzeń o nagich stopach. Szerpowie – lud tybetański – widywali takie zwierzę od dawna i nadali mu imię Yeti.

Jedna z hipotez dotyczących Yeti, wyjaśnia, iż Yeti to jednak nie małpolud, lecz … niedźwiedź. Więcej na ten temat można znaleźć w artykule: Tybetański niedźwiedź błękitny.

Szczegółowe dane i wymiary

Gigantopitek (Gigantopithecus)

• Wysokość: do 3 m (największe osobniki mogły przekraczać nawet 3 metry), samice były o połowę niższe
• Rozpiętość ramion: 3.6 m
• Masa: do 540 kg

Gigantopitek – ciekawostki

• Naukowcy obliczyli, że gigantopitek był 2-3 razy cięższy od dzisiejszego goryla i prawie 5 razy cięższy od współczesnego orangutana.
• Z powodu sporych międzygatunkowych różnic w uzębieniu i wielkości ciała, niektórzy naukowcy uważają, że gigantopitek był znacznie mniejszy (ok. 1,8 m wysokości) niż głoszą oficjalne informacje.
• Dzięki dużym rozmiarom, dorosły osobnik miał bardzo niewielu naturalnych wrogów, jednak młodsze, słabe lub chore stworzenia padały ofiarą tygrysów, krokodyli, hien, pytonów, niedźwiedzi, machajrodonów (tygrysy szablastozębne) i człowieka wyprostowanego (Homo erectus).
• W przeszłości uważano, że gigantopitek był spokrewniony z człowiekiem, jednak obecnie uważa się, że podobieństwo do człowieka jest wynikiem konwergencji ewolucyjnej (ewolucja zbieżna).
• W 2012 roku, w Dallas dokonano badań DNA nieznanego nauce hominida. Sekwencja DNA sugeruje, że legendarny Sasquatch (Wielka Stopa) to hybryda Homo sapiens z nieznanym gatunkiem ssaka naczelnego. W stosunku do tego odkrycia, naukowcy używają określania: „ludzka hybryda”.

Polecamy:

• Yeti
• Yowie
• Wielka Stopa
• Małpy
• Orangutan
• Szympans
• Goryl
• Pawiany
• Gibony
• Mandryl
• Makaki
• Panda wielka
• Panda mała