Ameryka PnAzjaEuropaPolskaRogateSsakiZwierzęta

Łoś, łosie (Alces alces)

Łosie (Alces alces)

Łoś to największa zwierzyna łowna w Polsce. Charakteryzuje się imponującym porożem i niebanalnym wyglądem. Agresywny, kiedy trzeba, budzący respekt ogromny ssak kopytny z rodziny jeleniowatych był nawet gwiazdą w czołówce amerykańskiego serialu „Przystanek Alaska”. Trudno go spotkać w polskich lasach, ale gdy już się pojawi, nie można obok niego przejść obojętnie.

Klasyfikacja

  • Gromada: ssaki
  • Podgromada: ssaki żyworodne
  • Rząd: parzystokopytne
  • Rodzina: jeleniowate (Cervidae)
  • Podrodzina: Caproelinae
  • Rodzaj: Alces
  • Gatunek: łoś
Królestwem łosia jest tajga (borealne lasy iglaste) oraz tundra.

Występowanie

Z całą pewnością królestwem łosia jest tajga (borealne lasy iglaste) oraz tundra na północnym obszarze ziemskiego globu.

Łoś zamieszkuje tereny od Półwyspu Skandynawskiego po wschodnią Azję. Ponadto, można go spotkać:

  • W krajach nadbałtyckich
  • W Czechach
  • Na Białorusi
  • Na północnym obszarze Ukrainy
  • Na Syberii (największa populacja w tej części świata)
Populacja łosia w Polsce wynosi ok. 8000 osobników.

Łoś w Polsce (odbudowana populacja łosia) występuje najliczniej w:

  • Biebrzańskim Parku Narodowym (ok. 600 osobników)
  • Kampinoskim PN (ok. 300 osobników)
  • Poleskim PN (ok. 150 osobników)

Szacuje się, że populacja łosia w Polsce wynosi ok. 8000 osobników.

W Ameryce Północnej łoś zasiedla:

  • niemal cały obszar Kanady (bez Arktyki)
  • większość Alaski
  • Północną Nową Anglię
  • północną część stanu NY
  • północną Minnesotę

Na wymienionych terenach Ameryki Północnej występuje najbardziej zróżnicowana populacja łosia.

Łoś zamieszkuje podmokłe tereny, bagna, torfowiska, trzęsawiska, tereny zalewowe nad rzekami i jeziorami. Gdy nadchodzi zima, przenosi się do lasów iglastych, położonych wyżej.

Łoś jest największym przedstawiciel rodziny jeleniowatych i jednym z największych lądowych ssaków europejskich.

Populacja łosia na świecie

  • Kanada – 500 tys. – 1 mln osobników
  • Finlandia – 115 tys. w 2009 r.
  • Norwegia – ok. 120 tys. w 2007 r.
  • Szwecja – 300–400 tys.
  • Rosja – ok. 730 tys. w 2008 r.
  • USA – ok. 300 tys.
Suknia (sierść) łosia jest w barwach ciemnego brązu, wpadającego czasem w czerń. Brzuch jest jaśniejszy. W czasie zimy suknia gęstnieje.

Charakterystyka

Wygląd

Łoś to największy przedstawiciel rodziny jeleniowatych i jeden z największych lądowych ssaków europejskich o bardzo charakterystycznym wyglądzie. Ma duży, zakończony szerokim pyskiem, łeb. Górna warga jest duża, mięsista i ruchliwa.

Łoś posiada 32 zęby, ale nie ma górnych przednich zębów. Ma jednak 8 ostrych siekaczy w żuchwie oraz twardy język, dziąsła i wargi, dzięki którym z łatwością spożywa roślinność drzewiastą (w szczególności korę).

Świece (oczy) nie są zbyt pomocnym zmysłem, ponieważ łoś ma słaby wzrok.

Łyżki (uszy) są długie (ok. 26 cm), zakończone spiczasto. Szyja jest masywna i krótka, dzięki niej łoś może obracać głową, osiągając bardzo szerokie pole do zbierania informacji z otoczenia.

Biały łoś
Biały łoś.

Charakterystyczna, wisząca spod łba narośl tłuszczowa ozdobiona jest czarną brodą. Na grzbiecie występuje garb, zad jest osadzony nisko. Tyłów zakończony jest stosunkowo krótkim kwiatem (ogonem). Zaskakująco długie nogi (badyle) wyposażone są w szerokie racice, które – dzięki możliwości rozsuwania się – umożliwiają chodzenie po bagnach, mokradłach i śniegu.

Suknia (sierść) łosia jest w barwach ciemnego brązu, wpadającego czasem w czerń. Brzuch jest jaśniejszy. W czasie zimy suknia gęstnieje. Niezwykle rzadko występują białe łosie.

Łoś dobrze rozpoznaje zmiany natężenia światła (świt i zmierzch). Najbardziej może polegać na słuchu oraz węchu.

W okresie godowym samce toczą ze sobą boje o przywództwo.

Poroże łosia

Imponujące poroże w kształcie łopat lub badyli (tak, jak u jeleni) to element obronny, odstraszający, ale również przyciągający samice. Na każdej łopacie znajduje się ok. 20 pasynek (odnóg). Byk „dostaje” łopaty dopiero w 5. roku życia, bywa również, że niektóre samce nigdy się ich nie doczekają. Samiec posiadający łopaty nazywa się łopatacz, natomiast osobniki wyposażone tylko w badyle zwie się badylarzami.

Po okresie godowym łoś zrzuca poroże, aby oszczędzić energię na zimę. Nowy zestaw odrasta wiosną. Jest to jedna z najszybciej rozwijających się części ciała w królestwie zwierząt.

Niedojrzałe byki nie zrzucają poroża na zimę, zachowują je do następnej wiosny. Wykastrowany byk szybko zrzuca swoje poroże, nowy zestaw jest zdeformowany i pozostaje łosiowi do końca życia.

Bardzo rzadko zdarza się, że również samica łosia (krowa/klępa) posiada poroże. Wywołane jest to zawirowaniami w gospodarce hormonalnej.

Wśród Eskimosów przydatki łosia (świeżo odrastające poroże), określane mianem „rogów diabła”, są źródłem wielu mitów i legend.

Aby samiec został dopuszczony przez samicę, byk musi zaakceptować jej młode. Adopcja jak widać jest popularna nie tylko wśród ludzi 🙂

Tryb życia łosi

Podobnie jak wielbłąd, żyrafa i koń, łoś porusza się inochodem. Z reguły chodzi powoli, ale może rozwinąć prędkość w kłusie do 30 km/h, a na krótkich dystansach – 60 km/h.

Na suchym obszarze porusza się bardzo cicho, mimo swych rozmiarów i ciężaru ciała. Ponadto, wyróżnia się dużą zwrotnością. Dobrze czuje się w niskich temperaturach, powyżej +10oC chłodzi się, wchodząc do wody. Jest świetnym pływakiem i nurkiem. Po powierzchnią wody może wytrzymać prawie minutę.

Aktywność wykazuje w dzień i w nocy. Najczęściej żeruje o świcie i o zmroku. Potrafi pokonać duże odległości w poszukiwaniu pożywienia.

Byk (samiec łosia) żyje samotnie, łączy się w grupy z samicą i jej młodymi w okresie godowym. Najsilniejsza więź występuje między krową (samicą łosia), a jej młodymi, co skutkuje formowaniem się stad. Wiosną oraz latem starsze samce żyją niezależnie.

Podobnie jak wielbłąd, żyrafa i koń, łoś porusza się inochodem.

Rozmnażanie

Bukowisko (okres godowy u łosi) trwa od września (w Ameryce Północnej od sierpnia) do października/listopada. Gdy samica wchodzi w etap rui, przywołuje samca charakterystycznym nosowym porykiwaniem o płaczliwym zabarwieniu. Samiec w tym okresie nie je, co przyczynia się do utraty ok. 1/5 masy ciała.

Zanim samce zaczną ze sobą walkę, dochodzi do szeregu działań mających za zadanie odstraszyć rywala. Byk demonstruje wielkość zębów, poroże, rozmiary ciała oraz siłę ryku (stękania). Walka rozpoczyna się, kiedy żaden z rywali nie ma zamiaru odpuścić. Byki rozpędzają się na siebie z pochylonymi głowami, zderzając się łopatami. Zwycięzcą jest byk, który wypchnie dalej swojego przeciwnika.

Łoś najczęściej żeruje o świcie i o zmroku.

Ciąża, poród, wychowywanie łoszaków

Ciąża trwa ok. 8 miesięcy. Na świat przychodzi z reguły jedno lub dwoje młodych, jeżeli jedzenia jest pod dostatkiem (im młodsza samica, tym mniej młodych w miocie). Młode rodzą się w okolicach maja i czerwca. Łoszak (mały łoś) ma ok. 80 cm długości i wysokości. Po ok. 3 dniach zaczyna towarzyszyć matce w podróżach. Łoszaki mają czerwono-brunatne umaszczenie pozbawione plam. Młode pozostają z matką dopóki ta nie urodzi kolejnych łoszaków.

Po 3 miesiącach karmienia mlekiem, łoszak „przerzuca się” na pokarm stały. To swego rodzaju sukces, ponieważ ok. 50% młodych łosi ginie w ciągu pierwszych 2 miesięcy życia. Ocalałe pozostają przy samicy do następnego roku.

Łosie bardzo często przekraczają drogi, a zimą nawet poruszają się wzdłuż nich.

Osobowość łosia

Generalnie, łoś nie należy do zwierząt agresywnych „bez powodu”, ale gdy zostanie przestraszony, zaskoczony lub sprowokowany – zareaguje atakiem. Statystycznie, łosie atakują ludzi częściej niż niedźwiedź i wilk razem wzięci. Rzadko jednak łoś robi człowiekowi dużą krzywdę.

W Ameryce Północnej łosie ranią ludzi częściej niż jakikolwiek inne ssaki. Z częstotliwością ataków łoś stoi na równi z hipopotamem.

Odradza się karmienie oswojonych łosi, ponieważ mogą one przejawiać dużą agresję w sytuacji, gdy ktoś nie chce ich „poczęstować”. Najbardziej należy uważać w okresie bukowiska. Byki są wtedy agresywne w stosunku do ludzi, ponieważ stężenie męskich hormonów jest o wiele większe niż poza tym okresem. Samice opiekujące się młodymi są tak samo niebezpieczne – reagują agresywnie, gdy człowiek podejdzie zbyt blisko młodych.

Łoś nie jest zwierzęciem terytorialnym, więc nie widzi w człowieku potencjalnego zagrożenia. Atakując, chce jedynie odgonić intruza, który przekroczył jego osobistą przestrzeń (nie chodzi o terytorium).

Pierwszym sygnałem niezadowolenia łosia jest utrzymywanie kontaktu wzrokowego z nieproszonym gościem. Kiedy opuszcza głowę, kładzie uszy, stroszy sierść na grzbiecie – za moment rozpocznie szarżowanie.

Łoś nie jest zwierzęciem terytorialnym, więc nie widzi w człowieku potencjalnego pożywienia.

Dieta

W okresie letnim łoś zajada się roślinami wodnymi, lądowymi, podwodnymi i błotnymi. Lubi także trawy i rośliny rosnące przy brzegach zbiorników wodnych. Nie pogardzi pędami drzew liściastych (brzozy, olchy, wierzby, osiki) i iglastych (sosny). W zimie wspomaga się igłami jodeł i sosen oraz korą różnych drzew.

Dorosły łoś potrzebuje od  20 do 50 kg pożywienia dziennie.

Naturalni wrogowie

Największym zagrożeniem króla mokradeł są stada wilków. Regulują populację łosia, zjadając słabe lub chore łoszaki oraz stare osobniki. Łoś, który wyczuje stado wilków, ratuje się ucieczką. Wilki potrafią jednak być bardzo uparte i ścigają go przez płytkie strumienie i zamarznięte rzeki, czyli tam, gdzie mobilność łosia jest znacznie ograniczona. Wilki zabijają go, raniąc zad i krocze, prowadząc do wykrwawienia.

Innym nieprzyjacielem jest niedźwiedź brunatny, a na obszarze Syberii – tygrys syberyjski.

Łoś alaskański (Alces alces gigas) jest na tyle silny, że potrafi odeprzeć atak niedźwiedzia czarnego i grizzly.

W kanadzie i na Alasce łosie stanowią poważny problem dla kierowców. Są sprawcami wielu śmiertelnych wypadków. Również w Polsce dochodzi do kolizji z łosiami.

Łoś wśród ludzi

Na terenach, gdzie łosie występują najliczniej (m.in. w USA, na Alasce, w Kanadzie, w Skandynawii) istnieją specjalne znaki drogowe, informujące i ostrzegające przed łosiami chodzącymi publicznymi drogami. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest duża liczba kolizji łosi z pojazdami samochodowymi. Dzięki temu chronione są i łosie, i ludzie.

Szczegółowe dane/wymiary:

Łoś (Alces Alces)

  • Długość: 2,4 – 3,2 m
  • Wysokość w kłębie: 1,4 – 2,3 m
  • Długość ogona: 5 – 12 cm
  • Waga: 380-700 kg (samce), 200-360 kg (samice)
  • Długość życia: 15 – 25 lat

Poroże

  • Długość: do 1,2 m
  • Rozpiętość: do 2 m
  • Ciężar: do 20 kg
Największym zagrożeniem łosi są stada wilków.

Sklasyfikowane podgatunki łosia

Podgatunki euroazjatyckie:

  • Łoś europejski (Alces alces alces)
  • Łoś kamczacki (Alces alces buturlini)
  • Łoś ussuryjski/mandżurski (Alces alces cameloides)
  • Łoś jakucki/wschodniosyberyjski (Alces alces pfizenmayeri)
  • Łoś kaukaski (Alces alces caucasicus) – wymarły

Podgatunki północnoamerykańskie:

  • Łoś amerykański (Alces alces americana);
  • Łoś zachodniokanadyjski (Alces alces andersoni);
  • Łoś alaskański (Alces alces gigas);
  • Alces alces shirasi
Łosie europejskie są często bardziej agresywne od łosi północnoamerykańskich.

Łoś – ciekawostki. Czy wiesz, że…

  • Wśród Eskimosów przydatki łosia, zwane “rogami diabła”, są źródłem wielu mitów i legend;
  • Dorosły samiec łosia je 20 – 50 kg pożywienia dziennie;
  • Ryk samca w czasie bukowiska można usłyszeć z odległości 500 m;
  • Aby samiec został dopuszczony przez samicę, byk musi zaakceptować jej młode;
  • Od 2001 roku w Polsce obowiązuje moratorium, czyli zawieszenie polowań na łosie oraz całoroczny okres ochronny;
  • Łosie europejskie są często bardziej agresywne od łosi północnoamerykańskich;
  • Mięso łosia było podstawą diety Indian zamieszkujących północno-wschodnią część Ameryki Północnej (Rhode Island);
  • Wbrew pozorom, łosia łatwo oswoić, a z mleka tych jeleniowatych można produkować sery;
  • Niezwykle rzadko występują białe łosie.
Po okresie godowym łoś zrzuca poroże, aby oszczędzić energię na zimę.

Polecamy zwierzęta z polskich lasów:


Baza Dinozaurów

5 komentarzy

  1. No i co sądzicie o nowym pomyśle Szyszki o odstrzeliwaniu łosi? Najpierw żubry, później Puszcza Białowieska a teraz łosie. W międzyczasie 500 bażantów.

    1. Trudno to w ogóle komentować, zwłaszcza jak się kocha przyrodę. Minister jest zapalonym myśliwym, więc dla niego ważne pewnie jest żeby sobie z kolegami postrzelać do żywego celu, a nie ochrona przyrody.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button