DinozauryDinozaury drapieżneJura

Megalozaur (Megalosaurus) – wielki jaszczur

Megalozaur (Megalosaurus)

Chociaż dinozaury wyginęły wiele milionów lat temu, wciąż budzą olbrzymie zainteresowanie. Większość z tych gigantycznych drapieżnych gadów jest blisko spokrewnionych ze znanymi nam dzisiaj ptakami, stąd też podejrzenia, że rzeczywistości mogły wyglądać nieco inaczej, niż to sobie wyobrażamy. Zamiast olbrzymich, budzących dreszcz grozy jaszczurów, znanych nam z Parku Jurajskiego i podobnych filmów, które weszły do kanonu popkultury, wyobraźmy sobie stworzenie z dziobem i piórami. Wzbudzi zdecydowanie mniejszy respekt. Jak się jednak okazuje, prawdopodobnie wizerunki prehistorycznych mieszkańców tej ziemi znane z filmów nie są aż tak abstrakcyjne. Wszystko za sprawą megalozaura.

Megalozaur (Megalosaurus)

Klasyfikacja

  • Nadrząd: dinozaury
  • Rząd: dinozaury gadziomiedniczne
  • Podrząd: teropody
  • Infrarząd: tetanury
  • Nadrodzina: megalozauroidy
  • Rodzina: megalozaury
  • Rodzaj: Megalozaur
  • Gatunek: Megalosaurus bucklandii

Nazwa

Megalozaur to nazwa pochodząca z języka greckiego. Megalosaurus to inaczej „wielki jaszczur”. Już samo to określenie mówi nam sporo o tym stworzeniu, zacznijmy jednak od początku.

Megalozaur (Megalosaurus)

Okres i tereny występowania

Dinozaur ten stąpał po ziemi w środkowej jurze. Zamieszkiwał tereny dzisiejszej Europy i tutaj też zostały odkryte jego szczątki.

Odkrycie

Pierwszy megalozaur został nazwany i opisany w 1824 roku, przez Williama Bucklanda – angielskiego pastora, zajmującego również geologią i genealogią.

Skamieniałości odkryte w osadach z terenów hrabstwa Oxfordshire, leżących w granicach Anglii, pozwoliły rozpocząć badania nad tym fascynującym stworzeniem. Początkowo twierdzono, że dinozaur będzie olbrzymem i może liczyć nawet 20 metrów długości. Jak się później okazało, szacunki były zbyt optymistyczne, jednak sam Megalozaur do małych nie należał (stąd też wzięła się jego nazwa)

Megalozaur (Megalosaurus)

Charakterystyka

Megalozaur to teropod, należący do rodziny Megalosauriae. Wszystkie stworzenia z tej rodziny były zwierzętami dużymi, nawet w odniesieniu do innych jurajskich gadów. Długość ich ciała wynosiła nawet 9 metrów. Megalozaur nie był pod tym względem wyjątkiem. Był za to pierwszym nazwanym i formalnie opisanym dinozaurem, który nie należał do gromady ptaków. Wciąż nie udało się znaleźć kompletnego szkieletu tego stworzenia, a materiały zebrane do badań pochodzą od kilku osobników.

Co więcej, na podstawie prowadzonych w Anglii wykopalisk, udało się ustalić, że ówczesną Europę przemierzały przynajmniej dwa inne – poza Megalozaurem – gatunki olbrzymich teropodów. Wśród materiałów badawczych, tylko jeden został zakwalifikowany, jako pochodzący od megalozaura bez żadnych wątpliwości. Chodzi o kość zębową i inne żuchwy, których budowa umożliwiła dokonanie takich badań. Początkowe założenia naukowców sprawiły jednak, że szereg innych gatunków, zostało zaliczonych do rodziny Megalosaurus. Dopiero później okazało się, że klasyfikacja taka jest błędna i mamy styczność z osobnymi rodzajami teropodów.

Wracając jednak do samego Megalozaura, na podstawie badań wskazano, że żył około 166 milionów lat temu. Jego długość mogła wynosić nawet 7 do 9 metrów, a wysokość to około 2 metry w biodrach. Olbrzymi gad mógł ważyć około tony.

Megalozaur (Megalosaurus)

Jego szczęka była potężna, a zęby długie i szpiczaste. To właśnie sama szczęka wzbudziła duża zainteresowanie naukowców. Dzięki budowie odmiennej niż w przypadku innych prehistorycznych gadów, udało się bez wątpienia potwierdzić, że mamy styczność z innym, osobnym gatunkiem.

Bazując na budowie zębów w szczęce, naukowcy potwierdzili również, że część z odkrytych w Anglii kości szczęki, również należy do Megalozaura. Bez tej charakterystycznej cechy, prawdopodobnie odkrycie mogłoby zostać zbagatelizowane i z czasem zapomniane, a sam megalozaur nie zostałby opisany.

Żuchwa megalozaura składa się z 13 lub 14 zębów. Jak już wcześniej wspomniano, były bardzo ostre i stosunkowo duże. Ponadto w szczęce wyróżniono niezrośnięty trzeci zębodół, prosta kość zębowa z niezrośniętą okolicą spojeniową, wysokie i niezrośnięte płyty międzyzębowe i boczny rząd otworków nerwowo-naczyniowych kości zębowej umieszczonej w rowku.

Chociaż początkowo był przedstawiany, jako duży teropod, który nie wyróżnia się niczym szczególnym, w rzeczywistości z czasem znaleziono kilka zasadniczych różnic. Szacuje się, że jego czaszka mogła być nieco skrócona. Na podstawie rekonstrukcji szkieletu i późniejszych rekonstrukcji komputerowych naukowcy ustalili, że zwierzę było nie tylko niezwykle duże, ale również muskularne i tęgie.

Ostre szpony zdecydowanie ułatwiały polowania. Duża czaszka sprawiała, że mięśnie szczęk były bardzo dobrze rozwinięte. Jego oczy prawdopodobnie były małe, więc przyjmuje się się, że polował kierując się głównie węchem – opisane wcześniej cechy nie pozostawiają żadnych wątpliwości co do faktu, że megalozaur był drapieżnikiem. Jego głównym pokarmem musiały być inne, często mniejsze dinozaury.

Megalozaur (Megalosaurus)

Czy megalozaury żyły samotnie czy w stadach?

Ciężko jest na podstawie obecnego materiału badawczego stwierdzić, czy zwierzęta były samotnikami, czy też polowały w stadach – w takiej sytuacji byłyby w stanie zagrozić nawet dużo większemu przeciwnikowi. Działanie w grupach jednak często było domeną nieco mniejszych drapieżników, w związku z czym można mieć tutaj uzasadnione wątpliwości.

W tym miejscu pojawia się jednak kolejna wątpliwość. W angielskich osadach, w których znaleziono pierwsze skamieniałości, prowadzono dalsze badania. Jak się okazuje, znaleziono szczątki wielu osobników, różnych rozmiarów. Na podstawie materiałów, wyróżniono, że kości należą przynajmniej do pięciu osobników dorosłych. Wiadomo jednak, że był tam więcej niż jeden Megalozaur. Pozostaje więc pytanie, czy znalezienie szczątków w podobnych miejscach było związane z faktem, że zwierzęta żyły jednak w grupach, czy można mówić o czystym przypadku – megalozaury żyły w podobnym miejscu i podobnym czasie, jednak każdy „na własnych rachunek”.

Czołowy drapieżnik – apex predator

Na przestrzeni niespełna 200 lat, które dzielą nas od pierwszych badań nad skamieniałościami megalozaura, na szczątki tego gada natknięto się jeszcze wielokrotnie. Mimo wcześniej opisanych wątpliwości co do klasyfikacji określonych szczątków, ich ilość może sugerować, że megalozaur był najliczniej występującym dużym drapieżnikiem na terenie Anglii i prawdopodobnie był na szczycie łańcucha pokarmowego w swoim ekosystemie. Ze względu na rozmiary megalozaura, trudno sobie wyobrazić, żeby jakieś inne stworzenie miało szansę mu zagrozić.

Megalozaur (Megalosaurus)

Szczegółowe dane / wymiary

Megalozaur (Megalosaurus)

  • Występowanie: Anglia
  • Datowanie: środkowa jura (Baton) – 166 mln lat temu
  • Długość: 7-9 m
  • Wysokość w biodrach: 2 m
  • Masa: (600 kg) 1000 -1200 kg
Megalozaur (Megalosaurus)

Ciekawostki

  • Megalozaur był pierwszym nazwanym i formalnie opisanym dinozaurem, który nie należał do gromady ptaków.
  • Pierwsza rekonstrukcja megalozaura wykonana została przez samego Bucklanda. Uważał on megalozaura za zwierzę czworonożne. Myślał, że to „płaz”, czyli zwierzę zdolne do pływania w wodzie i chodzenia po lądzie.
  • Dotychczas nie udało się znaleźć kompletnego szkieletu tego dinozaura, a materiały zebrane do badań pochodzą od kilku osobników.
  • Opisy z XIX i początku XX wieku dotyczące megalozaurów polujących na iguanodony, są obecnie uznawane za niedokładne, ponieważ szkielety iguanodonów znajdują się w znacznie młodszych formacjach wczesnej kredy. Jedyne zaś okazy należące do megalozaurów pochodzą ze środkowej jury.
Megalozaur (Megalosaurus)

Polecamy


Baza Dinozaurów

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button