Płetwal karłowaty (Balaenoptera acutorostrata)

Płetwal, wieloryb karłowaty (Balaenoptera acutorostrata)

Nie należy do małych zwierząt, ale w porównaniu do swojego bliskiego krewnego – płetwala błękitnego (Balaenoptera musculus) – wygląda jak Flip w cieniu Flapa. Pływa w prawie wszystkich morzach i oceanach świata, jednak najlepiej czuje się w chłodniejszych wodach.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: walenie
• Podrząd: fiszbinowce
• Rodzina: fałdowce
• Rodzaj: Balaenoptera
• Gatunek: płetwal karłowaty
  

Występowanie

Przebywa w północnym Atlantyku, w najzimniejszych jego wodach:

• w Morzu Baffina
• wodach Svalbardu
• Ziemi Franciszka Józefa
• Nowej Ziemi.

W okresie letnim przenosi się w wody archipelagu Hebrydy i do centrum Morza Północnego.

Inna populacja, przez cały rok, przebywa przy Wyspach Kanaryjskich, jest natomiast bardzo rzadki w okolicach Azorów, w Morzu Śródziemnym pojawia się jako włóczęga.

Na Teneryfie – największej z wysp archipelagu Wysp Kanaryjskich, jedną z głównych atrakcji  (tzw. „must see”) są wyprawy statkami wokół wyspy na spotkanie wielorybów. Płetwal karłowaty jest tam obok większych wielorybów, orek i delfinów często widywany.

Zimą widywano go w okolicach Bermudów, Bahamów, Antyli i wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych. W północno-zachodnim Pacyfiku znaleźć go można w Morzu Wschodniochińskim, Morzu Żółtym, Morzu Japońskim, Morzu Ochockim, Morzu Beringa i w Morzu Czukockim. We wschodniej części północnego Pacyfiku występuje w Zatoce Alaska, wzdłuż całego zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej, aż po Kalifornię Dolną (Zatoka Kalifornijska).

Charaktrystyka

Wygląd

Najmniejszy wśród fałdowców i jeden z najmniejszych fiszbinowców. Samce z półkuli północnej osiągają dojrzałość płciową po osiągnięciu ok. 6,9 m długości, a samice – po przekroczeniu 7,3 m. W północnym Atlantyku średnia długość dorosłych osobników wynosi ok. 8 m (samice są nieco większe i mierzą ok. 8,5 m, maksymalnie – 9,1 m).

Grzbiet jest ciemnoszary, a brzuch – śnieżnobiały. Przez górną część płetw piersiowych przechodzi biały trójkąt (a dokładniej – szewron), kończący się na tułowiu.

Osobniki przebywające blisko Antarktyki są nieco większe od innych płetwali karłowatych, a oznakowania na płetwach piersiowych są mniej widoczne. Powierzchnia sercowatego ogona i grzbietu jest szara, niebiesko-szara lub czarna, natomiast spód ogona i brzuch są białe (spód ogona może posiadać ciemne marginesy).

Płyty fiszbinowe mają kolor kremowy, szary lub biały. Warstwa tranu ma kilka centymetrów grubości, na gardle i brzuchu występuje 50 – 70 fałd skórnych. Płetwa grzbietowa ma kształt haka i ulokowana jest w 2/3 długości ciała. Pysk ma trójkątny, spiczasty kształt.

Dieta

Ssak ten ma mocno zróżnicowaną dietę, żywi się bowiem wieloma gatunkami ryb i skorupiaków. W północnym Atlantyku jada ryby z rodziny dobijakowatych, zębaczowatych, koleniowatych, łososie, gromadniki, witlinki, ryby z rodzaju Pollachius, plamiaki, kryl i widłonogi.

W północno-zachodnim Pacyfiku żywi się przede wszystkim krylem, sardelą japońską, sajrą, mintajem.

W wodach południowych żywi się przeważnie rybami z rodziny świetlikowatych.

Jak wszystkie fiszbinowce, wyłapuje pokarm dzięki fiszbinom spełniającym rolę sita – filtrują napływającą do jamy ustnej wodę, dzięki czemu płetwal chwyta plankton, małe ryby, a nawet całe ławice. Fiszbiny przypominają nieco frędzle w kolorze ecru. Dieta jest bardzo zbliżona do menu płetwala błękitnego.

Tryb życia

Nurkowanie

Płetwal karłowaty potrafi zanurzyć się na 20 – 25 minut, ale zwykle nurkuje krócej – przez 10 – 12 minut. Nie nurkuje również zbyt głęboko – zazwyczaj przebywa blisko powierzchni wody.

Powietrze wdycha przez 2 przetchlinki znajdujące się na szczycie głowy. W spoczynku płetwal oddycha 5 – 6 razy na minutę. Fontanna wypuszczana ponad powierzchnię wody ma ok. 2 m wysokości. Przeciętnie pływa z prędkością 4,8 – 25 km/h, ale może przyspieszyć do 29 – 34 km/h, jeśli poczuje się zagrożony. Podczas żerowania pływa z prędkością do 1,6 – 9,8 km/h.

Rozmnażanie

Okres rozrodczy jest długi – w Atlantyku trwa od grudnia do maja, natomiast w Pacyfiku – przez cały rok. Najwięcej porodów obserwuje się w czerwcu i grudniu. Samica wydaje na świat jedno cielę, po 10 – 11-miesięcznej ciąży. Młode rodzi się w płytkich, ciepłych wodach. Po narodzinach młode, instynktownie, pływa blisko powierzchni wody, wspomagane przez matkę, a wszystko po to, aby malec wykonał pierwszy w swych życiu oddech.

Po ok. 30 minutach od urodzenia cielę potrafi dobrze pływać.

Waga urodzeniowa wynosi ok. 450 kg, a długość nowo narodzonego płetwala karłowatego dochodzi do 2,8 m.

Przez pierwsze 5 miesięcy matka karmi potomka mlekiem. Pozostaną razem przez ok. rok lub nieco dłużej. Samice rodzą zazwyczaj raz na 2 lata, a potomstwo osiąga dojrzałość płciową w ok. 6 roku życia (między 3 a 8).

Zagrożenia

Naturalnym wrogiem płetwali karłowatych są orki. Ze względu na ich wielkość, niestety nawet dorosłe osobniki są dla orek stosunkowo łatwą zdobyczą. Zwłaszcza, że orki atakują wieloryby stadnie.

Szczegółowe dane i wymiary

Płetwal karłowaty (Balaenoptera acutorostrata)

• Długość: 6,9 – 8 m (samce), 7,3 – 8,5 m (samice) – maksymalnie 8,8 m (osobniki z półkuli północnej) i 9,1 m (osobniki z półkuli południowej)
• Rekordowa samica mierzyła 10,7 metra, samiec zaś 9,8 metra
• Masa: 5 – 10 ton (rekordowy osobnik ważył 14 ton)
• Długość życia: 20 – 50 lat

Płetwale karłowate rosną przez całe życie.

Płetwal karłowaty – ciekawostki

• Czasem zdarza się, że morze wyrzuca martwe zwierzę na wybrzeża Hiszpanii, Portugalii, zachodniej Mauretanii lub Senegalu.
• Płetwala karłowatego zaobserwowano w Morzu Czarnym tylko raz.
• Ten gatunek płetwala posiada ok. 300 par fiszbinów.
• Największe płyty fiszbinowe mają ok. 30 cm długości i 13 cm szerokości.
• U płetwali karłowatych proces wzrostu zatrzymuje się w ok. 18 roku życia u samic i ok. 20 roku życia u samców.
• Płetwal karłowaty to najliczniej występujący fiszbinowiec na świecie. Światową populację szacuje się na ok. 800 000 osobników.
• Pływając po wielu morzach i oceanach łatwo spotkać płetwala karłowatego, ponieważ jest bardzo ciekawskim zwierzęciem, lubiącym podpływać do łodzi.

Polecamy:

• Wieloryby
• Walenie
• Wal szary
• Sejwal
• Wieloryb biskajski
• Kaszalot
• Płetwal błękitny
• Humbak
• Finwal
• Wieloryb grenlandzki
• Orki