Gepard – najszybsze lądowe zwierzę świata

Gepard – najszybsze lądowe zwierzę świata

Gepard, gepard grzywiasty (Acinonyx jubatus) — gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych (Felidae). Gepard to najszybsze lądowe zwierzę świata. Spotkać je można na terytorium całej Afryki jak również w Azji; kilkaset sztuk występuje między innymi w południowym Kazachstanie i Afganistanie. Jest zwierzęciem równinnym, żyjącym na stepach i na sawannie. Bardzo dobrze widzi i słyszy. Z reguły żyje samotnie.

Czy gepard jest najszybszym zwierzęciem na świecie?

Na to pytanie znajdziecie odpowiedź w zestawieniu – Najszybsze zwierzęta świata – TOP10, gdzie zamieściliśmy tabelę prędkości kilkudziesięciu najszybszych zwierząt.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne (Carnivora)
• Rodzina: kotowate (Felidae)
• Rodzaj: Acinonyx
• Gatunek: gepard, gepard grzywiasty (Acinonyx jubatus)

Podgatunki

Powszechnie wyróżnia się sześć podgatunków gepardów, niemniej ich status taksonomiczny nie jest do końca rozstrzygnięty.

• Gepard saharyjski (Acinonyx jubatus hecki) – występuje w Afryce Północnej (Algieria, Dżibuti, Egipt, Mali, Mauretania, Maroko, Niger, Tunezja)
• Acinonyx jubatus fearsoni/raineyii – występuje w Afryce Wschodniej (Kenia, Somalia, Tanzania, Uganda).
• Acinonyx jubatus velox – występuje w Afryce Wschodniej.
• Acinonyx jubatus soemmerringi – występuje w Centralnej Afryce (Czad, Etiopia, Kamerun, Nigeria, Niger, Republika Środkowoafrykańska, Sudan)
• Acinonyx jubatus jubatus – występuje w Afryce Południowej (Angola, Botswana, Kongo, Mozambik, Namibia, Malawi, RPA, Tanzania, Zambia, Zimbabwe)
• Acinonyx jubatus venaticus – występuje w Azji (Afganistan, Indie, Iran, Izrael, Jordania, Oman, Pakistan, Arabia Saudyjska, Syria, Rosja)

Podgatunki: gepard królewski (Acinonyx rex) oraz gepard wełnisty (Acinonyx jubatus guttatus) nie są oficjalnie uznawane, gdyż w ich przypadku decydują geny recesywne. To nieco podobna kwestia jak w przypadku białych tygrysów.

Kot, lecz nie pantera

Gepard, choć należy do rodziny kotowatych, w przeciwieństwie do swoich większych kuzynów nie należy do rodzaju Panthera, lecz do rodzaju Acinonyx.

Nazwa Acinonyx (gepard jest jedynym gatunkiem tego rodzaju) pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „cierń” lub „szpon”. Związana jest ona z budową łap geparda, których pazury nie chowają się. Pazury geparda przypominają kolce w butach sprinterskich, pełnią bowiem podobną funkcję – zapewniają przyczepność w trakcie szybkiego biegu.

Polowanie

W przeciwieństwie do innych kotów gepard poluje głównie w dzień. Wybiera łup, a potem krąży dookoła ofiary. Po krótkim pościgu dogania ją i zabija. Bardzo rzadko zdarza się, że gepard zaatakuje ludzi. Koty te polują głównie na antylopy oraz małe ssaki i… ptaki.

Prędkość

W trakcie pogoni za ofiarą gepard może rozwinąć prędkość dochodzącą do 120 km/h, jednak tylko na bardzo krótkim dystansie. Bez wysiłku natomiast osiąga prędkość 75 km/h. Gepard jest bardzo zgrabny i smukły, ma delikatną budowę i niską wagę, wszystko to zapewnia mu błyskawiczne przyspieszenie.

Przeprowadzony przez badaczy eksperyment wykazał, że dziki królik znajdujący się w odległości 5 metrów od swojej nory nie zdołał uciec przed gepardem oddalonym od niego o 40 metrów.

Zagrożenia

Niestety, gepardom grozi zagłada. Dorosłe osobniki zabijane są przez kłusowników, a młode często padają ofiarą lwów, hien czy panter. Dzieje się tak, gdy w trakcie polowań samica musi na dłuższy czas opuścić swoje małe.

W 1900 roku na świecie żyło ok. 100 tysięcy gepardów. Dziś ich populacja skurczyła się dramatycznie. Szacuje się iż w stanie dzikim żyje obecnie 9-12 tysięcy tych zwierząt.

Sekret prędkości geparda

Z przeprowadzonych badań wynika iż występuje kilka czynników decydujących o wielkiej szybkości geparda:

Długie skoki

Niezwykle długie skoki, które gepard wykonuje podczas biegu (do 7 metrów). Dzięki temu w trakcie biegu połowę czasu spędza w powietrzu.

Pazury czyli „kolce”

Gepard jako jedyny z kotów nie chowa pazurów. Pazury podczas biegu pełnią funkcję swoistych „kolców” sprinterskich, które zapewniają gepardowi niesamowitą przyczepność.

Włókna mięśniowe

Gepard posiada zróżnicowane włókna mięśniowe w nogach tylnych i przednich.

W nogach przednich geparda królują włókna mięśniowe typu I

To włókna wolnokurczące się (ang. slow twitching „ST”). Włókna te posiadają wiele mitochondriów oraz duże stężenie mioglobiny (dlatego nazywane są czerwonymi). Charakteryzują się one dużą wytrzymałością na zmęczenie.

W nogach tylnych geparda przeważają włókna typu II

To włókna szybkokurczące się (białe) – są jednak mniej wytrzymałe (stąd szybkie zmęczenie geparda po przebiegnięciu krótkiego dystansu).

Tylny napęd

Każdy kto oglądał kiedykolwiek motoryzacyjny program Top Gear, wie, że jeśli napęd to na cztery koła, a jeśli na jedną oś to tylko tył (nic nie daje bowiem takiej frajdy z jazdy jak napęd na tylną oś). Natura najwyraźniej doszła do podobnych wniosków (albo to my raczej podpatrzyliśmy naturę :)) i wyposażyła geparda oczywiście w napęd na cztery łapy, ale z przewagą łap tylnych. Tylne nogi geparda służą bowiem jako siła napędowa (nieco podobnie jak w samochodach z tylnym napędem).

Czy gepard „przegrzewa” się podczas biegu?

Wbrew obiegowej opinii gepardy nie „przegrzewają” się w trakcie biegu. Pogląd o „przegrzewaniu” się gepardów pochodzi z lat 70-tych XX wieku, z opracowania z roku 1973, które wskazywało, że gepard zatrzymuje się kiedy temperatura jego ciała osiąga 40.5 ^oC.

Najnowsze badania przeprowadzone w 2013 roku przez zespół pod kierownictwem Robyn S. Hetem pokazały, że teza ta nie jest prawdziwa. Badania pokazały, że temperatura ciała geparda nie wzrasta w trakcie biegu, lecz po skutecznym polowaniu w wyniku stresu, że inny drapieżca (lew, hiena, likaony, lampart) zabierze mu upolowaną ofiarę. Gepard po polowaniu ma taką samą temperaturę ciała, jak przed – 38.4 ^oC. Temperatura ciała geparda wzrastała w ciągu godziny po polowaniu – po nieskutecznym o 0.5 ^oC, a po skutecznym o 1.3 ^oC.

Ponieważ gepardy nie stoją na szczycie drabiny drapieżników, to właśnie stres związany z możliwością utraty z trudem zdobytego pożywienia i ewentualnej jego obrony powoduje wzrost temperatury ciała gepardów.

Gepard – ciekawostki – Czy wiesz, że…

• Gepard potrafi biec z prędkością 120 km/h.
• Gepard potrafi przyspieszyć w czasie ok. 3 sekund od 0 do 100 km/h.
• Zarejestrowany rekordowy bieg na 100 m gepard pokonał w czasie 5,95 sekundy. Dla porównania rekord świata Usaina Bolta to 9,58 s na 100 m.
• Gepardy biegają z maksymalną prędkością na odcinkach nie dłuższych niż 500 metrów.
• Gepard zazwyczaj poluje przy prędkości 48-56 km/h, rzadko rozwija prędkości maksymalne.
• Gepardy nie wciągają pazurów, co stanowi wyjątek wśród kotów.
• Koty te niezwykle rzadko wspinają się na drzewa, w przeciwieństwie do lampartów.
• Gepardy są trapione przez wiele chorób. Dzieje się tak z powodu niskiej zmienności genetycznej w obrębie gatunku.
• Gepard ma bardzo długi w stosunku do długości ciała ogon. Pozwala mu on utrzymać równowagę podczas szybkiego biegu.
• Istnieją gepardy (gepard królewski), które zamiast charakterystycznych niewielkich cętek posiadają sierść pokrytą dużymi, czarnymi plamami.
• Gepardy potrafią warczeć, syczeć, a nawet… ćwierkać.
• Gepardy zaczynają polować już w wieku 7 miesięcy.
• Serwal, często zwany mniejszym gepardem osiąga prędkości zbliżone do swego większego „kuzyna”.

Najszybszy na lądzie, ale nie na świecie

Choć gepard króluje na lądzie, to jak wszyscy zapewne wiemy, nie jest jednak najszybszym zwierzęciem świata, gdyż w tym zakresie wyprzedza go parę innych, o czy więcej w artykule: Najszybsze zwierzęta na świecie TOP 10.

Gepard – film

Poniżej krótki film prezentujący gepardy, ich sposób polowania oraz niezwykłe umiejętności. Film przedstawia również układ mięśniowy tych pięknych kotów.

Szczegółowe dane/wymiary

Gepard (Acinonyx jubatus)

• Długość ciała bez ogona: 110 – 150 cm
• Długość ogona: 60-84 cm
• Wysokość w kłębie: 66 – 94 cm (najczęściej ok. 90 cm)
• Waga: 21-76 kg; samce przeciętnie: 42–65 kg; samice przeciętnie: 30–45 kg

Samce są nieco większe od samic, niemniej z wyglądu trudno je odróżnić.

Polecamy: Rekordy zwierząt i roślin – TOP 10

• Tabelę zawierającą najszybsze zwierzęta na świecie znajdziecie w artykule: Najszybsze zwierzę na świecie.
• Rekordy zwierząt i roślin – TOP 10
• Największe koty świata
• Najbardziej jadowite węże świata
• Największe drapieżniki lądowe
• Najcięższe zwierzęta lądowe
• Największe gady świata
• Największe ptaki drapieżne
• Największe ptaki świata
• Największe orły i bieliki
• Największe i najcięższe wieloryby
• Najmądrzejsze zwierzęta
• Najwyższe gatunki drzew
• Najcięższe dinozaury
• Najdłuższe dinozaury
• Serwal – mniejszy gepard