AfrykaAzjaKotowateSsakiZwierzęta

Gepard – najszybsze lądowe zwierzę świata

Gepard – najszybsze lądowe zwierzę świata

Gepard, gepard grzywiasty (Acinonyx jubatus) — gatunek drapieżnego ssaka z rodziny kotowatych (Felidae). Gepard to najszybsze lądowe zwierzę świata. Spotkać je można na terytorium całej Afryki jak również w Azji; kilkaset sztuk występuje między innymi w południowym Kazachstanie i Afganistanie. Jest zwierzęciem równinnym, żyjącym na stepach i na sawannie. Bardzo dobrze widzi i słyszy. Z reguły żyje samotnie.

Czy gepard jest najszybszym zwierzęciem na świecie?

Na to pytanie znajdziecie odpowiedź w zestawieniu – Najszybsze zwierzęta świata – TOP10, gdzie zamieściliśmy tabelę prędkości kilkudziesięciu najszybszych zwierząt.

Klasyfikacja

  • Gromada: ssaki
  • Rząd: drapieżne (Carnivora)
  • Rodzina: kotowate (Felidae)
  • Rodzaj: Acinonyx
  • Gatunek: gepard, gepard grzywiasty (Acinonyx jubatus)
Gepard saharyjski (Acinonyx jubatus hecki)
Gepard saharyjski (Acinonyx jubatus hecki).

Podgatunki

Powszechnie wyróżnia się sześć podgatunków gepardów, niemniej ich status taksonomiczny nie jest do końca rozstrzygnięty.

  • Gepard saharyjski (Acinonyx jubatus hecki) – występuje w Afryce Północnej (Algieria, Dżibuti, Egipt, Mali, Mauretania, Maroko, Niger, Tunezja)
  • Acinonyx jubatus fearsoni/raineyii – występuje w Afryce Wschodniej (Kenia, Somalia, Tanzania, Uganda).
  • Acinonyx jubatus velox – występuje w Afryce Wschodniej.
  • Acinonyx jubatus soemmerringi – występuje w Centralnej Afryce (Czad, Etiopia, Kamerun, Nigeria, Niger, Republika Środkowoafrykańska, Sudan)
  • Acinonyx jubatus jubatus – występuje w Afryce Południowej (Angola, Botswana, Kongo, Mozambik, Namibia, Malawi, RPA, Tanzania, Zambia, Zimbabwe)
  • Acinonyx jubatus venaticus – występuje w Azji (Afganistan, Indie, Iran, Izrael, Jordania, Oman, Pakistan, Arabia Saudyjska, Syria, Rosja)

Podgatunki: gepard królewski (Acinonyx rex) oraz gepard wełnisty (Acinonyx jubatus guttatus) nie są oficjalnie uznawane, gdyż w ich przypadku decydują geny recesywne. To nieco podobna kwestia jak w przypadku białych tygrysów.

Gepard, cheetah
Gepard (Acinonyx jubatus).

Kot, lecz nie pantera

Gepard, choć należy do rodziny kotowatych, w przeciwieństwie do swoich większych kuzynów nie należy do rodzaju Panthera, lecz do rodzaju Acinonyx.

Nazwa Acinonyx (gepard jest jedynym gatunkiem tego rodzaju) pochodzi od greckiego słowa oznaczającego „cierń” lub „szpon”. Związana jest ona z budową łap geparda, których pazury nie chowają się. Pazury geparda przypominają kolce w butach sprinterskich, pełnią bowiem podobną funkcję – zapewniają przyczepność w trakcie szybkiego biegu.

Gepard (Acinonyx jubatus) – rodzina.

Polowanie

W przeciwieństwie do innych kotów gepard poluje głównie w dzień. Wybiera łup, a potem krąży dookoła ofiary. Po krótkim pościgu dogania ją i zabija. Bardzo rzadko zdarza się, że gepard zaatakuje ludzi. Koty te polują głównie na antylopy oraz małe ssaki i… ptaki.

Prędkość

W trakcie pogoni za ofiarą gepard może rozwinąć prędkość dochodzącą do 120 km/h, jednak tylko na bardzo krótkim dystansie. Bez wysiłku natomiast osiąga prędkość 75 km/h. Gepard jest bardzo zgrabny i smukły, ma delikatną budowę i niską wagę, wszystko to zapewnia mu błyskawiczne przyspieszenie.

Przeprowadzony przez badaczy eksperyment wykazał, że dziki królik znajdujący się w odległości 5 metrów od swojej nory nie zdołał uciec przed gepardem oddalonym od niego o 40 metrów.

Polowanie młodych gepardów.
Polowanie młodych gepardów…

Zagrożenia

Niestety, gepardom grozi zagłada. Dorosłe osobniki zabijane są przez kłusowników, a młode często padają ofiarą lwów, hien czy panter. Dzieje się tak, gdy w trakcie polowań samica musi na dłuższy czas opuścić swoje małe.

W 1900 roku na świecie żyło ok. 100 tysięcy gepardów. Dziś ich populacja skurczyła się dramatycznie. Szacuje się iż w stanie dzikim żyje obecnie 9-12 tysięcy tych zwierząt.

Gepard (Acinonyx jubatus).

Sekret prędkości geparda

Z przeprowadzonych badań wynika iż występuje kilka czynników decydujących o wielkiej szybkości geparda:

Podobne artykuły

Długie skoki

Niezwykle długie skoki, które gepard wykonuje podczas biegu (do 7 metrów). Dzięki temu w trakcie biegu połowę czasu spędza w powietrzu.

Pazury czyli „kolce”

Gepard jako jedyny z kotów nie chowa pazurów. Pazury podczas biegu pełnią funkcję swoistych „kolców” sprinterskich, które zapewniają gepardowi niesamowitą przyczepność.

Gepard
Gepard (Acinonyx jubatus). Matka z młodym.

Włókna mięśniowe

Gepard posiada zróżnicowane włókna mięśniowe w nogach tylnych i przednich.

W nogach przednich geparda królują włókna mięśniowe typu I

To włókna wolnokurczące się (ang. slow twitching „ST”). Włókna te posiadają wiele mitochondriów oraz duże stężenie mioglobiny (dlatego nazywane są czerwonymi). Charakteryzują się one dużą wytrzymałością na zmęczenie.

Gepard vs czlowiek
Gepard vs człowiek.
W nogach tylnych geparda przeważają włókna typu II

To włókna szybkokurczące się (białe) – są jednak mniej wytrzymałe (stąd szybkie zmęczenie geparda po przebiegnięciu krótkiego dystansu).

Tylny napęd

Każdy kto oglądał kiedykolwiek motoryzacyjny program Top Gear, wie, że jeśli napęd to na cztery koła, a jeśli na jedną oś to tylko tył (nic nie daje bowiem takiej frajdy z jazdy jak napęd na tylną oś). Natura najwyraźniej doszła do podobnych wniosków (albo to my raczej podpatrzyliśmy naturę :)) i wyposażyła geparda oczywiście w napęd na cztery łapy, ale z przewagą łap tylnych. Tylne nogi geparda służą bowiem jako siła napędowa (nieco podobnie jak w samochodach z tylnym napędem).

Gepard poluje kiedy jest głodny.
Gepard poluje kiedy jest głodny…

Czy gepard „przegrzewa” się podczas biegu?

Wbrew obiegowej opinii gepardy nie „przegrzewają” się w trakcie biegu. Pogląd o „przegrzewaniu” się gepardów pochodzi z lat 70-tych XX wieku, z opracowania z roku 1973, które wskazywało, że gepard zatrzymuje się kiedy temperatura jego ciała osiąga 40.5 oC.

Najnowsze badania przeprowadzone w 2013 roku przez zespół pod kierownictwem Robyn S. Hetem pokazały, że teza ta nie jest prawdziwa. Badania pokazały, że temperatura ciała geparda nie wzrasta w trakcie biegu, lecz po skutecznym polowaniu w wyniku stresu, że inny drapieżca (lew, hiena, likaony, lampart) zabierze mu upolowaną ofiarę. Gepard po polowaniu ma taką samą temperaturę ciała, jak przed – 38.4 oC. Temperatura ciała geparda wzrastała w ciągu godziny po polowaniu – po nieskutecznym o 0.5 oC, a po skutecznym o 1.3 oC.

Ponieważ gepardy nie stoją na szczycie drabiny drapieżników, to właśnie stres związany z możliwością utraty z trudem zdobytego pożywienia i ewentualnej jego obrony powoduje wzrost temperatury ciała gepardów.

Gepard (Acinonyx jubatus)
Gepard (Acinonyx jubatus).

Gepard – ciekawostki – Czy wiesz, że…

  • Gepard potrafi biec z prędkością 120 km/h.
  • Gepard potrafi przyspieszyć w czasie ok. 3 sekund od 0 do 100 km/h.
  • Zarejestrowany rekordowy bieg na 100 m gepard pokonał w czasie 5,95 sekundy. Dla porównania rekord świata Usaina Bolta to 9,58 s na 100 m.
  • Gepardy biegają z maksymalną prędkością na odcinkach nie dłuższych niż 500 metrów.
  • Gepard zazwyczaj poluje przy prędkości 48-56 km/h, rzadko rozwija prędkości maksymalne.
  • Gepardy nie wciągają pazurów, co stanowi wyjątek wśród kotów.
  • Koty te niezwykle rzadko wspinają się na drzewa, w przeciwieństwie do lampartów.
  • Gepardy są trapione przez wiele chorób. Dzieje się tak z powodu niskiej zmienności genetycznej w obrębie gatunku.
  • Gepard ma bardzo długi w stosunku do długości ciała ogon. Pozwala mu on utrzymać równowagę podczas szybkiego biegu.
  • Istnieją gepardy (gepard królewski), które zamiast charakterystycznych niewielkich cętek posiadają sierść pokrytą dużymi, czarnymi plamami.
  • Gepardy potrafią warczeć, syczeć, a nawet… ćwierkać.
  • Gepardy zaczynają polować już w wieku 7 miesięcy.
  • Serwal, często zwany mniejszym gepardem osiąga prędkości zbliżone do swego większego „kuzyna”.
Gepard królewski (Acinonyx jubatus rex) posiada paski na grzbiecie zamiast cętek.

Najszybszy na lądzie, ale nie na świecie

Choć gepard króluje na lądzie, to jak wszyscy zapewne wiemy, nie jest jednak najszybszym zwierzęciem świata, gdyż w tym zakresie wyprzedza go parę innych, o czy więcej w artykule: Najszybsze zwierzęta na świecie TOP 10.

Gepard – film

Poniżej krótki film prezentujący gepardy, ich sposób polowania oraz niezwykłe umiejętności. Film przedstawia również układ mięśniowy tych pięknych kotów.

 

 

 

Szczegółowe dane/wymiary

Gepard (Acinonyx jubatus)

  • Długość ciała bez ogona: 110 – 150 cm
  • Długość ogona: 60-84 cm
  • Wysokość w kłębie: 66 – 94 cm (najczęściej ok. 90 cm)
  • Waga: 21-76 kg; samce przeciętnie: 42–65 kg; samice przeciętnie: 30–45 kg

Samce są nieco większe od samic, niemniej z wyglądu trudno je odróżnić.

Gepard (Acinonyx jubatus) – matka z młodymi gepardami.

Polecamy: Rekordy zwierząt i roślin – TOP 10

Zasięg występowania geparda.
Zasięg występowania geparda.


Baza Dinozaurów

63 komentarzy

  1. Gepardy z jednej strony to piękne zwierzęta, a z drugiej niebezpieczne. Czasami się zastanawiam jak to by było gdyby człowiek biegał z taką prędkością 🙂 Na pewno do pracy nie musiał by jeździć samochodem, a co za tym idzie zaoszczędził by na paliwie 🙂

  2. Gepardy to moje ulubione kociaki. Marzę pojechać do Afryki I zobaczyć jak polują.
    Nie jestem tylko pewna czy ta prędkość 120 na godzinę jest prawdziwa?
    Znalazłam informacje że biega tylko z prędkością 93 km na godzinę.

    1. Rzeczywiście kwestia osiągania przez gepardy prędkości 120 km/h jest poddawana w wątpliwość. Od zawsze panowała tendencja do wyolbrzymiania prędkości czy rozmiarów zwierząt. Obecnie uznaje się, że gepardy mogą osiągać prędkości zbliżone do 100 km/h. Milton Hildebrand (1959) w „Motions of Cheetah and Horse” podaje, iż rekordowa zmierzona prędkość geparda wynosiła 110 km/h. Dziś mamy pomiary wskazujące, iż gepardzica o imieniu Sarah przebiegła 100 metrów w czasie 5,95 sekundy – dla porównania Usain Bolt podczas swego rekordowego biegu zrobił to w czasie 9,58 sekundy. Sarah w trakcie swego biegu osiągnęła prędkość 98 km/h.

  3. gepardy to moje ulubione zwierzeta i wiem,ze są najszybszymi zwierzetami ladowymi na swiecie.ale czy to prawda ,ze jak gepard nie ma juz zapasu pozywienia to zywi sie swoimi miesniami?

    1. Marta, to jest zupełnie nieprawdziwa informacja. Żadnemu drapieżnikowi nie „przychodzi do głowy” taka myśl, aby zjadać swoje własne mięśnie.

      Być może spotkałaś się ze stwierdzeniem, iż gepard czerpie energię z mięśni. To drugie twierdzenie jest oczywiście prawdziwe, bowiem energia w postaci zapasów glikogenu akumulowana jest u każdego zwierzaka (u ludzi również) właśnie w mięśniach. Jest najłatwiejszą do uwolnienia i najszybszą formą dostarczania energii życiowej. W dalszej kolejności uwalniana jest energia zakumulowana w tkance tłuszczowej. Gepard ma jej jednak niewiele.

      To przy okazji informacja przydatna dla wszystkich osób odchudzających się – czy ktoś widział geparda z nadwagą :)? Konieczna jest aktywność fizyczna, aby uwolnić energię zgromadzoną w tłuszczach.

      1. To racja, jeśli chodzi o energię z glikogenu. Mam na „wyposażeniu” koty domowe, rzecz jasna i tak samo jest w ich przypadku. Zawsze P. Weterynarz mi przypominał, żeby nie głodzić kota (zabiegi, choroba), gdyż w pierwszej kolejności osłabia się mięśnie.

    1. Z populacjami geparda poza Afryką jest problem. Generalnie populacja azjatycka wyewoluowała z populacji afrykańskiej mniej więcej 32-67 tys. lat temu. W Indiach gepardy wyginęły w latach 40-tych XX wieku i obecnie są reintrodukowane z populacji afrykańskiej. W Iranie w 2013 roku naliczono jedynie 20 gepardów, choć całą populację szacuje się na 40-70 osobników. Oficjalnie przyjmuje się, że gepardy w Iranie to oddzielny podgatunek (Acinonyx jubatus venaticus); występują jedynie w tym kraju – w pozostałych wyginęły.

    1. W obronie młodych zwierzęta potrafią stawać do walki z narażeniem własnego życia. Ich determinacja jest tak ogromna, że często zaskakuje większe drapieżniki. Nie dotyczy to jedynie gepardów, ale wielu gatunków zwierząt.

      1. wydaje mi się czy gepardy samicę są szybsze od samców i czy jest jakieś środowisko występowania geparda gdzie nie jest nararzony na ataki lwa

        1. Samce są szybsze od samic. Tak – na Półwyspie Arabskim nie ma lwów, a są gepardy, zatem gepardy tam nie są narażone na ataki lwów.

  4. Warto też wspomnieć, że po kilkunastosekundowej gonitwie z maksymalną dla geparda prędkością, ciało kota znacząco podnosi swoją temperaturę prowadząc serce i mózg do limitów ich wytrzymałości. Gepard musi się pilnować, gdyż o parę sekund dłuższy sprint mógłby się zakończyć nawet jego śmiercią. Gazela choć nie rozwija takiej prędkości jak gepard, posiada nad nim jedną przewagę, która pozwala jej zachować życie – jest długodystansowcem. W przeciwieństwie do wielkiego kota, ciepła krew pompowana z serca gazeli za nim dotrze do mózgu jest już zimna i ty samym nie zagraża „zagotowaniem się” obu organów.
    Ciekawi mnie ile czasu potrzebuję gepard aby się zregenerować po nieudanym polowaniu ?
    Z tym wychodzeniem na drzewa to nie do końca prawda, gepard czasem wspina się na drzewa, na pewno nie tak często jak lampart ale jednak.

    1. W kontekście wspinania się na drzewa, tak jest rzeczywiście – gepardy czasami wspinają się na drzewa lecz czynią to stosunkowo rzadko. Artykuł uzupełniliśmy o kwestię „przegrzewania” – odsyłamy więc do tego opracowania. Obecne badanie nie potwierdzają tej tezy.

  5. Gepardy som najszybszymi zwieżentami świata i ja je kocham. Mam jednego geparda nazywa się Wan dord. Ja mieszkam w Norwegii. Na świenta hciałam dużego leoparda zabawke ale naprawde hciałam geparda zabawke ale go niebyło,ten leopard jest w Extra leker. Extra leker to jest sklep w Norwegii.

    1. Nieprawda. Mieczniki (ryby) nie zauważają ofiar, które poruszają się wolno, ale w przypadku gepardów to twierdzenie nie jest prawdziwe.

    2. Nieprawda.
      Jeśli ofiara jest nieruchoma gepard podkrada się i skacze na nią.Zdarza się to rzadko ale jednak…Nie dalej jak wczoraj w dokumencie na National Geographic pokazano scenę polowania geparda na stenbooka (antylopika) gdzie cel był ukryty w kępie krzaków i pozostawał nieruchomy.Pierwszy cios drapieżnika chybił i dopiero wtedy zaczęła się ucieczka i pogoń.

  6. Co to na całej ziemi jest tylko 70 gepardów na wolnośći o nie one nie mogą wyginąć gdzie się wpłaca pieniadze na ratowanie

    1. Wilczek, tak jak Maciek napisał ci w jednym z komentarzy pod artykułem Tragedia na przełęczy Diatłowa, kły geparda (widoczna część ponad dziąsłem) mają w zależności od osobnika ok. 2-2.5 cm długości. Shahen (dziękujemy) pod tym samy artykułem wskazał Ci obrazowe źródło, gdzie możesz zobaczyć zęby różnych kotów, między innymi geparda na tle miarki skalowanej w centymetrach.
      Robert podał ci również ilość zębów geparda. Gepard ma 30 zębów (16 górnych i 14 dolnych).

    1. Tak, gepardy polują również na dorosłe zebry i gnu. Na YT możesz znaleźć filmy z takich polowań. Częściej jednak wybierają oczywiście młode, jako łatwiejsze ofiary.

        1. Dog, to już zupełne cielę na tle geparda. jest głupi jak but i zaplatałby się o własne nogi. Gepard nawet respektu by przed nim nie miał.
          Aby stawić gepardowi czoła, to musiałaby być którąś z tych ras uznanych za agresywne – np. owczarek kaukaski.

  7. Czy to prawda że samce gepardów tworzą grupy składające się z z 3-4 osobników?
    I czy gepardy potrafią pływać
    I czy lubią wodę

  8. gepardy należą do podrodziny kotów, nie rodzaju.
    rodzina: kotowate
    podrodzina: koty (nie pantery)
    rodzaj: gepard
    gatunek: gepard grzywiasty

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button