DinozauryDinozaury drapieżneKreda

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis)

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) – prehistoryczny olbrzym

Tyranotytan dość niedawno dołączył w poczet wielkich, prehistorycznych gadów. Jego szczątki odkryto dopiero w 2005 roku, a rekonstrukcję pełnego szkieletu zaprezentowano 7 lat później (w 2012 roku). Z tego powodu wciąż niewiele wiadomo na temat tego dinozaura, w wszelkie informacje dotyczą raczej jego budowy niż zachowania czy trybu życia.

Klasyfikacja

  • Gromada: gady (Reptilia)
  • Rząd: dinozaury gadziomiednicze (Saurischia)
  • Podrząd: teropody
  • Infrarząd: tetanury
  • (bez rangi) karnozaury
  • Rodzina: karcharodontozaury (Carcharodontosauridae)
  • Rodzaj: tyranotytan
  • Gatunek: tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis)
Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) – rekonstrukcja szkieletu (2011 rok).

Pokrewieństwo

Pomimo swojej nazwy tyranotytan nie jest spokrewniony z tyranozaurem, lecz z innymi wielkimi, drapieżnymi dinozaurami. Jego najbliższymi krewnymi są giganotozaur (Giganotosaurus carolinii) oraz mapuzaur (Mapusaurus roseae).

W oficjalnej klasyfikacji umieszcza się więc tyranotytana w rodzinie karcharodontozaurów. O takiej przynależności zadecydowano głównie na podstawie odnalezionych zębów.

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) – wizualizacja.

Tyranotytan vs Giganotozaur vs Mapuzaur

Tyranotytan wydaje się różnić od innych odkrytych karcharodontozaurów tym, że ma proporcjonalnie małe przedramiona, ‭ w czym jest podobny do tyranozaurów. ‭ ‬ Paleontolodzy są przekonani, że Tyranotytan nie reprezentuje jednak tyranozaurów ponieważ geograficzna izolacja Ameryki Południowej ‭ w okresie dolnej kredy (‬nie była jeszcze wówczas połączona z Ameryką Północną i była oddzielona od Afryki w tym czasie ‭) ‬ oznacza, że przedstawiciele rodziny tyranozaurów nie mieli możliwości dotarcia na kontynent południowoamerykański.

Jedna z kluczowych różnic pomiędzy tyranotytanem a innymi dotychczas poznanymi karcharodontozaurami  jest brak pneumatycznych kości krzyżowych ‭ i kręgów ogonowych. ‭ ‬ To w istocie oznacza, że brak kieszeni powietrznych powodował, iż tyranotytan mógł sporo ważyć (ewolucja nie zadbała bowiem jeszcze o redukcję masy – jak w przypadku późniejszych drapieżników – np. tarbozaur).

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) – porównanie wielkości z człowiekiem.

Nazwa

Naukowa nazwa tyranotytana – „Tyrannotitan chubutensis” pochodzi z języka greckiego, a jej poszczególne człony oznaczają: „tyran” – „tyran”, „titan” – tytan”, a ostatni z nich związany jest z rejonem Chubut, czyli miejscem znalezienia pierwszych szczątków tego potężnego gada. Nazwę więc można tłumaczyć jako „olbrzymi tyran z Chubut”

Odkrycie

Pierwsze szczątki tyranotytana znaleziono dopiero w 2005 roku, dlatego też wciąż nie ma o nim zbyt wielu informacji, a skamieniałości cały czas są poddawane szczegółowej analizie.

Odkrycia dokonali Fernando E. Novas, Silvina de Valais, Pat Vickers-Rich i Tom Rich. Skamieniałości tego dinozaura znajdowały się w Argentynie – 28 kilometrów na północ od Paso de Indios w Prowincji Chubut.

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) – rekonstrukcja szkieletu (2011 rok).

Występowanie

Tyranotytan zamieszkiwał ziemię najprawdopodobniej około 112,2-121 milionów lat temu, czyli w okresie wczesnej kredy (apt – piaty wiek dolnej kredy). Występował na obszarze obecnej Ameryki Południowej, a dokładniej Argentyny, gdzie znaleziono jego szczątki.

Skamieniałości

Badaczom udało się odkryć dość dużą ilość skamieniałości należących do tyranotytana. Wśród holotypu, czyli materiału, na podstawie, którego wyróżniono nowy gatunek, oznaczonego numerem MPEF-PV 1156 znalazły się:

  • zęby i niekompletne kości zębowe
  • wiele kręgów grzbietowych (3-8 i 11-14)
  • żebra
  • kręg ogonowy
  • niekompletna kość łopatkowo-krucza, ramienna i łokciowa
  • fragmenty kości biodrowych i łonowych
  • łuki hemalne
  • kość udową, kości kulszowe i strzałkowe
  • II kość śródstopia

Wśród paratypu, czyli materiału dodatkowego niezakwalifikowanego do holotypu, oznaczonego numerem MPEF-PV 1157 znalazły się:

  • kości jarzmowe
  • kość zębowa i zęby
  • „dźwigacz”, czyli pierwszy kręg szczytowy
  • 3 kręgi grzbietowe
  • kręg szyjny
  • 5 trzonów kręgów krzyżowych
  • kręgi ogonowe
  • żebra
  • prawa kość udowa
  • niekompletna II kość śródstopia
  • paliczki – w tym pazury z kończyny tylnej
Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) – odkryte elementy szkieletu, zaznaczone zostały kolorem żółtym.

Paratyp jest większy od holotypu o około 7%

Szczątki tyranotytana cały czas są analizowane przez badaczy. Wciąż jest więc możliwe, że w trakcie badań, okaże się, iż nie jest to nowy gatunek, a znalezione skamieniałości przynależą w rzeczywistości do innego karcharodontozaura – najprawdopodobniej giganotozaura lub mapuzaura (które występowały jednak później – w okresie górnej kredy). Wówczas nazwa tyranotytan stanie się ponownie dostępna i będzie mogła zostać nadana innemu wielkiemu, prehistorycznemu stworzeniu, którego szczątki wciąż czekają na odkrycie.

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) – rekonstrukcja szkieletu (2011 rok).

Cechy charakterystyczne

Pomimo odkrycia wielu skamieniałości prehistorycznego teropoda wciąż wiadomo o nim dość niewiele. Miał on najprawdopodobniej masywny, krępy tułów, a także duży, wysoko położony ogon, który swoją pozycję zawdzięczał długim wyrostkom kolczystym na kręgach, co jest dość powszechnie występujące u bazalnych tetanurów.

Podobna budowa ogona i wyrostków występuje o współczesnych krokodyli – dzięki temu ogon jest siłą napędową podczas pływania. Gdyby więc tyranotytan żył w wodzie lub potrafił pływać, jego ogon pełniłby podobną funkcję.

Tyranotytana podobnie jak wiele innych drapieżnych dinozaurów cechuje nieproporcjonalność kończyć. Tylne są długie, silne i bardzo dobrze umięśnione. Przednie – w porównaniu do całej potężnej sylwetki prehistorycznego gada – wydają się niezwykle drobne. Wszystkie kończyny były wyposażone natomiast w ostre pazury.

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) – wizualizacja.

Inteligencja

Ze względu na fakt, że wśród skamieniałości brakowało czaszki, nie można stwierdzić jak duża była głowa tyranotytan, ani jak dużą pojemność miała komora mózgowa. Co za tym idzie, badacze nie są w stanie na razie ustalić jak dużą inteligencją odznaczał się tyranotytan na tle innych dinozaurów.

Można jednak przyjąć założenie, że był bardziej prymitywny (występował 20 mln lat wcześniej) niż giganotozaur czy mapuzaur, a te jak wiemy również wielką inteligencją nie grzeszyły… Kolejni wielcy drapieżcy pojawiający się w wyniku procesu ewolucji stawali się jednak nieco bardziej inteligentni. Ukoronowaniem tego procesu jak wiemy był T.rex.

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis)

Różnice gatunkowe

Pomimo że tyranotytan został zaklasyfikowany do rodziny karcharodontozaurów, od innych jej przedstawicielu różni go nieznacznie budowa kręgów grzbietowych, żuchwy oraz zębów – wydają się one być mniej ostre niż u krewnych tego wielkiego gada.

Zęby tyranotytana nie wydają się być tak dobrze rozwinięte jak w u innych przedstawicieli z jego grupy takich jak te, występujące u karcharodontozaura. ‭ ‬Zęby tyranotytana mogą stanowić formę przejściową w procesie ewolucji i specjalizacji wielkich drapieżników.

Podstawa otworu oczodołowego tyranotytana wcina się w kość jarzmową niemal pod kątem 90 stopni,  co jest zgodne ze stanem obserwowanym u innych karcharodontozaurów.

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) – rekonstrukcja szkieletu (2011 rok).

Dieta

Tyranotytan był zwierzęciem mięsożernym. Nie wiadomo jednak, w jakim stopniu był aktywnym myśliwym (a w jakim stopniu zadowalał się padliną) i jak bardzo odznaczał się agresją na tle innych dinozaurów.

Tryb życia

Do tej pory nic nie wiadomo na temat tego, jaki tryb życia prowadził tyranotytan. Opierając się o informacjach o jego diecie, można z całą pewnością stwierdzić, że był on drapieżnikiem.

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) vs Daspletozaur (Daspletosaurus) – porównanie wielkości drapieżników.

Wymiary

Na podstawie kości udowej tyranotytana, która mierzy 140 centymetrów i jest o 3 centymetry krótsza niż ta występująca u jego bliskiego krewnego giganotozaura – osiągającego długość 12,5 metra stwierdzono, że tyranotytan mógł mieć 12,2 metra długości (Gregory S. Paul szacuje jego długość na 13 m).

Waga tego olbrzymiego gada wciąż pozostaje nieznana. Być może było to około 5-6 ton.

Imponujące rozmiary stawiają tyranotytana wśród największych gadów drapieżnych, jakie kiedykolwiek zamieszkiwały ziemię.

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis).

Dane/Wymiary.

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis).

Wymiary.
  • Długość ciała: około 11 – 13 m / 11.6 m (2020 r.)
  • Wysokość w zadzie: 3,5 – 4 m
  • Waga: do 5-6 ton / 6.4 t (2020 r.)
  • Długość kości udowej: 140 cm
Występowanie.
  • Ameryka Południowa
  • Żył: 112,2-121 milionów lat temu/wczesna kreda
Odkrycie.
  • Ameryka Południowa – Argentyna (Prowincja Chubut)
  • Odkryty: 2005 rok
  • Odkrywca: Fernando E. Novas, Silvina de Valais, Pat Vickers-Rich i Tom Rich

Tyranotytan – ciekawostki.

  • Oficjalna prezentacja szkieletu tyranotytana odbyła się 26 czerwca 2011 roku.
  • Możliwe jest, że u tyranotytana występował znaczny dymorfizm płciowy.
Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) vs Oxalaia – porównanie wielkości drapieżników.

Polecamy:


Baza Dinozaurów

44 komentarzy

    1. W artykule jest przecież wyraźnie napisane, że pośród skamieniałości nie odnaleziono czaszki, wiec nie można ustalić jaka była długa 😉 W holotypach są jedynie fragmenty żuchwy.

  1. Największe karcharodontozaury

    1. Mapuzaur 13,6 m
    2. Giganotozaur 13,5 m
    3. Tyranotytan 13 m
    4. Karcharodontozaur 12,8 m (dla największego osobnika )

      1. To moja lista:
        1.Mapuzaur 13,6 m
        2.Karcharodontozaur 12,35
        3.Giganotozaur 12,4 m
        4.Aktokantozaur 11,5 m
        5.Tyranotitan 11 m
        6.Allozaur 10 m
        Jak mam złą listę to proszę mnie poprawić.

        1. Ta lista też nie jest prawidłowa żaden teropod (oprócz największych spinozaurydow) nie osiągał 13,6 m, a już na pewno nie mapuzaur
          Mapuzaur długość około 12,4 m
          Karcharodontozaur 12 m
          Giganotozaur 12,4 m
          Akrokantozaur maks 11,5 m
          Tyranotitan ma 11,7 m
          Allozaur ma przeciętnie 8,5 m

          Poza tym brak tyranozaur (12,5m) brak spinozaura
          (14,4m) i kilku innych teropodów

          1. Teraz NAJWIĘKSZYCH teropodów:
            1. Tyranozaur 11000 kg 12,5-13m
            2. Giganotozaur 7300 kg 13 m
            3. Mapuzaur 12,4 m 6900 kg
            4. Spinozaur 14,4 6500 kg
            5. Karcharodontozaur 6,400 kg 12-13,2.
            Teraz napisałem dobrą bo trochę wkułem ?

          2. A skąd masz te dane ? Nie jesteśmy w stanie stwierdzić jakie wymiary miał giganotozaur, przez niekompletne szczątki.
            Podaj mi numer katalogowy.

          3. Banan, te dane pochodzą z oazacowań Franoysa. Numer katalogowy
            MUCPv-95, teraz Ty udowodnij że osiągał 13 m.
            PODAJ MI NUMER KATALOGOWY TEGOOKAZU GIGANOTOZAURA O DŁUGOŚCI 13 M, POTWIERDŹ TO.

          4. Poza tym nie pytaj się mnie o numer katalogowy okazu skoro według Ciebie osiąga on 13 m to i 12,4 m tym bardziej.

          5. MUCPv-95
            12,2-13,2 m
            7300-8400 kg
            To SZACOWANIE. Mamy niekompletne szczątki więc nie mógł wynosić akurat 12,2 metrów. Maksymalna długość to może być 13 metrów.

          6. Ależ bzdury. Banan podaj mi jaki paleontolog oszacował taka wagę i długość giganotozaura, MUCPv według oszacowane Franoysa ważył 7,3 t i mierzył 12,4 m. Podaj mi dowody na taka masę i długość. SKĄD DANE? UDOWODNIJ ŻE WAŻYŁ TYLE A NIE TYLE. Powiedzieć każdy może, równie dobrze ja powiem że Spinozaur ważył 23 tony i mierzył 30 m a osobnik ten był niedojrzaly, a dowód? Nie ma żadnego dowodu na taka masę Spinozaura, i na 8-tonowego giganotozaura o długości 13 m, jaki paleontolog tak oszacował?

          7. Nie musisz się tak na mnie denerwować. Skąd masz te wszystkie wymiary itp. Podaj mi stronę to będę wiedział jakie wymiary ma np. Największy okaz argentynozaura, bo w głowie mieszają mi te różne źródła o dinozaurach np. Polska Wikipedia. Nie znam każdego gatunku na wylot. Jak mi podasz to na przyszłość będę coś więcej wiedział. Nie chce zaczynać kłótni bo to nikomu nic nie da. Ja mam 12 lat, nie wiem dużo o giganotozaurze bo nie znam go tak dobrze, znam tylko o nim podstawowe rzeczy takie jak: szybkość, wysokość, długość(bo mi mówiłeś)i waga(to też mi mówiłeś).

          8. Nie denerwuje sie?, jeżeli chodzi o źródła możesz sprawdzać to w pracach naukowych i wpisujesz tam tytuły prac (aczkolwiek sam znam ich z 10-15) możesz też czytać nowe naukowe artykulu.

          9. Banan wystarczy że w dziale odkrycia na tej stronie dinoanimals pobierzesz bazę Tribute to Dinosaurs gdzie masz wszystkie znane gatunki dinozaurów (nie ptasich). wraz z całą masą przydatnych informacji w tym długość i masa. Dane pochodzą z najlepszych żródeł z prac naukowych co masz tam również podane polecam Ci.

          10. Jak przeglądałem tą listę to chyba połowy nie znałem. Teraz już wiem o dinozaurach więcej.?

  2. No to mam nowszą wersję

    1. Giganotozaur 13,5 m
    2.karcharodontozaur 12,8 m
    3. Mapuzaur 12,6 m ( 13,6 m?)
    4.tyranotytan 11,6 m ( 2020 r. )

    1. Ta lista jest już troszeczkę lepsza jednak idź za wagą nie długością i moja wyglądała by tak
      1. Giganotozaur 7,3 t długość około 12,4-13,2 m (12,7m) teren Aregentyna
      2. Mapuzaur 6,9 t długość około 12,6 m teren Argentyna
      3. C. Saharicus 6,4 t 12-13,3m teren Afryka północna

      1. Teraz lista największych teropodów
        1. Tyranozaur 9,1-9,5 t 12-12,8 m 13?
        2. Giganotozaur 7,3 t 12,4-13,2 m
        3. Mapuzaur 6,9 t 12,6 m
        4. Spinozaur waga 6,5 tony 14,4m
        5. C.Saharicus 6,4 t 12-13,3 m

        1. Sigilmassazaur (Sigilmassasaurus) to rodzaj a gatunek to Sigilmassasaurus brevicollis.
          Na przestrzeni lat był uważany za synonim karcharodontozaura lub spinozaura. Później za odrębny gatunek a ostatnio (2020 rok) Ibrahim znów twierdzi, że Sigilmassasaurus jest synonimem spinozaura (Spinosaurus aegyptiacus).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button