Titanoboa (Titanoboa cerrejonensis)

Największy wąż świata

Kiedy ostatnie dinozaury przenosiły się do krainy wiecznych łowów, 60 milionów lat temu pojawił się na Ziemi olbrzym będący w stanie zjeść krokodyla. W niewyobrażalnie gorącej i wilgotnej dżungli, rosnącej na terenach dzisiejszej Kolumbii pełzał największy odkryty do tej pory wąż – titanoboa. Przy nim filmowa „Anakonda” ganiająca za Jennifer Lopez jest „nieco” przerośniętą formą Leptotyphlops carlae (najmniejszy wąż świata ;)).

Klasyfikacja

• Gromada: gady
• Rząd: łuskonośna
• Podrząd: węże
• Rodzina: dusicielowate
• Podrodzina: boa
• Rodzaj: titanoboa
• Gatunek: Titanoboa cerrejonensis

Występowanie

Z całą pewnością titanoboa zamieszkiwał obszary dzisiejszej Kolumbii – formację Cerrejón na północy kraju, gdzie rosła bagnista dżungla, w której zwierzęta osiągały niewyobrażalne dla współczesnego człowieka rozmiary. Poza titanoboa, występowały tam również żółwie wielkości stołu kuchennego i  krokodyle osiągające większe rozmiary niż współczesne.

Charakterystyka

Wygląd

Wąż z epoki paleocenu (60-58 mln lat temu) z wyglądu bardzo przypominał współczesnego boa. Jako typowy dusiciel posiadał ruchome kości czaszki, dzięki którym był w stanie połykać ogromne zwierzęta (np. krokodyle). Jak wiemy węże są w stanie połknąć ofiarę nie przekraczającą ¼ ich długości. W przypadku titanoboa byłyby to zatem zwierzęta o długości bagatela prawie 4 metrów!

Kości czaszki nie były ze sobą połączone bezpośrednio, ale za pomocą elastycznych ścięgien. Prawdopodobnie posiadał ciemne ubarwienie – mógł ukrywać się w ciemnych bagnistych lasach równikowych oraz w czeluściach rzek, polując na każde zwierzę, które znalazło się w jego pobliżu.

Współcześni kuzyni

Dzisiejsze największe węże posiadają mniejsze rozmiary niż titanoboa. Ponieważ ten paleoceński gad należał do rodziny dusicieli z podrodziny boa, warto porównać go do jego współczesnego krewnego – anakondy (Eunectes) – żyworodnego węża zamieszkującego lasy tropikalne Ameryki Południowej, będącego jednocześnie najcięższym wężem współczesnego świata – jego waga może dochodzić do 250 kg.

Duża masa ma związek z wodnym środowiskiem, w jakim przebywa. W wodzie potrafi rozwinąć prędkość dochodzącą do 20 km/h. Titanoboa ważący ponad 1 tonę również przebywał w środowisku wodnym i był dobrym pływakiem.

Najdłuższy żyjący wąż – jajorodny pyton siatkowy (Python reticulatus/Broghammerus reticulatus), przebywający w Azji południowo-wschodniej, na Filipinach i Indonezji, może osiągnąć maksymalnie ok. 10 metrów długości (przeciętny pyton siatkowy osiąga długość ok. 6 metrów). Titanoboa osiągał do 15 metrów długości (12-15 m) i wagę przekraczającą 1 tonę (ok. 1135 kg).

Teorie na temat rozmiarów

Przyczyną dużych różnic między gabarytami współczesnych węży, a titanoboa szuka się w warunkach naturalnych. 60 milionów lat temu na terenach dzisiejszej Kolumbii temperatura powietrza była wyższa od dzisiejszej, wynosiła średnio około 30-34^oC.

Wysokie temperatury prawdopodobnie wpływają na gigantyzm organizmów lądowych. Uznaje się także, że ogromne rozmiary zwierząt z epoki paleocenu zostały zdeterminowane przez lepsze natlenienie atmosfery, mimo większej niż dzisiaj zawartości dwutlenku węgla. Naukowcy dopiero poznają przyczyny olbrzymich rozmiarów titanoboa.

Tryb życia / polowanie

Titanoboa, pyton siatkowy i anakonda – tak, jak wszystkie węże – to mięsożerne drapieżniki. Pyton siatkowy żywi się jaszczurkami (waranami), ssakami i ptakami. Jest w stanie zjeść w całości dużą świnię domową. Anakonda – wąż prowadzący ziemnowodny tryb życia – poluje na ryby, ptaki i ssaki przebywające w pobliżu zbiorników wodnych (dziki, tapiry, jelenie, a nawet pantery). Potrafi połknąć w całości ofiarę o wiele większą od siebie dzięki rozciągliwym szczękom. W podobny sposób działał titanoboa, ale ze względu na potężne rozmiary mógł zjeść całego krokodyla mierzącego nawet 4 metry długości.

Daleki krewny anakondy nie był jadowity, podobnie do wszystkich dusicielowatych. Bronią titanoboa była jego masa, powierzchnia ciała i moc uścisku. Miażdżył ofiarę z siłą 400 kg na cal kwadratowy (co odpowiada 28 tonom/m²). Jego siłę można porównać do przygniecenia przez 1,5 Mostu Brooklińskiego (całkowita waga mostu wynosi 14 680 ton).

Titanoboa, podobnie jak anakonda, polował, zanurzając się w wodzie, wystawiając głowę ponad powierzchnię i czyhając na ofiarę.

Rozmnażanie

Nie wiadomo, jak rozmnażał się titanoboa. Mógł być żyworodny jak anakonda lub jajorodny jak pyton. Klasyfikacja do podrodziny boa wskazywałaby, że był żyworodny.

Elektromechaniczny titanoboa

W 2011 roku Charlie Brinson i jego zespół stworzyli 10 m elektromechanicznego węża titanoboa. Do konstrukcji użyto 20 wysokiej wytrzymałości aluminiowych kręgów i 40 siłowników hydraulicznych. Istnieją plany rozszerzenia tej konstrukcji do pełnej 15 metrowej długości.

Replika węża titanoboa

Instytut Smithsona (ang. Smithsonian Institution) to największy na świecie kompleks muzeów i ośrodków edukacyjno-badawczych, mieszczący się w Waszyngtonie. W dniu 22 marca 2012 r. odbyła się oficjalna premiera pełnowymiarowej repliki węża titanoboa.

Stworzony model odzwierciedla węża 15-metrowej długości o wadze 1100 kilogramów. Obecnie wąż odbywa ogólnoświatową „trasę koncertową” i prezentowany jest na kolejnych wystawach. Miejmy nadzieję, że odwiedzi również nasz kraj.

Szczegółowe dane/wymiary

Titanoboa (Titanoboa cerrejonensis)

• Długość: 12 – 15 metrów
• Średnica: 1 m w najszerszym miejscu (po połknięciu ofiary większa)
• Waga: ok. 1000-1140 kg
• Występowanie: 60-58 mln lat temu; obecne tereny Ameryki Południowej (Kolumbia)

Titanoboa – ciekawostki

• Titanoboa – jak wszystkie węże – był zmiennocieplny (ektotermiczny).
• Zespół paleontologów pracujących w formacji Cerrejón w Kolumbii odnalazł aż 3 dobrze zachowane czaszki titanoboa oraz szczątki 28 osobników. Naukowcy mieli sporo szczęścia, zważywszy na fakt, że czaszka węża jest bardzo cienka i krucha, ze względu na dużą ilość ścięgien, które szybko ulegają rozkładowi.
• W formacji Cerrejón znajdują się największe złożą węgla kamiennego na świecie
• Rejony, których odkryto skamieliny titanoboa to prawdopodobnie jedyne miejsce na świecie, w którym udało się poznać tropikalny ekosystem paleocenu.
• Titanoboa został odkryty w 2009 roku.
• Titanoboa doczekał się repliki naturalnych rozmiarów, która stanęła w Muzeum Historii Naturalnej w Smithsonian w Waszyngtonie. W 2013 roku rozpoczęła się ogólnoświatowa trasa rzeźby największego węża w dziejach świata.
• W 2012 swoją premierę miał 1,5-godzinny film dokumentalny na temat titanoboa pt.: „Titanoboa: Monster Snake”.

Polecamy

• Węże
• Najdłuższe węże świata – TOP10
• Najbardziej jadowite węże świata – TOP40
• Najbardziej jadowite węże świata – przegląd
• Pyton – najdłuższy wąż świata
• Anakonda – najcięższy wąż
• Boa
• Pytony
• Kobra królewska
• Kobry
• Jad węży
• Grzechotnik