DinozauryDinozaury drapieżneTrias

Szonizaur (Shonisaurus)

Szonizaur (Shonisaurus)

W annałach paleontologii niewiele gadów morskich pobudza wyobraźnię tak, jak szonizaur (Shonisaurus). Te kolosalne stworzenia, podobne wielkością i stylem życia do dzisiejszych wielorybów, dają nam wgląd w świat prehistorycznych oceanów. Szonizaur to pływający gad przypominający walenia, a zarazem jeden z największych ichtiozaurów jakie istniały na Ziemi. Wodny stwór, który był świadkiem ewolucji pierwszych dinozaurów i ssaków, do dzisiaj budzi zachwyt i respekt. Skrupulatnie łącząc skamieniałe szczątki i analizując kontekst geologiczny, w którym zostały znalezione, naukowcy rekonstruują dziś fascynujący rozdział w historii życia wodnego. Wyruszamy zatem w naukową podróż, aby odkryć urzekający świat szonizaurów. Od ich cech fizycznych i ewolucyjnych adaptacji po potencjalne interakcje w ekosystemie, zagłębiamy się w najdrobniejsze szczegóły, które paleontolodzy mozolnie wydobywają z zapisu kopalnego.

Klasyfikacja

  • Gromada: zauropsydy
  • Podgromada: diapsydy
  • Nadrząd: ichtyopterygia
  • Rząd: ichtiozaury
  • Rodzina: szastazaury
  • Rodzaj: szonizaur
  • Gatunek:
    • Shonisaurus popularis
    • Shonisaurus sikanniensis (Shastasaurus lub Shonisaurus)

Datowanie i występowanie

Jeden z najlepiej poznanych ichtiozaurów; jego skamieliny odkryto na obszarze dzisiejszej Nevady (USA), w formacji geologicznej Luning. Zwierzę panowało na naszej planecie ok. 237 – 227 mln lat temu w późnym triasie (karnik).

Szonizaur (Shonisaurus).

Charakterystyka

Istniały dwa gatunki szonizaura: Shonisaurus popularis mierzący ok. 15 długości, jego kości odnaleziono właśnie w USA, natomiast drugi – Shonisaurus sikanniensis – to znaleziony w Kolumbii Brytyjskiej olbrzym o 21-metrowym ciele. Do dzisiaj jednak kwestionowane jest bliskie pokrewieństwo S. sikanniensis z szonizaurem na rzecz mocniejszego związku genetycznego z szastazaurem (Shastasaurus), jednak na dzień dzisiejszy pozostaje sklasyfikowany jako szonizaur. Przy długości 21 metrów, masę Shonisaurus sikanniensis oszacowano na 81 ton.

Charakteryzował się wydłużonym pyskiem oraz wąskimi, długimi płetwami wykształconymi z czterech kończyn. Zamiast zębów ułożonych w specjalnych rowkach posiadał jedynie gniazda zębowe znajdujące się tylko na tylnych częściach szczęk i wyłącznie u osobników niedojrzałych. Wszystkie te cechy mogły wskazywać, że zwierzę było wyspecjalizowanym rodzajem ichtiozaura, bardzo wyróżniającym się na tle pozostałych przedstawicieli rzędu. Panuje również pogląd, jakoby ciało szonizaura było niebywale pękate, jednak późniejsze analizy w latach ’90-tych wykazały, że wyglądał o wiele smuklej. Gatunek popularis miał z pewnością nieco bardziej „pojemną” sylwetkę od innych gadów morskich.

Zwierzę nierzadko przedstawiano z płetwą grzbietową, która pełniłaby ważną funkcję u bardziej zaawansowanych ewolucyjnie ichtiozaurów. Odkryto, że inne szastazaury nie były wyposażone w tę część ciała, nie ma także dowodu na obecność owej płetwy u szonizaura. Powodem takiego stanu rzeczy mogły być bardzo miękkie struktury kostne tworzące żebra.

Z czasem ichtiozaury rozwinęły skostniałe chrząstki mogące stać się podstawą do wykształcenia płetwy grzbietowej, choć jest to jedynie bardzo prawdopodobna teoria. Górna część płetwy ogonowej była znacznie słabiej rozwinięta w porównaniu do późniejszych gatunków, co może sugerować, że był stosunkowo powolnym pływakiem – szybkie zwierzęta wodne mają zazwyczaj mocno rozwinięte płetwy ogonowe (zarówno górną, jak i dolną część), o proporcjonalnej budowie, u szonizaura próżno szukać dobrze wykształconej górnej części ogona.

Szonizaur (Shonisaurus).

Dieta

Brak zębów w szczękach sugeruje, że szonizaur preferował w diecie miękkie zwierzęta, np. głowonogi, zwłaszcza kalmary. Jak na gada morskiego to dosyć egzotyczne zjawisko, bowiem duże ichtiozaury, takie jak temnodontozaur (Temnodontosaurus) posiadały mocne uzębienie zdolne rozłupać twarde skorupy amonitów. Duże gabaryty szonizaura wymagały od niego częstszego przebywania przy powierzchni wody, aby nabierać dużych ilości powietrza, ale równie dużo czasu potrzebował na głębokie zanurzenia, podczas których polował.

Żywił się również mątwami, których w tamtych czasach było w brud, dzięki czemu młode szonizaury szybko przybierały na wadze osiągając swoje rozmiary w stosunkowo krótkim czasie. Być może ważnym elementem wpływającym na powodzenia podczas polowania były płetwy kończynowe, które u szonizaura miały taką samą wielkość, co bardzo ułatwiało mu pływanie pionowe. W zbliżony sposób pływają głowonogi, praktycznie nie poruszają się na boki, ale w górę i w dół między różnymi głębokościami. Podobne ruchy ichtiozaura na pewno okazały się dużą zaletą podczas polowania na kalmary.

Odkrycie

Skamieniałe szczątki szonizaura zostały po raz pierwszy odnalezione w Nevadzie w 1920 roku, ale dopiero 30 lat później (1954 r.) wydobyto je, odkrywając kości 37 ogromnych ichtiozaurów, które potem nazwano szonizaurami. Wykopaliskami kierował dr Charles Camp i dr Samuel Welles z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. Nazwę rodzajową wprowadził Camp w 1976 roku. Skamieliny gatunku S. popularis zostały sklasyfikowane jako skamieniałości państwowe Nevady w 1984 roku.

Szonizaur (Shonisaurus).

Bonebed dziełem Krakena?

Na terenie Nevady odkryto duże cmentarzysko szonizaurów, które zmarły w odstępach czasowych, a ich szczątki zostały zachowane w intrygującym ułożeniu. Brak skamielin bezkręgowców w tym miejscu świadczyć może o tym, że zwłoki zwierząt opadły na dużą głębokość, w miejsca ubogie w tlen.

W 2011 roku podczas wykładu Geological Society of America geolodzy Mark McMenamin i Dianna Schulte McMenamin wysnuli kontrowersyjną hipotezę głoszącą, że liczne szczątki szonizaurów znalazły się w najgłębszych rejonach mórz za sprawą gigantycznego kalmara-drapieżnika określonego mianem Krakena. Para naukowców zwróciła uwagę na ułożenie kości ichtiozaurów, które, zdaniem naukowców, nie było przypadkowe, bowiem uznali, że Kraken to istota bardzo inteligentna, potrafiąca planować i pragnąca stworzyć dziwaczne dzieło sztuki.

Teorię tę szeroko komentowały media, a w październiku 2011 roku Geological Society of America wystosowało oświadczenie. Dziennikarze i naukowcy podzielili się na dwa obozy: zwolenników i przeciwników teorii. W efekcie finalnym hipotezy nie podtrzymano dowodami, a cała sprawa ucichła.

Szonizaur (Shonisaurus).

Szczegółowe dane i wymiary

Szonizaur (Shonisaurus)

Wymiary

  • Długość: 13.5 – 15 m (21 m S. sikanniensis)
  • Masa: ok. 20-30 ton (81 ton S. sikanniensis)

Występowanie

  • Ameryka Północna, tereny dzisiejszego stanu Nevada (USA) i Kolumbii Brytyjskiej (Kanada)
  • Datowanie: 237 – 227 mln lat temu
  • Okres: późny trias
  • Wiek: karnik
Szonizaur (Shonisaurus).

Szonizaur (Shonisaurus) – ciekawostki

  • Nazwę rodzajową można tłumaczyć jako „Jaszczur z Shoshone Mountains”, bowiem tam naleziono pierwsze szczątki opisanych ichtiozaurów.
  • Płetwy tego morskiego gada były znacznie dłuższe i węższe w porównaniu do innych ichtiozaurów.
  • Szonizaur był wcześniej uznawany za największego znanego ichtiozaura, ale pozycję tę odebrał mu szastazaur (Shastasaurus), który ma również szansę na tytuł największego znanego gada morskiego.
  • Szczątki 37 szonizaurów można podziwiać w Parku Stanowym Berlin-Ichthyosaur (oryg. Berlin–Ichthyosaur State Park) w Nevadzie.

Polecamy


Baza Dinozaurów

16 komentarzy

    1. Ponieważ dla większości osób z dinozaurami te zwierzęta się kojarzą. Z punktu widzenia klasyfikacji nie je to poprawne zaszeregowanie, lecz mając dwa duże działy, musimy gdzieś dane zwierzę zaklasyfikować. W każdym artykule znajduje się szczegółowa klasyfikacja i wyraźnie wskazujemy jakie zwierzę jest dinozaurem, a jakie jedyne istniało jednocześnie z nimi – oczywiście to dla tych, którzy czytają artykuł :). Jesteśmy zmuszeni to wypośrodkować – nie wszyscy nasi czytelnicy mają jednakową wiedzę, spora część czytelników ma wiedzę jedynie fragmentaryczną i jeśli będzie szukała szonizaura, to najprędzej właśnie pośród dinozaurów. To taki mały kompromis.

  1. czy do wszystkich komentarzy odpowiada jedna osoba czy różne? ty np do jakich moich odpisywałeś? jesli inne są

  2. Ostatnio czytałem sobie w Wikipedii artykuł o największych zwierzętach z różnych rodzin. W części o ichtiozaurach było napisane, że największy jest najprawdopodobniej szastazaur, osiągający 21 metrów długości. Dalej pisali jednak, że w kwietniu 2018 roku odkryto skamieliny datowane na 205 milionów lat temu, należące do ichtiozaura mogącego osiągać nawet 26 metrów długości. Czy ktoś coś o tym słyszał, czy może jest to tylko wymysł albo błędne szacunki?

          1. Ten ichtiozaur (The Lilstock specimen) znany jest tylko na podstawie lewej kości kątowej górnej (surangular). Max wysokość kości kątowej górnej u Shonisaurus sikanniensis to 19 cm, gdzie u „The Lilstock specimen” ma conajmniej 24 cm. Dlatego oszacowano rozmiar całego zwierzęcia na 26 m. Gdyby natomiast porównać go z Besanosaurus leptorhynchus to miałby około 22 m długości. Porównanie z „Aust specimen ” dałoby rozmiary około 20-25 m. Więc ten ichtiozaur z Triasu mógł być bardzo duży i osiągać być może nawet 26 m długości

            Bibliografia
            A giant Late Triassic ichthyosaur from the UK and a reinterpretation of the Aust Cliff ‘dinosaurian’ bones
            (2018) Dean R. Lomax , Paul De la Salle, Judy A. Massare, Ramues Gallois

          2. Dzięki Shahen!
            Dobrze, że nie był drapieżnikiem, bo zdetronizowałby megalodona 🙂 Gdyby jednak rzeczywiście ichtiozaury osiągały 26 metrów, to już niewiele bym im brakowało do płetwala błękitnego,

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button