DinozauryDinozaury drapieżneKreda

Mozazaury (Mosasauridae)

Mozazaury (Mosasauridae)

Olbrzymie mięsożerne morskie gady, które bez problemu mogły zabijać plezjozaury długoszyje. Na przestrzeni wieków mozazaury wyewoluowały do ogromnych drapieżników, których usposobienie i odwaga pozwala nazywać je „tyranozaurami z głębin”.

Klasyfikacja

  • Gromada: zauropsydy
  • Nadrząd: lepidozaury
  • Rząd: łuskonośne
  • Rodzina: mozazaury

Nazwa

Nazwę „mozazaury” można tłumaczyć jako „jaszczury znad rzeki Moza” – ma to związek z miejscem odkrycia tych zwierząt (Moza przepływa przez terytorium Holandii, Belgii oraz Francji).

Mozazaury (Mosasauridae) – powiedzmy, że…wizualizacja.

Datowanie i występowanie

Mozazaury wyewoluowały prawdopodobnie od łuskonośnych zwierząt z rodziny Aigialosauridae, panowały w późnej kredzie, czyli 93,5 – 65,5 mln lat temu, od turonu do mastrychtu.

Przez ostatnie 20 mln lat okresu kredowego, po wyginięciu ichtiozaurów i zmniejszeniu populacji plezjozaurów, mozazaury były dominującymi drapieżnikami we wszystkich oceanach ówczesnego świata, kiedy poziom wód był wyższy, a większość obszarów lądowych pokrywały morza epikontynentalne.

Szczątki tych ogromnych zwierząt odnaleziono m.in. w Ameryce Północnej, Holandii, Belgii, Danii, Szwecji, Niemczech, Polsce, Francji, Bułgarii, Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii i u wybrzeży Antarktydy. Pojedyncze kości i zęby odnajdywano również w Meksyku, Kolumbii, Brazylii, Chile i Peru.

Paszcza mozazaura, a w tle jeden z jego przysmaków – plezjozaur

Charakterystyka

Jedne z największych morskich zwierząt, jakie kiedykolwiek istniały. Przystosowane do życia w ciepłych, płytkich morzach epikontynentalnych. Najmniejszy znany gatunek – Carinodens belgicus – mierzył ok. 3 m długości, największy mozazaur nazywany hajnozaurem (Hainosaurus) osiągał natomiast 17,5 m.

Kształtem ciała przypominały współczesne warany z tym, że były bardziej wydłużone, aby lepiej poruszać się w wodzie.

Hajnozaur (Hainosaurus) – największy mozazaur

Hajnozaur pierwotnie oszacowany został na ponad 17 metrów, nieco później jego długość została zweryfikowana do 15 metrów, a ostatnio Johan Lindgren stwierdził, że miał nie więcej niż 12,2 metra długości. W filmie Jurassic World pojawia się gigantyczny mozazaur zjadający rekina. To jedna z największych atrakcji parku. To właśnie hajnozaur, który w filmie ma długość ok. 15 metrów.

Kończyny, ogon i sposób poruszania

Kości kończyn skróciły się, a w miejsce łap pojawiły się 4 płetwy, szeroki i długi ogon napędzał całe ciało. Ten sposób poruszania się przypomina współczesne ryby z rzędu węgorzokształtnych(Anguilliformes) lub węże morskie, jednak najnowsze badania wykazały, że wiele gatunków mozazaurów posiadało duże, przypominające półksiężyc ogony podobne do rekinów i ichtiozaurów.

Nie poruszały się faliście jak wąż, prawdopodobnie ich ciała pozostawały w jednej pozycji, jedynie ogon był ruchliwy.

Mozazaury (Mosasauridae) wyposażane był w garnitur śmiercionośnych zębów… Na zdjęciu rekonstrukcja Tylosaurus pembinensis.

Zęby

W pysku aż roiło się od ostrych, haczykowatych zębów, ich zadaniem jednak nie było gryzienie, a przytrzymywanie pokarmu. Wzdłuż podniebienia przebiegał dodatkowy zestaw zębów, który działał jak taśmociąg wciągający ofiarę do gardła. Jeśli zwierzę raz wpadło w paszczę mozazaura, nie miało szans na ucieczkę.

Dieta

Szczęka połączona była z żuchwą elastycznymi ścięgnami (jak u węży), które pozwalały w całości połykać dużą zdobyć, np. 7-metrowego rekina. Poza rekinami żywiły się morskimi ptakami z rodzaju Hesperornis, rybami kostnoszkieletowymi i mniejszymi mozazaurami, np. klidastesem (Clidastes).

Podobne artykuły

W diecie tych ogromnych wodnych jaszczurów mieściły się także amonity, bardzo liczne w kredowych morzach, nie wiadomo tylko, czy wszystkie mozazaury – bez względu na wielkość – jadły tego rodzaju pokarm.

Im większy osobnik, tym większe zwierzęta pożerał – największe gatunki atakowały nawet potężne plezjozaury.

Mozazaury (Mosasauridae) nie należały do zbyt towarzyskich gadów…

Przypuszcza się, że polowały z zaskoczenia – wypływały nagle z ciemności rozwijając imponującą prędkość dzięki masywnemu ogonowi i błyskawicznie pożerały ofiarę, po której nie zostawał ślad.

Mozazaury zwracały części ciała zdobyczy nie nadające się do strawienia – współczesne rekiny zachowują się identycznie.

Nie należały do zwierząt rodzinnych, ani towarzyskich – spotykały się z innymi mozazaurami jedynie w okresie godowym. Sama kopulacja była prawdopodobnie krótka, a po wszystkim samiec wyganiał samicę ze swojego terytorium.

Wraz ze zmianami w budowie ciała, ewolucji ulegały też zachowania – mozazaury bardzo pilnowały swojego terenu i reagowały wręcz alergicznie na współbraci.

Mozazaury (Mosasauridae).

Zmysły

Ulokowanie oczodołów sugeruje, że mozazaury widziały to, co działo się po bokach ich ciał. Fakt ten świadczy natomiast o tym, że widzenie stereoskopowe (obuoczne) było słabe. Brak tej zdolności przystosowawczej może świadczyć o tym, iż zwierzę nie opierało wiedzy na temat odległości od ofiary na wzroku, nie potrafiło bowiem jej oszacować ze względu na deficyty w widzeniu trójwymiarowym.

W procesie ewolucji modyfikacji uległy również uszy, które zostały wyposażone w specjalny system wzmacniający dźwięki. Przypuszcza się, że w jamie ustnej występował długi, rozdwojony na końcu język pełniący funkcję rozpoznającą zapachy, podobnie działają języki waranów z Komodo (Varanus komodoensis).

Poza podstawowymi zmysłami mozazaury dysponowały swoistego rodzaju sonarem ciśnieniowym, czyli wiązką nerwów biegnących po bokach górnej szczęki, dzięki której wyczuwały zmiany ciśnienia wody wywoływane przez nadpływającą ofiarę.

Na aukcjach czaszki mozazaurów potrafią osiągać zawrotną cenę 1 mln USD… Na zdjęciu czaszka Tylozaur (Tylosaurus kansasensis). Największe tylozaury (Tylosaurus proriger) osiągały długość przekraczającą 12 metrów.

Odkrycie

Pierwszego mozazaura odkryto w 1764 roku na terenie holenderskiego kamieniołomu znajdującego się na Górze Świętego Piotra, w pobliżu miasta Maastricht. W miejscu tym odnaleziono czaszkę dużego jaszczura, ale przez wiele lat sądzono, że jest to fragment szkieletu walenia, ryby lub krokodyla, jednak nowe światło na znalezisko rzucił Adriaan Gelles Camper, który w 1799 roku stwierdził, że ma do czynienia z jaszczurem.

W 1808 roku Georges Cuvier potwierdził tę teorię, ale nikt jeszcze nie nazwał znaleziska. Dopiero w 1822 roku stworzono działającą do dzisiaj nazwę rodzajową. Niektóre odkryte w XVIII wieku fragmenty szkieletu aż do XIX wieku nie zostały zidentyfikowane jako pozostałości po mozazaurach.

Mozazaur w trakcie polowania na plezjozaura…

Wybrani przedstawiciele

  • Klidastes (Clidastes) – jeden z najmniejszych mozazaurów
  • Dallazaur (Dallasaurus) – nazwa wywodzi się od miasta w Ameryce Północnej, w okolicach którego odkryto jego szczątki (chodzi oczywiście o Dallas)
  • Ectenosaurus – na szczątkach tego mozazaura zachowało się sporo dobrze zachowanej skóry
  • Eonatator – nazywany „porannym pływakiem”, jeden z pierwszych mozazaurów
  • Globidens mozazaur o niezwykle zaokrąglonych zębach
  • Halizaur (Halisaurus) – podobnie jak eonatator jeden z pierwszych mozazaurów
  • Hajnozaur (Hainosaurus) – jeden z największych mozazaurów
  • Platekarp (Platecarpus) – najpowszechniej występujący mozazaur w Ameryce Północnej
  • Plotozaur (Plotosaurus) – jeden z najszybszych mozazaurów, szczytowa forma ewolucyjna tych wodnych zwierząt
  • Plioplatekarp (Plioplatecarpus) – posiadał krótkie, ale silne szczęki. Pływał w wodach Ameryki Północnej i Europy
  • Prognatodon (Prognathodon) – mozazaur posiadający bardzo silne szczęki
  • Tylozaur (Tylosaurus) – bardzo smukły mozazaur o połyskującej skórze
Czaszka mozazaura.

Szczegółowe dane i wymiary

Mozazaury (Mosasauridae)

Wymiary
  • Długość: 3 – 17,5 m
  • Masa: 7 – 15 ton
Występowanie
  • Wszystkie oceany ówczesnego świata
  • Datowanie: 93,5 – 65,5 mln lat temu
  • Okres: późna kreda
  • Wiek: od turonu do mastrychtu
Prognatodon (Prognathodon) osiągał 10-11 metrów długości. Jego czaszka mierzyła od 85 do 110 cm.

Mozazauryciekawostki

  • Mozazaury najprawdopodobniej posiadały lądowego przodka. Choć życie wyszło z wody, to w przypadku mozazaurów najprawdopodobniej znów do niej powróciło…
  • Żaden inny drapieżnik nie opanował tak dużej części globu.
  • Specjaliści oszacowali, że mozazaury mogły rozwijać prędkość dochodzącą do 50 km/h na krótkich dystansach.
  • Dzięki systemowi wzmacniającemu dźwięki mozazaury odbierały je ok. 38 razy głośniej.
  • Potrafiły przez wiele godzin nie wynurzać się ponad powierzchnię wody, aby nabrać powietrza.
  • Jedno ugryzienie wystarczało, aby mozazaur odgryzł kawał mięsa o długości 100 cm.
Czaszka mozazaura.

Polecamy:


Baza Dinozaurów

43 komentarzy

    1. Mozazaury są spokrewnione z jaszczurkami ale również z wężami. W sumie można przyjąć, że to były jaszczurki. Tylko trochę większe od dzisiejszych 🙂 Rzecz bowiem w tym, że mozazaury wyewoluowały z półwodnych łuskonośnych gadów. To klad (gałąź mająca wspólnego przodka) obejmujący dzisiejsze amfisbeny, jaszczurki, i węże.

      1. W filmie Jurassic Wolds, samica mozazaura miała 22 metry długości i ważyła aż 15 ton- tyle ile diplodok

      2. W filmie Jurassic Park i Jurassic World było wiele nieścisłości, między innymi i tak dotycząca wielkości mozazaura…

  1. Przepraszam, ale nigdzie w internetach niema nic o rekinach nożowych! Dużo łatwiej by było, gdybyście chociaż podali nazwe łacińską. Proszę o tą nazwe łacińską!

    1. Mozazaury wyginęły podczas wielkiego wymieranie kredowego – 65 mln lat temu. To nie ryby głębinowe, lecz gady, które oddychały powietrzem atmosferycznym. Gdyby zatem istniały, natykalibyśmy się na nie i na ich współczesne szczątki. Mało prawdopodobne, aby nadal żyły.

    1. To oczywiście zależne jest od gatunku. Rekonstrukcje największych mozazaurów opierają się w dużej mierze na szacowaniu proporcji (zbyt mało materiału kopalnego, brak kompletnych szkieletów). W zależności od przyjętych proporcji, mamy mozazaury 10-11 metrowe, albo nawet 17,5 metrowe. Za tym idą również szacunki dotyczące wielkości czaszek największych mozazaurów (dochodzące nawet do 170 cm w przypadku tych największych). Czaszki 10-11 metrowych, tak jak wspomnieliśmy w artykule, miały 85-110 cm długości.

  2. 1. Czy to aby Tylozaur nie był największym mozazaurem?

    2. Czy to możliwe / naturalne żeby plezjozaur pływał z głową „na wierzchu” jak na obrazku?

  3. Nie wszystkie dzisiejsze gady nie mogą oddychać pod wodą. Pewien wąż morski oddycha pod wodą, dzięki czemu może zostać pod wodą 90min, sorry nie pamiętam nazwy

    1. Wysokości? To tak jakbyś zapytał ile wysokości ma krokodyl. W przypadku mozazaura podaje się długość i wagę, nie wysokość.

      1. Krokodyl na leżąco, czy stojąc na łapach ma te 80 cm wysokości? Jak uniesie głowę, czy na płasko :)?

  4. Olbrzymi ginnsu to tylko synonim rekina (nie pamiętam nazwy), ale jest o nich na Wikipedii. To było coś na crea

  5. Największym mozazaurem nie był hajnozaur (co prawda kwestię jego wymiarów wyjaśniliście), a mozazaur, który osiągał 18 metrów długości. Moglibyście chociaż o nim wspomnieć w wybranych gatunkach 🙂

  6. Szymonie dane o 18 metrowej długości ciała Mosasaurus są nieaktualne. Obecnie ranking największych przedstawicieli rodziny mozazaurów przedstawia się następująco : Mosasaurus hoffmani ” Penza ” 12,9m/7500 kg – Tylosaurus pembinensis ” Bruce ” 12,8m/6300 kg – Niesklasyfikowany przedstawiciel 12,1m/6300 kg – Tylosaurus bernardi skatalogowany jako IRScNM 12,2m/5600 kg – Tylosaurus proriger ” Bunker” 12m/5200 kg – Prognathodon curii 10,2m/4300 kg.

  7. czy drugie zdjęcie mozazaura jest z serialu primeval siły pierwotne bo ja tak uważam nie lubię tego serialu a wy macie zdjęcie z tego serialu w artykule o giganotozaurze jest zdjęcie też z primevalu sił pierwotnych wy nierozumiecie w tym serialu na początku jest okej kiedy są tylko stworzenia z przeszłości ale gdy dają do serialu jakieś future predatory,mery,gremliny i inne stworzenia z przyszłości to ja nie lubię serialu primeval siły pierwotne ma w nazwie siły pierwotne pierwotne a nie przyszłe dlaczego więc do serialu primeval dodali przyszłość przecież przyszłość nikt nie wie jak będzie wyglądał świat w przyszłości nikt nie wie jak kiedyś będą wyglądały na przykład nietoperze więc po co tego głupiego filmu macie zdjęcia sami napisaliście że nikt nie wie jak rozwinię się ewolucja nietoperzy więc proszę was żebyście zlikwidowali te zdjęcia i dali inne z innego filmu lub książki czy gry lub symulatora proszę wywalcie zdjęcia z tego serialu proszę.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button