Królestwo zwierząt – Gady

Oddychanie

Wszystkie gady oddychają za pomocą płuc. Żółwie wodne posiadają dodatkowo bardziej przepuszczalną skórę, a niektóre gatunki mają zmodyfikowany stek, dzięki któremu powierzchnia potrzebna do wymiany gazowej jest większa. Wentylacja płuc przebiega na różne sposoby, w zależności od rzędu. U łuskonośnych odbywa się dzięki mięśniom osiowym stworzonym również do poruszania się. Ze względu na ograniczenia, większość łuskonośnych musi wstrzymywać oddech podczas długich podróży pod wodą, ale niektóre znalazły inny sposób, np. waranowate i kilka gatunków jaszczurek wykorzystują policzki do pompowania powietrza jako uzupełnienie zwykłego oddychania. Dzięki temu płuca wypełniają się podczas ruchu, a tym samym zwierzę jest zabezpieczone przed utratą tlenu.

Krokodyle posiadają przeponę podobną do przepon ssaków, różni się jednak tym, że podczas ruchu ciągnie ruchomą część miednicy przy grzbiecie obniżając wątrobę i, tym samym, tworząc miejsce dla płuc. Ten rodzaj przepony nazwano „tłokiem wątrobowym”.

Większość gadów nie dysponuje tzw. podniebieniem wtórnym, co oznacza, że podczas połykania pokarmu muszą wstrzymywać oddech. U krokodyli wyewoluowało kościste podniebienie wtórne pozwalające na kontynuowanie oddychania w momencie zanurzenia i chroniące mózg przed uszkodzeniem w czasie walki z ofiarą. Scynki (Scincidae) też posiadają kościste podniebienie wtórne, węże natomiast mają rozciągliwą jamę ustną i tchawicę, dzięki czemu są w stanie połknąć dużą zdobycz bez ryzyka uduszenia.

Rozmnażanie

W większości przypadków rozmnażanie ma charakter płciowy, choć niektórzy przedstawiciele gromady mogą rozmnażać się bezpłciowo. Wszelka aktywność reprodukcyjna wiąże się ze stekiem – otworem u podstawy ogona, przez który wydalane są także niepotrzebne produkty przemiany materii. U żółwi i krokodyli samce posiadają penis, a łuskonośne (węże i jaszczurki) tzw. parzyste półprącie. Sfenodonty nie dysponują narządami kopulacyjnymi, więc jedynym sposobem na zapłodnienie jest uciskanie kloaki, aby nasienie wydostało się z ciała samca i dostało się do kloaki partnerki.

Zwierzęta są owodniowcami wydającymi na świat jaja pokryte twardą skorupką. W etapie embrionalnym obecna jest owodnia, kosmówka i omocznia. Skorupka zabezpiecza zarodek przed urazami i zapobiega wyschnięciu, jest jednak przepuszczalna, co umożliwia przeprowadzanie wymiany gazowej. Kosmówka pomaga podczas wymiany gazowej – dwutlenek węgla może wydostać się na zewnątrz jaja, a na jego miejsce pojawia się tlen. Białko dodatkowo chroni zarodek i służy jako zbiornik na wodę i białka.

Omocznia ma formę worka, w którym kumulują się produkty przemiany materii wytwarzane przez młode. Worek owodniowy zawiera płyn amortyzujący każdy upadek jaja. Owodnia pomaga w osmoregulacji, zbiera się w niej również słona woda. Woreczek żółtkowy wokół żółtka zawiera białka i tłuszcz bogaty w składniki odżywcze wchłaniany przez zarodek. Przestrzeń powietrzna w jaju gwarantuje nienarodzonemu gadowi zapas tlenu.

U boa i większości żmijowatych dominuje jajożyworodność, żyworodność zaś ma różne oblicza. Najwcześniejszym przykładem żyworodności są wczesnopermskie mezozaury, choć niektóre gatunki mogły przejawiać także jajożyworodność. Żyworodne były również mozazaury, ichtiozaury, zauropterygi, plezjozaury.

Temperatura a płeć

U niektórych gadów (żółwi, krokodyli, niektórych jaszczurek i sfenodontów), na płeć potomstwa wpływa temperatura w czasie inkubacji (TDSD). Do tej pory nie wiadomo, czy TDSD występuję u węży.

Usposobienie i umiejętności

Zazwyczaj są aktywne za dnia i śpią nocą, ponieważ ich oczy są przystosowane do światła dziennego, potrafią rozróżniać kolory i widzą głębię podobnie jak płazy i większość ssaków. U węży z infrarzędu ślepuchowców (Scolecophidia), widzenie zostało zredukowane, choć niektóre węże posiadają dodatkowe narządy zmysłowe wrażliwe na ciepło. zwierzęta te widzą zatem w podczerwieni. Organy te są najlepiej rozwinięte u grzechotników, ale występują również u boa (Boinae) i pytonów (Pythonidae), wykrywają ciepło ptaków i ssaków umożliwiając wężowi polowanie w ciemności.

Mały mózg, czyli niezbyt lotne

Gady są na ogół uważane za zwierzęta mniej inteligentne od ssaków czy ptaków, wskazuje na to wielkość mózgu w stosunku do wielkości ciała, a współczynnik encefalizacji stanowi 1/10 możliwości ssaków, jednak większe gady mogą przejawiać bardziej złożoną budowę mózgu. Duże jaszczurki z rodziny waranowatych wykazują dosyć skomplikowane zachowania, w tym współpracę z innymi jaszczurkami. Krokodyle mają stosunkowo większe mózgi i również przejawiają sporo zachowań społecznych. Żółwie uważane są za zwierzęta najbardziej uspołecznione i czasem zmieniają swoje zachowania seksualne, np. osobniki monogamiczne stają się rozwiązłe…