Duży szwajcarski pies pasterski

Greater Swiss Mountain Dog, Grosser Schweizer Sennenhund

Redakcja DinoAnimals.pl23 lipca 2025

Duży szwajcarski pies pasterski

Duży szwajcarski pies pasterski (Grosser Schweizer Sennenhund, ang. Greater Swiss Mountain Dog) to największy przedstawiciel czterech szwajcarskich ras psów pasterskich. Od wieków ceniony za siłę, wytrzymałość i lojalność, łączy cechy wszechstronnego psa roboczego z temperamentem oddanego towarzysza. Rasa ta odgrywała ważną rolę w życiu górskich społeczności – pomagała przy transporcie towarów, pilnowała stad i strzegła obejść. Dziś zyskuje uznanie jako pies rodzinny i stróżujący, zachowując przy tym typowe cechy molosa alpejskiego.

Klasyfikacja FCI

Grupa 2: Pinczery i sznaucery, molosy, psy górskie oraz szwajcarskie psy pasterskie
Sekcja 3: Szwajcarskie psy pasterskie
Typ: molosowaty
Próby pracy: nie wymagane
Inne nazwy: Greater Swiss Mountain Dog, Grosser Schweizer Sennenhund

Historia i pochodzenie rasy

Duży szwajcarski pies pasterski należy do grupy czterech rodzimych ras alpejskich, obok berneńskiego psa pasterskiego (Berner Sennenhund), appenzellera (Appenzeller Sennenhund) i entlebuchera (Entlebucher Sennenhund). Jego przodkami były masywne psy molosowate, które dotarły na tereny dzisiejszej Szwajcarii wraz z legionami rzymskimi ponad dwa tysiące lat temu. W ciągu kolejnych stuleci krzyżowano je z miejscowymi psami pasterskimi, tworząc rasę idealnie przystosowaną do warunków życia w Alpach.

Przez wieki psy te wykorzystywano jako siłę roboczą w gospodarstwach – do pilnowania stad bydła, ochrony obejść oraz ciągnięcia ciężkich ładunków, zwłaszcza mleka i serów. Często określano je mianem psów rzeźnickich (Metzgerhund), ponieważ pomagały handlarzom i rolnikom transportować towary na niewielkich wozach.

W XIX wieku duży szwajcarski pies pasterski był powszechnie spotykany w kantonach Berno (Bern), Fryburg (Freiburg) i Luzerna (Luzern), jednak rozwój kolei, pojazdów konnych i późniejsza mechanizacja rolnictwa doprowadziły do jego niemal całkowitego zniknięcia. Rasa została uratowana od zapomnienia dzięki szwajcarskiemu geologowi i kynologowi prof. Albertowi Heimowi. W 1908 roku, podczas wystawy w Langenthal, Heim zidentyfikował dwa krótkowłose psy pasterskie jako przedstawicieli wymarłego już typu dużego psa górskiego. Zainicjował wówczas program hodowlany, który pozwolił na odtworzenie rasy.

Początki rasy

W 1909 roku Szwajcarski Związek Kynologiczny (Schweizerische Kynologische Gesellschaft, SKG) oficjalnie uznał rasę i wpisał ją do księgi rodowodowej. W 1912 roku powstał Klub Dużego Szwajcarskiego Psa Pasterskiego (Klub für Grosse Schweizer Sennenhunde), a w 1939 roku rasa została zatwierdzona przez Międzynarodową Federację Kynologiczną (FCI) i otrzymała numer standardu 58

Współczesne psy pasterskie

Dzisiejsze duże szwajcarskie psy pasterskie pochodzą z linii hodowlanych odbudowanych na początku XX wieku, głównie z psów odnalezionych w alpejskich wsiach Szwajcarii. Choć wywodzą się z psów użytkowych, coraz częściej pełnią funkcję psów rodzinnych, towarzyskich i stróżujących. Ich spokojny temperament, stabilna psychika i wytrzymałość sprawiają, że są cenione zarówno jako wierni towarzysze, jak i zrównoważeni opiekunowie domostwa.

Rasa rozprzestrzeniła się także poza Szwajcarię, m.in. do Niemiec, Austrii, Holandii, Skandynawii oraz Stanów Zjednoczonych, gdzie zyskała uznanie dzięki swojej odporności, zrównoważonemu charakterowi i estetycznemu wyglądowi. Choć nadal rzadziej spotykana niż bardziej znany berneński pies pasterski, zyskuje popularność wśród osób szukających dużego, ale rodzinnego psa o łagodnym usposobieniu.

Rasa użytkowa

W przeszłości duży szwajcarski pies pasterski odgrywał wiele ról w alpejskim gospodarstwie: pilnował stad, strzegł obejścia i ciągnął wozy z mlekiem, drewnem lub innymi towarami. Ze względu na swoją siłę bywał nazywany „koniem biedaka” (Pferd des armen Mannes), ponieważ potrafił zastąpić konia pociągowego w trudnych warunkach górskich.

Współcześnie, choć rzadziej wykorzystywany do pracy fizycznej, pies tej rasy świetnie odnajduje się w aktywnościach wymagających posłuszeństwa i współpracy z człowiekiem. Z powodzeniem uczestniczy w sportach kynologicznych, takich jak obedience, dog trekking czy nosework. Nadaje się również do pracy terapeutycznej oraz jako pies asystujący, pod warunkiem odpowiedniego szkolenia.

Znaczenie Alberta Heima

Prof. Albert Heim (1849–1937), uznany szwajcarski geolog i miłośnik psów, odegrał kluczową rolę w ocaleniu dużego szwajcarskiego psa pasterskiego. To właśnie on, podczas wystawy w Langenthal w 1908 roku, dostrzegł dwa krótkowłose psy przypominające stare psy rzeźnickie i zainicjował program ich ochrony. Heim nie tylko nadzorował pierwsze hodowle, ale także stworzył pierwszy szczegółowy opis rasy i promował jej rozwój poprzez liczne publikacje i aktywność w strukturach kynologicznych.

Dzięki jego zaangażowaniu rasa została oficjalnie uznana w 1909 roku, a jego dziedzictwo kontynuują dziś kluby hodowców i miłośnicy psów alpejskich w całej Europie. Heim pozostaje jedną z najważniejszych postaci w historii szwajcarskich psów pasterskich.

Charakterystyka

Wygląd

Duży szwajcarski pies pasterski to pies o potężnej, ale harmonijnej sylwetce, budzącej respekt, a zarazem emanującej spokojem. Jego budowa jest masywna, kościec ciężki, a muskulatura wyraźnie rozwinięta. Wysokość w kłębie wynosi u psów 65–72 cm, masa ciała 41–64 kg, suki odpowiednio 60–69 cm wysokości i masa ciała w zakresie 36–50 kg.

Szata psa składa się z gęstego, dwuwarstwowego futra: krótki, twardy włos okrywowy i przylegający podszerstek – możliwie jak najciemniejszy, czarny lub ciemnoszary. Umaszczenie jest typowo trójkolorowe: czarna barwa dominująca, z wyraźnymi, rdzawymi (mahoniowymi) znaczeniami nad oczami, na policzkach, kończynach i spodzie ogona, oraz z białymi oznaczeniami na kufie, klatce piersiowej, łapach i czubku ogona. Symetria i czystość tych znaczeń mają znaczenie wystawowe, choć nie wpływają na charakter psa.

Głowa proporcjonalna, silna, ale nie ciężka. Czaszka szeroka i płaska, z bardzo słabo zaznaczonym stopem. Kufa mocna, niezbyt głęboka, z prostym grzbietem nosa. Oczy w kształcie migdałów, średniej wielkości, barwy od orzechowej do kasztanowej, o łagodnym, inteligentnym spojrzeniu. Uszy trójkątne, średnie, wysoko osadzone, w spoczynku przylegające do policzków, w stanie czujności lekko uniesione do przodu.

Szyja krótka, silna i umięśniona. Tułów nieco dłuższy niż wyższy (stosunek długości ciała do wysokości w kłębie wynosi około 10:9). Grzbiet prosty i mocny, klatka piersiowa głęboka i dobrze rozwinięta, sięgająca do łokci. Ogon gruby, sięgający do stawu skokowego, noszony nisko w spoczynku, a podczas poruszenia – uniesiony i lekko zakrzywiony ku górze, nigdy jednak nie zawinięty nad grzbiet.

Kończyny masywne, silnie umięśnione, ustawione równolegle. Ruch psa powinien być płynny i wydajny – z dobrym wykrokiem i napędem z zadu. W ruchu kończyny poruszają się w jednej linii – zarówno z przodu, jak i z tyłu.

Temperament

Duży szwajcarski pies pasterski to pies zrównoważony, odważny i pewny siebie. W codziennych sytuacjach zachowuje czujność i gotowość do działania, nie popadając przy tym w nadmierną nerwowość. Jest łagodny i serdeczny wobec członków rodziny, a w kontaktach z obcymi prezentuje postawę powściągliwą, lecz nie lękliwą. Wobec dzieci wykazuje cierpliwość, o ile został odpowiednio zsocjalizowany i wychowany.

Pies tej rasy silnie przywiązuje się do opiekuna i źle znosi długotrwałą samotność. Lubi uczestniczyć w codziennym życiu rodziny i potrzebuje fizycznej oraz emocjonalnej bliskości z człowiekiem. Nie ma tendencji do dominacji, ale wymaga konsekwentnego i spokojnego prowadzenia – szkolenie oparte na pozytywnym wzmocnieniu przynosi najlepsze efekty. W przypadku braku jasnych zasad może wykazywać upór, zwłaszcza u osobników samodzielnych z natury.

Jako pies stróżujący, nie jest hałaśliwy, ale jego głęboki, donośny szczek może skutecznie odstraszyć intruza. W razie potrzeby potrafi działać zdecydowanie, ale nie przejawia agresji bez wyraźnego powodu. Stabilność emocjonalna to jedna z jego najważniejszych cech.

Idealne miejsce dla psa

Ze względu na swoje rozmiary i potrzebę ruchu, duży szwajcarski pies pasterski najlepiej czuje się w domu z ogrodem lub na wsi. Choć potrafi dostosować się do warunków miejskich, życie w ciasnym mieszkaniu w bloku nie jest dla niego optymalne – brak przestrzeni może prowadzić do frustracji i problemów behawioralnych. Ogród powinien być odpowiednio ogrodzony, ponieważ pies może wykazywać instynkt terytorialny.

Zazwyczaj dobrze dogaduje się z innymi psami, zwłaszcza jeśli był wcześnie socjalizowany. Może jednak wykazywać instynkt pasterski lub opiekuńczy wobec mniejszych zwierząt, dlatego wskazana jest ostrożność przy pierwszych kontaktach. Jego siła fizyczna wymaga, by podczas spacerów prowadzony był przez osobę pewną siebie i zdolną do kontrolowania psa w każdej sytuacji.

Konieczna aktywność

Choć nie jest psem nadpobudliwym, duży szwajcarski pies pasterski potrzebuje codziennej dawki ruchu i stymulacji psychicznej. Długie spacery (minimum 60–90 minut dziennie), zabawy na świeżym powietrzu, trening posłuszeństwa czy nauka sztuczek – wszystko to pozwala mu zachować dobrą kondycję i równowagę psychiczną. Najlepiej czuje się, gdy może „mieć zadanie”, nawet jeśli polega ono tylko na niesieniu plecaka podczas wycieczki.

Brak aktywności, nuda i izolacja mogą prowadzić do problemów behawioralnych, takich jak niszczenie przedmiotów, wokalizacja czy apatia. Warto pamiętać, że młode osobniki powinny być stopniowo przyzwyczajane do wysiłku fizycznego, by nie przeciążyć rozwijających się stawów.

Mimo zamiłowania do otwartych przestrzeni, pies ten najchętniej odpoczywa w pobliżu domowników – najlepiej w środku domu, a nie w izolowanej budzie na zewnątrz.

Kondycja zdrowotna

Duży szwajcarski pies pasterski to rasa ogólnie odporna, jednak jak większość dużych psów, jest podatna na kilka schorzeń, które warto monitorować już od wieku szczenięcego. Do najczęstszych problemów zdrowotnych należą:

Dysplazja stawu biodrowego i łokciowego – choroby rozwojowe stawów, prowadzące do bólu, kulawizny i ograniczenia ruchu; w hodowlach odpowiedzialnych psy są prześwietlane i oceniane ortopedycznie.
Skręt żołądka (volvulus ventriculi) – nagły, zagrażający życiu stan, typowy dla ras głębokoklatkowych. Ryzyko można zmniejszyć poprzez podawanie mniejszych porcji jedzenia i unikanie aktywności fizycznej tuż po posiłku.
Entropium i ektropium – nieprawidłowości w budowie powiek, które mogą prowadzić do podrażnień i stanów zapalnych oka.
Nowotwory – jak u wielu ras dużych, ryzyko chorób nowotworowych wzrasta z wiekiem.
Choroby serca – zdarzają się przypadki kardiomiopatii rozstrzeniowej (DCM).

Wskazane są regularne badania profilaktyczne, odpowiednia dieta (z uwzględnieniem potrzeb psów dużych ras) oraz utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Średnia długość życia wynosi 8–11 lat, przy czym wiele osobników dożywa w dobrej kondycji 12 lat i więcej, jeśli są odpowiednio pielęgnowane.

Szczegółowe dane i wymiary

Duży szwajcarski pies pasterski

Wysokość w kłębie:
- psy: 65–72 cm
- suki: 60–69 cm
Waga:
- psy: 41–64 kg, choć niektóre psy mogą osiągać nawet 75 kg bez nadwagi.
- suki: 36–50 kg
Długość życia: 8–11 lat (średnio 9,5 roku), przy odpowiedniej opiece możliwa dłuższa żywotność.

Proporcje anatomiczne (według FCI): długość ciała do wysokości w kłębie = 10:9; głowa proporcjonalna, kufa i mózgoczaszka równej długości (1:1); szerokość czaszki dwukrotnie większa niż kufy.

Ciekawostki

Duży szwajcarski pies pasterski to największy z czterech szwajcarskich psów górskich – przewyższa zarówno berneńczyka, jak i appenzellera oraz entlebuchera.
Ze względu na siłę i zdolność ciągnięcia ciężarów bywał określany mianem „konia biedaka” (Pferd des armen Mannes), zwłaszcza w XIX-wiecznych wsiach alpejskich.
Albert Heim nie tylko uratował rasę, ale również zapoczątkował jej systematyczną hodowlę – w 1912 roku powstał pierwszy klub tej rasy.
Psy tej rasy są czasem wykorzystywane jako psy ratownicze w terenach górskich oraz jako psy terapeutyczne dzięki swojej stabilnej psychice.
W odróżnieniu od berneńskiego psa pasterskiego, duży szwajcarski ma krótszą sierść – to właśnie długość włosa pozwala je odróżnić na pierwszy rzut oka.
Rasa ta, choć nieczęsto pokazywana w filmach, zyskała sympatię miłośników kynologii za granicą, m.in. w USA, Kanadzie i Finlandii.