Leniwiec – w zwolnionym tempie

Leniwce – wspólna nazwa dla dwóch rodzin ssaków należących do rzędu szczerbaków

W sercu tropikalnych lasów Ameryki Środkowej i Południowej, gdzie czas zdaje się płynąć wolniej, żyje stworzenie, które opanowało sztukę niespiesznego istnienia – leniwiec. Te enigmatyczne ssaki, zawieszone wśród koron drzew, poruszają się z taką gracją i spokojem, że ich ruchy przypominają niemal medytacyjny taniec z naturą. Ich futro, porośnięte glonami, nie tylko maskuje je przed drapieżnikami, ale także tworzy miniaturowy ekosystem, w którym tętni życie mikroskopijnych organizmów.

Leniwce, choć wydają się leniwe, są doskonale przystosowane do swojego środowiska – ich powolny metabolizm pozwala im przetrwać na diecie ubogiej w składniki odżywcze, złożonej głównie z liści. W świecie, który pędzi naprzód, te niezwykłe zwierzęta przypominają nam o wartości zatrzymania się i harmonii z otaczającą przyrodą. Oto opowieść o mistrzach powolności, którzy skrywają więcej tajemnic, niż moglibyśmy przypuszczać.

Szczerbaki (Xenarthra)

Szczerbaki to grupa zwierząt, która obejmuje leniwce, mrówkojady i pancerniki – stworzenia pozornie tak różne, że trudno na pierwszy rzut oka dostrzec ich pokrewieństwo. Ssaki te zamieszkujące głównie Amerykę Środkową i Południową, ewoluowały w odmiennych kierunkach, dostosowując się do skrajnie różnych stylów życia: od nadrzewnego lenistwa leniwców, przez naziemne poszukiwania mrówek u mrówkojadów, aż po opancerzone bytowanie pancerników.

Pomimo tych różnic w wyglądzie zewnętrznym i trybie życia, szczerbaki łączy unikalna budowa anatomiczna, w tym charakterystyczne stawy w kręgosłupie, zwane ksenatralnymi, które wyróżniają je wśród innych ssaków. Ich zęby – lub ich brak, jak w przypadku mrówkojadów – oraz specyficzne przystosowania szkieletu świadczą o wspólnym dziedzictwie ewolucyjnym, sięgającym milionów lat wstecz.

Ta różnorodność w obrębie jednej grupy pokazuje, jak natura potrafi rzeźbić życie w zaskakująco odmiennych formach, zachowując jednocześnie subtelne nici łączące te niezwykłe stworzenia.

Klasyfikacja

Leniwce należą do dwóch rodzin: leniwcowatych (Bradypodidae) i leniuchowcowatych (Choloepodidae).

Leniwcowate (Bradypodidae)

Obejmują cztery lub pięć gatunków leniwców trójpalczastych:

• Leniwiec pstry (Bradypus variegatus)
• Leniwiec karłowaty (Bradypus pygmaeus) – niektórzy kwestionują jego status jako odrębnego gatunku
• Leniwiec trójpalczasty (Bradypus tridactylus)
• Leniwiec grzywiasty (Bradypus torquatus)
• Leniwiec grzywiasty południowy (Bradypus crinitus)

Leniuchowcowate (Choloepodidae)

Obejmują leniwce dwupalczaste, z dwoma gatunkami:

• Leniwiec dwupalczasty (Choloepus didactylus)
• Leniwiec Hoffmanna (Choloepus hoffmanni)

Leniwce

Leniwce to zwierzęta średniej wielkości (60 cm długości, waga od 5-9 kg). Pędzą nadrzewny tryb życia. Wyposażone przez naturę w bardzo mocne kończyny, zakończone bardzo długimi pazurami (dwoma lub trzema). Leniwce poruszają się z głową w dół, zwisając z gałęzi drzew. Środkowe człony palców mają zrośnięte.

Choć życie leniwców przebiega bardzo monotonnie, są to niezwykle interesujące zwierzęta. Niemal całe swoje życie spędzają wisząc głową w dół pod gałęziami drzew, niezwykle wolno się przy tym poruszając. Prawie nigdy nie schodzą na ziemię, a jeżeli to robią, to zawsze po to, aby wdrapać się na inne drzewo.

Leniwce są doskonale przystosowane do życia w zwisie wśród gałęzi. Na swych długich łapach posiadają haczykowate pazury, które pomagają im mocno trzymać się konarów lub podciągać po pniu. Jednak jeśli leniwiec zostanie zmuszony do poruszania się po ziemi, radzi sobie z wielką trudnością. Pełza wtedy niezgrabnie, potykając o nierówności, zupełnie niezdolny do uniesienia ciała nad ziemię.

Zwierzęta te nie wykazują agresji, jeśli nie są napastowane czy zagrożone.

Leniwiec a koala

Leniwce często kojarzone są z „misiami” koala ze względu na leniwy tryb życia obu tych gatunków. Są to jednak całkowicie różne zwierzęta, żyjące na różnych kontynentach – patrz: Koala – torbacz, który nie pije wody.

Gdzie żyją leniwce?

Leniwce to ssaki, które żyją wyłącznie na drzewach. Zamieszkują lasy tropikalne Ameryki Środkowej i Południowej. Nazwa dokładnie oddaje charakter tych zwierząt. Są niezwykle leniwe i apatyczne, a każdy ruch wydaje się być wykonywany w zwolnionym tempie.

Czy leniwce żyją w stadach?

Leniwce żyją zazwyczaj pojedynczo. Wyjątkiem stanowi matka z młodym. Leniwce nie mają swego gniazda, dlatego potomstwo, dopóki nie podrośnie, przebywa na piersi matki.

Co jedzą leniwce?

Leniwiec to zwierzę roślinożerne. Pożywienie leniwców stanowią liście, pędy, kwiaty oraz owoce. Leniwce posiadają wielokomorowy żołądek, w którym znajdują się bakterie odżywiające się celulozą. Temperatura ciała leniwca waha się w przedziale od 30 do 34°C. W przeciwieństwie do większości ssaków, leniwce nie regulują swojej temperatury przez zmianę tempa metabolizmu, tylko przechodząc z miejsca nasłonecznionego do miejsca zacienionego (pewne podobieństwo do gadów). W konsekwencji leniwce potrzebują niemal o połowę mniej kalorii niż inne ssaki o podobnych rozmiarach.

Jak szybko porusza się leniwiec?

Leniwiec po ziemi porusza się bardzo niedołężnie z szybkością do 7 m na minutę. Aby wdrapać się na drzewo o wysokości 16 metrów potrzebuje od 8 do 10 minut

Czy leniwce potrafią pływać?

Leniwiec jest dobrym pływakiem. Ma to ogromne znaczenie podczas okresowych wylewów wielkich rzek w Ameryce południowej. Dzięki tej umiejętności może przemieścić się na inne drzewa.

Dlaczego leniwiec schodzi na ziemię?

Leniwce raz na 7-8 dni schodzą z drzewa na ziemię, aby się wypróżnić…

Zmysły leniwca. Czy leniwiec ma dobry wzrok?

Leniwce mają bardzo słaby wzrok i słuch. Ich refleks, co chyba nie dziwi, jest również bardzo słaby. Najlepiej wykształconym zmysłem leniwców jest zmysł smaku.

Leniwce – gatunek zagrożony

Niestety, leniwce są gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Indianie z Ameryki Południowej polują na te spokojne zwierzęta ze względu na ich mięso. Największym zagrożeniem dla leniwców jest jednak wycinanie drzew w Ameryce Południowej.

Wyróżniamy dwie rodziny leniwców:

• Leniwce trójpalczaste – Leniwcowate (Bradypodidae)
• Leniwce dwupalczaste – Leniuchowcowate (Choloepodidae)

Leniwiec dwupalczasty (Choloepus didactylus)

Leniwiec ten jest typowym przedstawicielem leniwców dwupalczastych. Zamieszkuje tereny Ameryki Południowej – Gujana i Wenezuela. Występuje również w dorzeczu Amazonki – w Brazylii, Ekwadorze i Peru.

• Długość około 60 cm
• Waga około 9 kg
• Ogon – brak
• Przednie kończyny zakończone dwoma palcami
• Futro – warstwa krótkich włosów wełnistych i długie włosy
• Sierść porośnięta glonami (lekko zielone zabarwienie sierści)

Leniwiec trójpalczasty (Bradypus tridactylus)

Leniwiec ten jest typowym przedstawicielem rodziny leniwcowatych (leniwce trójpalczaste). Występuje podobnie jak jego krewniak – leniwiec dwupalczasty na terytorium Ameryki Południowej.

• Długość około 50-60 cm
• Waga około 5 kg
• Ogon – ok. 4 cm długości
• Pazury – 6 cm długości
• W Ameryce Południowej nazywany jest ai.

Megatherium americanum – czyli nie zadzieraj z leniwcem

Sympatyczny skądinąd i maleńki leniwiec, miał kiedyś „nieco” większego krewniaka z rodziny szczerbaków – Megatherium americanum. To występujący w okresie plejstocenu na terenach Ameryki Południowej i Północnej ssak zbliżony wagą i wielkością do współczesnego słonia. Występował na Ziemi prawie 2 mln lat (wyginął bowiem stosunkowo niedawno bo 10 tys. lat temu.

Megatherium americanum – wymiary:

• Długość: 5 – 6 m
• Waga: 4 – 5 ton
• Pazury: 30 cm

Leniwce – ciekawostki. Czy wiesz, że:

• Futro leniwca rośnie w przeciwnym kierunku niż u większości ssaków: od brzucha do grzbietu.
• Dzięki budowie futra – padający deszcz spływa po nim i nie zatrzymuje się.
• W plejstocenie żyły leniwce wielkości… słonia.
• Leniwiec trójpalczasty posiada szczątkowy ogon o długości ok. 4 cm.
• Leniwiec dwupalczasty nie ma ogona.
• Niektóre gatunki leniwców śpią nawet 22 godziny na dobę.
• Zwierzęta te są dobrymi pływakami. Z łatwością potrafią przepłynąć szerokie strumienie.
• Jedynym źródłem wody dla leniwców są rosa lub krople deszczu.
• W futrze leniwców mieszkają na stałe 4 gatunki chrząszczy i 9 gatunków ciem.
• Futro leniwca porastają malutkie zielone glony.
• Dzięki glonom, futro leniwca ma zielonkawą barwę, co sprawia, że trudno go spostrzec wśród liści.
• Całkowity proces trawienia u leniwca może trwać ponad miesiąc.
• Leniwce nie regulują swojej temperatury poprzez zmianę metabolizmu, lecz poprzez zmianę miejsca z zacienionego na nasłonecznione (trochę jak gady).
• Leniwce mają 9 kręgów szyjnych, a nie 7 jak większość ssaków. Dzięki temu mogą odwracać głowę o 180 stopni.
• Długość życia leniwców – około 15 lat.

Polecamy

• Szczerbaki
• Mrówkojady
• Pangolin
• Pancernik
• Tamandua