Królik europejski – utrapienie rolników, ulubieniec dzieci

Królik jest świetnym przykładem zwierzęcia, które jest lubiane i budzi sympatię u ludzi, którzy nie mają z nim na co dzień do czynienia. Jednak dla wielu osób jest utrapieniem, z którym niezwykle ciężko sobie poradzić.

Króliki różnią się od zajęcy tym, że są krępe, ich uszy są zawsze krótsze od głowy (dotyczy to gatunków i odmian dzikich), a ich młode rodzą się nagie i ślepe. Poza tym są zwierzętami stadnymi i silnie terytorialnymi. Najpospolitszym i najbardziej znanym gatunkiem jest pochodzący z Półwyspu Iberyjskiego królik europejski (Oryctolagus cuniculus).

Klasyfikacja

• Gromada: Ssaki
• Rząd: Zajęczaki
• Rodzina: Zającowate
• Rodzaj: Królik
• Gatunek: Królik europejski, królik dziki (Oryctolagus cuniculus)

Charakterystyka

Wygląd

Królik europejski ma do 40 cm długości, do tego dochodzi 5-6 cm ogon. Masa ciała waha się od 1,2 kg do 2,8 kg. Ubarwienie jest brązowoszare lub stalowoszare, brzuch jest nieco jaśniejszy niż grzbiet. Ogon zawsze jest od góry czarny, a od spodu biały.

U zdrowego królika siekacze górnej i dolnej szczęki stykają się, dzięki czemu zwierzę może ścierać zęby, nie tylko gryząc pokarm, ale również pocierając nimi o siebie. Jeśli gryzie twarde przedmioty, nie czyni tego z konieczności (jak gryzonie), lecz w celu zachowania higieny.

Występowanie

Królik europejski pochodzi z terenów dzisiejszej Hiszpanii i pierwotnie tam tylko występował. Do rozpowszechnienia się tego zwierzęcia przyczynili się starożytni Rzymianie, którzy łapali króliki i rozprzestrzenili po całym basenie Morza Śródziemnego. W średniowieczu królik europejski został rozprowadzony przez człowieka w całej Europie z wyjątkiem Skandynawii. Poza tym spotykany jest w płn.-zach. Afryce, a także w Australii i Nowej Zelandii, gdzie stał się gatunkiem inwazyjnym.

Króliki żyją na terenach nizinnych i wyżynnych (zwykle nie spotyka się go na wysokościach większych niż 500 m n.p.m.). Lubią tereny suche, o glebie piaszczystej, umożliwiającej kopanie nor. Nie przepadają za terenem podmokłym, unikają też wnętrza lasu. Najczęściej żyją na obrzeżach lasów, na polach i łąkach, a także w parkach miejskich i sadach.

Tryb życia

Królik europejski to zwierzę wyłącznie roślinożerne. Latem preferuje rośliny soczyste, nie gardzi też warzywami i owocami. Zimą jada trawę, korzenie i bulwy roślin, które wygrzebuje spod ziemi. Żyje w norach, które mają jedną komorę gniazdową i kilka wyjść na powierzchnię. Na jednego królika przypada stosunkowo niewielki obszar, zwykle nieprzekraczający pół hektara. Króliki nie oddalają się zbytnio od swoich nor – zwykle nie dalej niż 25 m – więc w razie zagrożenia mają duże szanse schować się w kryjówce. Choć wolniejsze od zajęcy, są od nich zwinniejsze, a osaczone potrafią się bronić, drapiąc i gryząc.

Królik europejski jest zwierzęciem stadnym. Samice są bardziej terytorialne niż samce i zażarcie walczą o swoje miejsce. Króliki żyją w koloniach liczących od 2 do 20 osobników, w których obowiązuje hierarchia. Najsilniejsza samica zajmuje najbezpieczniejsze centrum kolonii; słabsze zaś żyją na jego obrzeżach, gdzie ryzyko ataku ze strony drapieżników jest największe. Króliki będące nisko w hierarchii, a więc żyjące na obrzeżach kolonii, również mają jednak swoje prawa. Uznają pewne terytorium za swoje i potrafią o nie walczyć z osobnikami stojącymi wyżej w hierarchii, kiedy te naruszają ich przestrzeń.

Rozród

Królik europejski to jeden z nielicznych ssaków, u których występuje poligynia – przejawiają ją samice będące najwyżej w hierarchii. W okresie rui samica buduje specjalną komorę, zwaną kotnikiem. Mości je sierścią, którą wyskubuje sobie z brzucha. W sprzyjających warunkach rodzi nawet 5 razy w roku, co ok. 6 tygodni, 4–10 młodych. Liczba potomstwa zależy od pogody – przy słonecznej rodzi się ich więcej.

Młode rodzą się nagie i ślepe, otwierają oczy kilka dni po porodzie. Są karmione mlekiem aż do następnych narodzin, a później jeszcze przez jakiś czas towarzyszą matce. Po oddaleniu się od matki młode szukają miejsca, które daje im choćby tymczasowe schronienie przed wrogami: jamę na polu, zagłębienie pod korzeniem drzewa murem lub między podkładami kolejowymi. Taką kryjówkę następnie pogłębiają i przekształcają stopniowo w norę. Króliki osiągają dojrzałość płciową w ciągu 4-5 miesięcy; w naturze żyją do 10 lat.

Króliki i ludzie

Do rozprzestrzeniania się królika europejskiego na obecnie zajmowany przez nie obszar przyczynił się człowiek za sprawą prowadzonej hodowli. Trzeba pamiętać, że nie była to hodowla w dzisiejszym znaczeniu tego słowa. W przeciwieństwie do współczesnych czasów, gdy hodowane króliki trzyma się w zagrodach lub klatkach, dawniej gospodarz po prostu wypuszczał króliki na teren do niego należący, a potem w razie potrzeby na te zwierzęta polował. Dzięki temu króliki mogły swobodnie się przemieszczać i osiedlać tam, gdzie napotkały sprzyjające warunki.

W miejscach, w których występują, króliki są nierzadko uważane za szkodniki, które nie tylko niszczą rośliny, ale i naruszają strukturę gleby przez kopanie nor. W Europie skutki ich działań są ograniczone, gdyż mają tu licznych wrogów (głownie łasice i kuny, które potrafią wedrzeć się za królikiem do jego nory).

W 1859 r. na polecenie Thomasa Austina, który lubił polować na króliki, przewieziono do Australii 12 par tych zwierząt. Nie napotkały tam one żadnych wrogów, za to znalazły dogodne tereny do osiedlania się. Po 10 latach żyło tam już 14 milionów królików. Powodowały olbrzymie szkody w rolnictwie, a rozległe systemy nor były przyczyną zawalania się budynków. Dopiero wprowadzenie do Australii pcheł zarażonych śmiertelną dla królików chorobą – myksomatozą – ograniczyło ich liczbę do znośnego poziomu. Jednak nadal pozostają tam uciążliwymi szkodnikami.

Szczegółowe dane / wymiary

Królik europejski, królik dziki (Oryctolagus cuniculus)

• Długość: do 40 cm
• Masa: 1,2–2,8 g
• Największy znaleziony okaz: 5 kg
• Długość tylnej stopy: 8,5–10 cm
• Długość ucha: 6,5–7,5 cm
• Długość ogona: 5-6 cm
• Długość życia w stanie dzikim: 10 lat

Ciekawostki

• W XV w. na należącą do Portugalii wyspę Porto Santo wysłano kilka par udomowionych królików europejskich. Niektóre z nich uciekły i przeżyły na swobodzie, dając początek nowemu gatunkowi. Królik z Porto Santo jest wielkości świnki morskiej (kawia domowa) i nie krzyżuje się już z królikiem europejskim. Odgrywa ważną rolę w badaniach nad ewolucją.
• Polska nazwa zwierzęcia jest wynikiem nieporozumienia. Niemiecka nazwa królika (kaninchen) brzmi bowiem podobnie do słowa König oznaczającego władcę. Dawni Polacy zapożyczyli to słowo, zmieniając je w naszego „króla”, ale mylnie uznali nazwę zwierzęcia za zdrobnienie i uznali, że również w języku polskim tak powinno być.

Polecamy:

• Zające
• Tchórz
• Łasice