EuropaŁasicowatePolskaSsakiZwierzęta

Tchórz zwyczajny

Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)

Dlaczego tchórz jest „tchórzem”? Prawdopodobnie dlatego, że zazwyczaj łatwo go spłoszyć. Nazwa gatunkowa odnosi się jednak przede wszystkim do innej rekcji na stres – wydzielania nieprzyjemnego zapachu w celu odstraszenia przeciwnika. Tchórz zwyczajny nie jest więc tchórzliwy w znanym nam powszechnie sensie. Można powiedzieć iż dominuje u niego raczej spryt i taktyka odstraszania, niż paniczny strach. Poznajmy bliżej nieoczywistego tchórza, znanego w niemal całej Europie.

Klasyfikacja

  • Gromada: ssaki
  • Rząd: drapieżne
  • Rodzina: łasicowate
  • Rodzaj: łasica
  • Gatunek: tchórz zwyczajny
  • Inne nazwy: tchórz pospolity, tchórz europejski
  • Podgatunki:
    • p. anglia – podgatunek charakterystyczny dla Anglii i Walii.
    • p. aureola – żyje na południu i zachodzie Półwyspu Iberyjskiego.
    • p. caledoniae – podgatunek szkocki, uznawany dziś za wymarły.
    • p. mosquensis – żyje w europejskiej części Rosji.
    • p. putorius – zamieszkuje europejską część Rosji, zachodnią Białoruś i Ukrainę, a także środkową i zachodnią część Europy.
    • p. rothschildi – zasięg jego występowania obejmuje tylko Dobrudżę – krainę należącą do Rumunii i Bułgarii.
    • fretka domowa (Mustela putorius furo) – udomowiona forma tchórza zwyczajnego
Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)
Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)

Siedliska

Spotkamy go na nizinach, zwykle poniżej 500 m n.p.m. Lubi tereny bagniste, formacje leśne, tereny nadrzeczne, klify i wydmy. Nierzadko tchórz widywany jest też w opuszczonych budynkach czy funkcjonujących halach gospodarczych.

Fretka domowa (Mustela putorius furo)
Fretka domowa (Mustela putorius furo)

Charakterystyka

Wygląd

W porównaniu do innych łasic, tchórz wydaje się bardziej krępy. Krótki ogon stanowi ok. 1/3 długości ciała. Nogi są proporcjonalnie krótsze, niż u norki europejskiej (Mustela lutreola) czy tchórza stepowego (Mustela eversmanii). Palce tylnych kończyn są długie i częściowo połączone błoną pławną. Pazury w przednich łapach są zakrzywione i częściowo chowane. Czaszka jest raczej gruba i masywna, z pewnością bardziej wytrzymała niż u norek. Tchórz może się też pochwalić silnymi i dużymi zębami (w porównaniu do wielkości czaszki są one imponujące). Samice mają nieco delikatniejsze czaszki.

Samce osiągają zazwyczaj 35-46 cm długości i ciężar 1000-1500 g, samice zaś 29-39 cm i 650-815 g.

Futro

Samce są wyraźnie większe od samic, jednak pod względem ubarwienia nie zaobserwowano różnic. Zimą futro tchórza jest błyszczące, długie, gęste i ciemne, w odcieniu ciemnego brązu czy czerniawego brązu. Intensywność koloru zależy zasadniczo od barwy włosów okrywowych (zewnętrznej powłoki). Grzbiet i boki ciała mogą być jaśniejsze, ze względu na prześwit białożółtego lub szarożółtego podszerstka (wewnętrznej powłoki). Wyraźnie jaśniejszy podszerstek dostrzeżemy również na zadzie. Gardło, dolna część szyi, klatka piersiowa oraz brzuch są czarne lub czarnobrązowe, podobnie kończyny. Bardzo ciemny jest także ogon. Okolice oczu porasta niemal czarny włos okrywowy, ciemnobrązowe są uszy, choć ich krawędzie są „obszyte” białą sierścią.

Letnie futro jest matowe, o wiele krótsze i rzadsze od zimowego. Zimowy brąz zostaje stłumiony przez szary poblask. Podszerstek jest delikatny i słabo widoczny, a jego kolor nabiera odcieni brązów i szarości lub rudości i popielu. Futro nie chroni go dobrze przed przemoczeniem i zimnem, dlatego – mimo wysokich umiejętności pływackich – nie pływa w zimnych wodach.

Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)
Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)

Dieta

Jako drapieżnik oportunistyczny, tchórz zje niemal wszystko, co zdoła upolować. W jego menu znajdują się gryzonie, płazy, ptaki i ich jaja, a także owady. Tchórz jest na tyle sprawnym drapieżcą, że potrafi zabić zwierzę znacznie większe od siebie (np. zająca).

Poluje nocą, choć szczyt aktywności przypada o zmierzchu. Zimą jest mniej aktywny, ale częściej spotykamy go za dnia, niż dzieje się to latem.

Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)
Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)

Rozmnażanie

Ten samotniczy i terytorialny ssak nie tworzy długotrwałych związków z innymi tchórzami. Między marcem i majem, czyli w sezonie godowym, samce brutalnie zapładniają samice, nie poprzedzając tego zalotami. Samce tchórza zwyczajnego nie poprzestają na jednej partnerce. Jako typowi poligamiści, kopulują z kilkoma samicami.

Ciąża trwa ok. 40 dni, a młode przychodzą na świat między majem i czerwcem. W jednym miocie rodzi się 5-10 (zwykle 3-7) młodych. Noworodki są całkowicie ślepe i głuche. Po ok. tygodniu zaczyna je porastać delikatne, jasne futerko, które po 3-4 tygodniach nabiera odcieni cynamonu lub brązu połączonego z szarością. Matki bardzo chronią potomstwo, nawet przed ludźmi. Jeśli ktoś zbyt blisko podejdzie do legowiska, w którym przebywają młode, samica nie zawaha się skonfrontować z potencjalnym wrogiem.

Od momentu urodzenia do ok. 3 tygodnia życia matka karmi młode mlekiem, a od ok. 3 tygodnia powoli zostają odsuwane od pokarmu płynnego. Pełną niezależność osiągają w 2-3 miesiącu życia.

Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)
Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)

Tchórz czyli śmierdziel

Ewolucja słowa „tchórz” jest raczej złożona, ma ona bowiem związek z przemianami fonetycznymi i znaczeniowymi. „Tchórz” pochodzi m. in. od słowa „dychać” (wcześniejsza forma brzmiała „dychati”), które dzisiaj oznacza tyle co „odetchnąć”. W przeszłości jednak znaczenia słowa „dychati” brzmiało „wydzielać [nieprzyjemną] woń”, czyli po prostu „śmierdzieć”.

Przestraszony tchórz (cały czas mówimy o zwierzęciu ;)) wydziela nieprzyjemny zapach z gruczołów odbytowych, aby odstraszyć napastnika. Ze względu na płochliwe usposobienie zwierzęcia, określenie „tchórz” nabrało typowo negatywnego zabarwienia. Jednak według językoznawców „tchórz” to niemal to samo co „śmierdziel”.

Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)
Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)

Szczegółowe dane / wymiary

Tchórz zwyczajny (Mustela putorius)

  • Długość ciała bez ogona: samce 35-46 cm, samice 29-39 cm
  • Długość ogona: samce 11,5-16,7 cm, samice 8,4-15 cm
  • Waga: samce 1-1,5 kg, samice 0,65-0,8 kg
  • Długość życia: 6-10 lat na wolności, ok. 14 lat w niewoli
Fretka domowa (Mustela putorius furo)
Fretka domowa (Mustela putorius furo)

Tchórz zwyczajnyciekawostki

  • Niektóre osobniki mają tak delikatny włos okrywowy, że jasny podszerstek prześwituje na całej powierzchni ciała. Wśród tchórzy spotykamy więc czasem osobniki bardzo jasne, żółtawe.
  • Chociaż tchórz ma bardzo dobrze rozwinięte narządy zmysłów, nie potrafi rozróżniać kolorów.
  • Przypuszcza się, że udomowienie fretki miało miejsce ponad 2000 lat temu.
Tchórz zwyczajny, tchórz pospolity, tchórz europejski (Mustela putorius)
Tchórze zwyczajne, tchórze pospolite, tchórze europejskie (Mustela putorius)

Polecamy


Baza Dinozaurów

6 komentarzy

  1. Czy tchórz zachowyje siętak samo w stosunku do zwierząt domowych( jeżeli założy gniazdo np. w szopie na drzewo) czyli jajek kurom nie podkrada samych kur nie rusza, tylko pujdzie do sąsiada i sąsiadowi podkradnie?

    1. Korzystajcie prosimy ze strony Najnowsze komentarze. W prawej kolumnie, pod Indeksem artykułów, na każdej stronie znajduje się do niej link (w wersji mobilnej na dole strony w stopce). Prezentowane jest tam dwieście ostatnich komentarzy.
      Z zakładki zrezygnowaliśmy, gdyż każdy wprowadzony komentarz wymuszał odświeżanie strony głównej, która ze względu na swoja obszerność zapisywana jest w pamięci podręcznej (cache), a taki proces trwa niestety dość długo, przez co strona główna często dla wielu czytelników wczytywała się zbyt długo.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button