Zaskrońce (Natricinae) – pospolite gady
Zaskrońce to wyjątkowo liczna grupa węży, które zamieszkują tak rozległe terytoria, że można uznać je niemal za pospolite. Rodzinę tę cechuje wyjątkowo różnorodność gatunkowa, dlatego też ciężko wyznaczyć cechy wspólne dla wszystkich jej przedstawicieli. Wśród zaskrońców występują bowiem węże wodne, lądowe, a także ziemno-wodne. Choć większość z nich jest niejadowita, zdarzają się okazy, których ukąszenia mogą być niebezpieczne.
Klasyfikacja
- Gromada: gady (Sauropsida)
- Rząd: łuskonośne (Squamata)
- Rodzina: połozowate (Colubridae)
- Podrodzina: zaskrońcowate (Natricinae)
Podrodzina zaskrońcowatych (Natricinae) zawiera w sobie 28 rodzajów węży, które z kolei dzielą się na bardzo dużą ilość poszczególnych gatunków. Są one niezwykle rozpowszechnione w wielu rejonach świata.
Tak olbrzymią różnorodność zaskrońcowatych można podzielić na trzy główne grupy:
• Gatunki lądowe – m.in. zaskroniec japoński (Amphiesma vibakari) oraz zaskroniec indochiński (Amphiesma stolata)
• Gatunki ziemno-wodne – m.in. zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), zaskroniec rybołów (Natrix tessellata) oraz zaskroniec rybożer (Xenochrophis piscator)
• Gatunki wodne – m.in. zaskroniec żmijopodobny (Natrix maura)
Zaskrońce w pigułce
Zaskrońce występują na terenach Ameryki Północnej, Ameryki Południowej, Azji oraz Europy.
Zaskrońce w zależności od gatunku osiągają długość ciała od 50 do 200 centymetrów. Ich głowy pokryte są dużymi tarczkami, a łuski mają wyraźny kil.
Zaskrońcowate podobnie jak inne węże z rodziny połozowatych posiadają uzębienie typu Opisthoglypha. Oznacza to, że jedna lub kilka par jadowitych zębów, które są większe od pozostałych, umieszczone zostały w tyle szczęki. Powoduje to, że aby jad dostał się do rany, potrzebne jest wyjątkowo głębokie ugryzienie.
Większość gatunków zaskrońców jest jednak niejadowita. Wyjątki stanowią tu zaskroniec tygrysi (Rhabdophis tigrina) oraz zaskroniec koci (Telescopus fallax).
Węże z rodziny zaskrońcowatych, pododnie jak inne gady z tego rodzaju są jajorodne lub żyworodne. Na świat jednorazowo przychodzi kilkanaście lub kilkadziesiąt małych węży. Ich dieta także nie wyróżnia się szczególnie od tej, którą można zaobserwować u innych węży. Żywią sie głównie rybami, płazami, czasem bezkręgowcami i drobnymi ssakami.
Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix)
Zaskroniec zwyczajny to najpospolitszy wąż występujący w Polsce. Zasiedla bardzo szeroki obszar – występuje praktycznie we wszystkich krajach Europy, z wyjątkiem Szkocji, Irlandii, północnej Skandynawii, Krety, Balearów oraz północnej części europejskiej części Rosji. Oprócz tego można spotkać go w Azji, części Półwyspu Arabskiego oraz Afryki.
Dojrzałe zaskrońce zwyczajne osiągają zazwyczaj długość od 60 do 100 centymetrów. Wyjątkowo duże okazy dorastają do nawet 2 metrów, ale zdarza się to wyjątkowo rzadko.
Ciało tego węża ma masywną budowę i jest dość wysokie. Głowa ma jajowaty kształt i zakończona jest zaokrąglonym pyskiem. Grzbiet ciała przyjmuje barwę szarą, szarooliwkową, jasnobrązową lub zieloną i pokryty jest różnego rodzaju plamkami. Spód ciała jest jaśniejszy.
Zaskroniec zwyczajny to wąż ziemno-wodny. Można spotkać go więc w wilgotnym środowisku w pobliżu wody. Doskonale pływa i nurkuje. Jest aktywny w dzień. Cechuje go wyjątkowa płochliwość i w sytuacji zagrożenia raczej ucieka niż atakuje. Złapany, wydziela z gruczołów na ciele cuchnącą wydzielinę.
W Polsce objęty jest ochroną.
Zaskroniec japoński (Amphiesma vibakari)
Zaskroniec japoński to gatunek węża lądowego, który jest endemiczny dla Azji. Jest to niewielki gad o całkowitej długości około 50 centymetrów, z czego 10 centymetrów stanowi ogon.
Ma zazwyczaj barwę oliwkową lub czerwono-brązową z ciemniejszymi plamami na grzbiecie. Strona brzuszna jest żółta i pokryta brązowymi plamami. Charakterystyczną cechą tego gatunku są także dwa żółtawe pasy, które biegną po bokach ciała, a następnie się łączą.
Zaskroniec żmijopodobny (Natrix maura)
Zaskroniec żmijopodobny to przedstawiciel wodnej odmiany zaskrońców. Występuje w południowo-zachodniej Europie i północno-wschodniej Afryce. Zamieszkuje tereny położone nad wodą, w której czasem spędza całe dnie, czekając na swoją ofiarę. Ponad powierzchnię wody wystają czasem jedynie jego oczy.
Osiąga długość nie większą niż 1 metr. Ma owalną głowę z dużymi oczami o okrągłych źrenicach. Jego ciało nie jest zbyt masywne, a ogon pozostaje krótki.
Ubarwienie zaskrońca żmijopodobnego waha się od oliwkowo-brązowego, przez jasnobrązowy do szaro-brązowego. Na ciele tego węża występują dwa rzędy ciemnych plam tworzących zygzak. Po bokach także można zaobserwować czarne plamki o jasnym środku. Brzuch zaskrońca żmijopobobnego jest żółty, również plamisty.
Wąż ten jest aktywny w dzień, a podstawę jego diety stanowią ryby i płazy. Gatunek ten często jest hodowany przez ludzi w terrariach.
Zaskroniec tygrysi (Rhabdophis tigrinus)
Zaskroniec tygrysi to jeden z nielicznych gatunków jadowitych zaskrońców. Występuje we wschodniej i południowo-wschodniej Azji – Chinach, Korei i Japonii.
Średnia długość tego węża to od 60 do 100 centymetrów. Grzbiet jego ciała jest oliwkowo-szarozielony z licznymi czarnymi i jasnopomarańczowymi poprzecznymi plamami występującymi od szyi do mniej więcej jednej trzeciej długości ciała.
Choć zaskroniec tygrysi to jadowity przedstawiciel rodziny – nie produkuje jadu sam, lecz „kradnie go” od jadowitych ropuch japońskich, stanowiących podstawę jego pożywienia. Zdobyta w ten sposób trucizna przechowywana jest w okolicy karku. Ze względu na typ uzębienia, aby jad przedostał się do rany, potrzeba bardzo głębokiego ugryzienia. W związku z tym, gdy wąż się broni otwiera on szeroko szczęki i stara się trysnąć jadem w oczy atakującego.
Ukąszenie może być niebezpieczne dla człowieka, ale nie śmiertelne. Ataki na ludzi należą jednak do rzadkości, ponieważ zaskroniec nie jest agresywny.
Polecamy:
W opisie zaskrońca zwyczajnego, pojawił się błąd. Napisaliście, że jest ziemno-lądowy.
Czy poświęcicie temu wężu osobny artykuł?
Dziękujemy. Na razie nie planujemy oddzielnego artykułu, ale może w przyszłości poszerzymy nieco tę tematykę.
nie wiem bo ja się na tym nie znam ale fajnie by było bo to było ciekawe
chciałbym mieć węża
To kup sobie terrarium i węża.
Kilka lat temu w Ogrodzie botanicznym w Powsinie było dużo zaskrońców. Pływały w stawku z głazami pomiędzy rybkami. Jeden z nich był naprawdę duży. Na oko miał 1.5 metra długości. Nie był płochliwy. Teraz widziałem tylko jednego w stawku koło chińskiej altanki.
Hej, czy macie może w planach napisać coś o gniewoszu plamistym lub żmiji nosorogiej? Myślę że są to całkiem ciekawe zwierzątka 😛
Z pewnością będziemy sukcesywnie rozszerzali również i tematykę gadów, zatem wspomniane tematy w jakiejś perspektywie się pojawią. Żmija nosoroga została wspomniana i krótko scharakteryzowana w artykule: Żmije.
jest powturzenie w zaskrońcu zwyczajnym cytuje ,,półocnej częćsi europejskiej części rosji „
Wszystko jest ok. Tak ma brzmieć to zdanie – chodzi o północną część europejskiej części Rosji, stąd dwukrotnie występuje wyraz „część”
Zaskrońce mają uzębienie typu Aglypha a nie Ophisthoglypha. Nie mają połączenia gruczołów jadowych z zębami tak jak np. Dysfolid czy mussurana. Typowe uzebienie ophisthoglypha to umieszczone z tyłu górnej szczęki dłuższe od pozostałych zęby zaopatrzone w rowek po ktorym spływa jad doprowadzony do zęba przewodami połączonymi z gruczołem jadowym.
Ukąszenie zaskronca tygrysiego spowodowało śmierć 2 osób