Bajkał – największe jezioro słodkowodne

Syberyjskie morze i błękitne oko Syberii

Czy masz mocne nerwy, lubisz wyzwania i nie boisz się głębi? Jeśli tak, wybierz się nad jezioro Bajkał – i to najlepiej dwa razy. Pojedź latem, a płynąc łódką będziesz mógł zobaczyć wyraźnie, co się dzieje w wodzie ponad 50 metrów pod tobą! Wybierz się zimą i wejdź na zamarznięte jezioro a pod pozornie kruchą warstwą przejrzystego metrowego lodu dojrzysz skały znajdujące się na dnie ”błękitnego oka Syberii”.

Położenie

Bajkał to niezwykłe jezioro tektoniczne położone w Rosji w Republice Buriacji i w obwodzie Irkuckim. Wschodni region jeziora to tak zwane Przybajkale. Otaczają je przepiękne, majestatyczne góry: Bajkalskie, Przymorskie (Jezioro Bajkał jest bowiem nazywane też morzem syberyjskim), Barguzińskie, Ikackie, Chamar-Daban oraz pasmo Ułan Burgasy.

Geologia

Jezioro leży w tak zwanym Ryfcie Bajkalskim, powstałym na skutek zderzenia platform kontynentalnych kontynentu azjatyckiego i subkontynentu przemieszczającego się na północ. Wynikiem kolizji tych płyt tektonicznych było powstanie Himalajów i głębokich rowów tektonicznych. W jednym z ryftów osady z gór utworzyły dno, a gdy wypełnił się on wodą, powstało jezioro Bajkał – najstarsze jezioro na świecie. Działo się to jakieś 25-30 milionów lat temu.

Powierzchnia i głębokość

Bajkał jest długi na 636 kilometrów a jego szerokość dochodzi miejscami do 80 kilometrów. Pod względem powierzchni (31.7 tys. km²) jest siódmym jeziorem na świecie i drugim w Azji.

Jego głębokość od lat była przedmiotem badań (udział w nich mieli również polscy naukowcy). Ostatecznie maksymalną wartość ustalono na 1642 m a średnią głębokość na 730 m. Dno jeziora znajduje się na głębokości 1186,5 m p.p.m., co czyni Bajkał największą na świecie kryptodepresją.

Wody jeziora Bajkał

Zasoby wodne jeziora są ogromne. Wyliczono, że 23 tys. km³ wody, która znajduje się w Bajkale stanowi około 23% światowych zasobów wody słodkiej!

Źródłem takiej ilości wód jest 336 rzek, które wpływają do jeziora, a wśród nich: Selenga, Barguzin, Górna Angara, Turka i Sarma. Z tego niezwykłego zbiornika wypływa tylko jedna rzeka – Angara.

Wody jeziora są przejrzyste i niezwykle czyste, między innymi za sprawą żyjących w nich małych skorupiaków o nazwie Epischura, które oczyszczają je z glonów i bakterii. Swój wkład mają również kiełże zjadające odpady organiczne i zapobiegające ich rozkładaniu się w wodzie.

Wyspy

Na ogromnej powierzchni jeziora znajduje się 27 wysp. Warto odwiedzić największą z nich, Olchon. Ma ona powierzchnię 730 km² i jest trzecią co do wielkości (72 km długości i 21 km szerokości) wyspą na jeziorze na świecie.

W Khuzhir – jednej z miejscowości leżących na tej wyspie znajduje się Muzeum Historii Naturalnej imienia M.N. Revyakina, gdzie można zapoznać się z kulturą i historią tutejszej ludności i zobaczyć takie eksponaty, jak kamienne groty strzał używanych przez rdzenne plemiona Olchon, odznaki mongolskich żołnierzy czy przedmioty związane z kremacją i pochówkiem mieszkańców.

Fauna (zwierzęta)

Na terenie jeziora Bajkał i wokół niego żyje ponad 2500 gatunków zwierząt, pośród których aż 1500 to gatunki endemiczne (niewystępujące nigdzie indziej).

Ssaki

Jednym z gatunków endemicznych jest foka bajkalska (inaczej nerpa bajkalska) – jedyna foka żyjąca wyłącznie w wodzie słodkiej. Inne gatunki endemiczne to cyraneczka bajkalska (Anas formosa), omul bajkalski (Coregonus migratorius Georgi), gołomianka (Comephorus baicalensis).

Na terenach wokół jeziora żyją też inne ssaki – niedźwiedź brunatny, wilk europejski, lis rudy, soból tajgowy, gronostaj europejski, łoś euroazjatycki, renifer tundrowy, sarna syberyjska, piżmowiec syberyjski, dzik euroazjatycki, wiewiórka pospolita, świstak i zając bielak.

W górach można spotkać zagrożone wyginięciem koziorożce syberyjskie (Caprasibirica pallas).

Ptaki

Wśród ptaków na uwagę zasługuje mongolska mewa (Larus vegae mongolicus) oraz prześliczna cyraneczka bajkalska(Anas formosa). Inni skrzydlaci mieszkańcy Bajkału to gęsi, łabędzie krzykliwe i czaple siwe.

Ryby

Wody jeziora Bajkał zamieszkują liczne gatunki ryb, wśród nich również te niespotykane nigdzie indziej na świecie.

Zaliczyć można do nich lipienia bajkalskiego (Thymallus baicalensis), jesiotra bajkalskiego (Acipenser baerii baicalensis), oraz pewien rodzaj ryb z rodziny łososiowatych (Coregonus).

Właściwym dla tego terenu gatunkiem jest również omul bajkalski (Coregonus migratorius), który jest najczęściej łowioną rybą w tych wodach.

Ciekawy jest również kolejny gatunek endemiczny – niezwykła ryba o nazwie gołomianka (Comephorus baicalensis), która stanowi przysmak wspomnianej już wcześniej foki. Ta mała, drapieżna istota jest niemal przezroczysta a mimo to kolorowa. Potrafi wpływać na głębiny, gdzie panuje wysokie ciśnienie, ale wyciągnięta z wody dosłownie „wytapia się na słońcu”, zostawiając po sobie jedynie tłuszcz i ości.

Flora (rośliny)

Flora Bajkału to przede wszystkim roślinność wodna a wśród niej takie rośliny jak: rogatek wywłócznik, rdestnica czy jeżogłówka. Wody jeziora zdominowały również różne gatunki alg, wśród których bujne życie wiedzie plankton.

Można tu także spotkać zielone gąbki bajkalskie, krzewiące się jak koralowce.

Przy brzegach jeziora rośnie ostrożeń błotny a stepy wokół zbiornika porasta ogromna różnorodność gatunków kwiatów polnych.

Wody Bajkału sąsiadują z ogromnym królestwem tajgi – gęstymi lasami iglastymi, których teren objęty jest ochroną.

Ochrona przyrody

Wokół Jeziora Bajkał znajdują się trzy wielkie rezerwaty przyrody, tak zwane zapowiedniki, w tym Rezerwat Barguziński i dwa parki narodowe (ich łączna powierzchnia to ponad 17 tys. km²). Inne, mniejsze mają łączną powierzchnię ponad 5 tys. km².

W okolicy można znaleźć również około 100 pomników przyrody.

Szczegółowe dane / wymiary

Jezioro Bajkał

• Nazwa rosyjska: Озеро Байкал
• Nazwa angielska: Lake Baikal
• Długość: 636 km
• Szerokość: do 79 km
• Powierzchnia jeziora: 31 722 km²
• Obszar zlewisk: 560 tys. km²
• Głębokość średnia:744.4  m
• Głębokość maksymalna: 1642 m
• Długość linii brzegowej: 2100 km
• Objętość wody: 23 63 15 39 km³
• Rzeki zasilające: 336

Rekordy

• Wody Jeziora Bajkał uznano za najczystsze na świecie a samo jezioro wraz z przyległymi terenami zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Ciekawostki – jezioro Bajkał

• Bajkał jest najstarszym jeziorem na świecie. Powstało 25-30 milionów lat temu.
• Jezioro Bajkał zawiera więcej wody, niż wszystkie Wielkie Jeziora Północnoamerykańskie razem (Górne, Huron, Michigan, Erie, Ontario).
• Jezioro Bajkał nazywane jest „syberyjskim morzem” i „błękitnym okiem Syberii”.
• W tradycji rosyjskiej pieśni ludowej wiele utworów związanych jest z jeziorem Bajkał. Jednym z nich jest utwór Na dzikich stepach za Bajkałem (ros. По диким степям Забайкалья) znany również pod nazwą Brodiaga (ros. Бродяга, w wersji spolszczonej Bradziaga, to jest Włóczęga). Śpiewał go w wersji rosyjskiej m.in. Czesław Niemen.
• Innymi Polakami zapisanymi w historii Bajkału byli naukowcy: Benedykt Dybowski, Aleksander Czekanowski, Jan Czerski i Wiktor Godlewski, którzy badali wody jeziora, między innymi po to, by ustalić jego głębokość.
• W okolicach Bajkału funkcjonuje kolej parowa: sławna Kolej Transsyberyjska i Kolej Bajkalsko-Amurska. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej Rosjanie położyli zimą tory w poprzek zamarzniętego jeziora. Na drugą stronę przejechało wtedy 65 parowozów.

Jezioro Bajkał zimą

Jezioro Bajkał latem

Polecamy

• Podróże DinoAnimals
• Parki Narodowe
• Wodospady
• Azja