Paralitytan (Paralititan stromeri).

Paralitytan (Paralititan stromeri).

Spokojny roślinożerca, zamieszkujący kontynent afrykański. Jedno z największych zwierząt lądowych jakie kiedykolwiek stąpało po Ziemi. Choć paralitytan jest pod wieloma względami zagadką, warto poznać wszelkie dostępne informacje na temat jednego z największych zwierząt w historii.

Klasyfikacja.

• Gromada: zauropsydy
• Nadrząd: dinozaury
• Rząd: dinozaury gadziomiedniczne
• Infrarząd: zauropody
• Rodzina: tytanozaury
• Rodzaj: paralitytan
• Gatunek: Paralititan stromeri

Nazwa.

Nazwa rodzajowa oznacza „pływowego giganta” i wywodzi się z greckich słów para i halos („blisko morza”). Nazwa gatunkowa wywodzi się od nazwiska pierwszego odkrywcy dinozaura: Ernsta Stromera.

Historia odkrycia i występowanie.

Dopóki nie odkryto paralitytana, sądzono, że Afryka była uboga w potężne zauropody (występował tam Giraffatitan brancai) czy teropody. Kiedy odnaleziono szczątki tego olbrzyma, jak na ironię, zaraz po nim natrafiono na ślady potężnych drapieżców.

Odnaleziono 16 kości paralitytana, w tym kość przedramienia mierzącą ok. 169 cm długości. Jedynie kość przedramieniowa argentynozaura (Argentynosaurus), okazała się dłuższa (ok. 181 cm).

Paralitytan panował na terenach dzisiejszego Egiptu, w górnej kredzie (cenoman), ok. 100-94 mln lat temu. Odkryto go w przybrzeżnej formacji skalnej Bahariya. Odkrycia dokonał niemiecki paleontolog – Ernst Stromer, a dokładniej: Karl Heinrich Ernst Wolfgang Freiherr Stromer von Reichenbach.

W trakcie prac wykopaliskowych w 1916 roku natrafił na interesujące skamieniałości prawdopodobnie dotąd nieopisanego dinozaura. Kości zostały wydobyte i zawiezione do Niemiec. Niestety, wszelkie zapiski na temat odnalezionych szczątków zaginęły, a monachijskie muzeum, w którym mieściło się znalezisko, zostało zbombardowane przez aliantów podczas II wojny światowej.

Wiele lat później odnaleziono stary rękopis Stromera. Zawarł w nim m.in. miejsce znalezienia kości.

W 2001 roku naukowcy wykorzystali tę informację, aby powrócić nad zapomniany „grób” paralitytana. Na świetnie zachowanych fragmentach szkieletu odkryto skamieniałości zawierające roślinność mangrową (namorzynową), porastającą południowe wybrzeże Morza Tetydy.

Opis.

Choć szczątki zostały dobrze zakonserwowane, nie znaleziono ich zbyt wiele. Na podstawie odkrytego materiału, wielu naukowców uważa, że paralitytan był jedną z największych istot, jakie kiedykolwiek żyły na naszej planecie. Badacze doszli do wniosku, że dinozaur był wyposażony w osteodermy – twarde płyty tworzące pancerz, osadzone w skórze właściwej –  przypominające łuski dzisiejszych gadów. U paralitytana mogły pełnić funkcję obronną przed dużymi drapieżnikami.

Skamieniałe szczątki tego olbrzyma sprawiają wrażenie, jakby zostały „oczyszczone” przez dużego drapieżcę. Prawdopodobnie zatem, duzi mięsożercy, tacy jak karcharodontozaur (Carcharodontosaurus), czy spinozaur (Spinosaurus) polujący na ryby z rodzaju Onchopristis (teropod ten przebywał nad brzegiem zbiorników wodnych, czyli w miejscach odwiedzanych przez paralitytana), mogły na niego polować.

Niewykluczone, że stawał się także łakomym kąskiem dla sarkozucha (Sarcosuchus) – jednego z największych krewnych współczesnych krokodyli, który osiągał 11-12 m długości (pod warunkiem, że okresy ich życia były wspólne). Innym wrogiem paralitytana był rugops należący do z rodziny abelizaurów.

Drapieżcy nie mieli jednak łatwego zadania, bowiem długość paralitytana szacuje się na ok. 26 m (być może nawet na 30,5 metra), wysokość (mierzona od podłoża do barku) – na 6-9(?) m, natomiast ciężar mógł wynosić od 59 do 80 ton. Dzięki bardzo długiej szyi z łatwością dostawał się do najwyższych partii drzew, aby się najeść. Ogromne jelita stworzone były do trawienia wręcz gigantycznych ilości pokarmu roślinnego.

Naukowcy zastanawiają się, jak to możliwe, że paralitytan tak długo trwał na Ziemi w okresie, gdy inne rodzaje tytanozaurów powoli zaczęły wymierać i ustępować miejsca bardziej opancerzonym stworzeniom. Powód takiego stanu rzeczy może być bardzo prosty: klimat północnej Afryki był wyjątkowo korzystny dla bujnej roślinności, którą paralitytan zjadał tonami i potrzebował jej niewyobrażalnych ilości każdego dnia. Odkrycie paralitytana otwiera drzwi na nowy, wcześniej niedoceniany pod tym względem, obszar geograficzny, który może być bogaty w niepoznane dotąd skamieniałości i, co za tym idzie, bezcenne informacje dla naukowców. Wielu z nich szczerze uważa, że północny obszar Afryki może całkowicie zmienić podejście do zachowań i środowiska występowania niektórych dinozaurów.

Można powiedzieć, że odkrycie paralitytana jest kamieniem milowym w paleontologii.

Afryka północna oczami paralitytana.

Współcześni odkrywcy dinozaura (Joshua Smith i współpracownicy), którzy opierali się na rękopisach Stromera, uważają, że miliony lat temu w Oazie Bahariya istniał wielki las tropikalny, bardzo podobny do regionu Ten Thousand Island, znajdującego się w Parku Narodowym Everglades na Florydzie, gdzie zbiorniki wodne są płytkie i pełne stref pływowych. Z czasem afrykańska oaza zamieniła się w pustynię. W skamieniałych szczątkach paralitytana odnaleziono drobnoziarnisty osad pełen materiału roślinnego i odlewów korzeniowych. Naukowcy odkryli również skamieniałości żółwi, krokodyli i innych zauropodów oraz trzech teropodów wielkości tyranozaura (Tyrannosaurus).

Szczegółowe dane i wymiary.

Paralitytan (Paralititan stromeri).

Dane/wymiary.

• Długość: 26 m – 30,5 m
• Wysokość (od podłoża do barku): 6 – 9(?) m
• Masa: 59 – 80 ton
  

Występowanie.

• Teren występowania: Afryka Północna, obszar dzisiejszego Egiptu
• Datowanie: ok. 100-94 mln lat temu
• Okres: górna kreda – cenoman

Odkrycie.

• Odkrywcy: w 1916 r. przez Karla Heinricha Ernsta Wolfganga Freiherra Stromera von Reichenbacha.
• Miejsce odkrycia: obszar dzisiejszego Egiptu.
• Opis: 2001 r. przez Joshuę Smitha i współpracowników.

Paralitytan (Paralititan stromeri) – ciekawostki.

• Nazwa rodzajowa oznacza „pływowego giganta” i wywodzi się z greckich słów para i halos („blisko morza”). Nazwa gatunkowa wywodzi się od nazwiska pierwszego odkrywcy dinozaura: Ernsta Stromera.
• Paralitytan jest pierwszym odkrytym dinozaurem, który mógł zamieszkiwać tereny namorzynowe.
• Joshua Smith, kierujący zespołem badawczym, który odnalazł skamieniałości paralitytana, tak oto skomentował znalezisko: „Ten dinozaur był ogromny pod każdym względem”.
• Po odkryciu i opisaniu paralitytana, zwierzę stało się bohaterem filmu dokumentalnego z 2002 roku, pt.: The Lost Dinosaurs of Egypt.
• Umieszczono go również w fabularyzowanym serialu dokumentalnym pt.: „Planeta dinozaurów”, w odcinku: „Nowe olbrzymy”.
• Paralitytan, jak dotąd, jest największym dinozaurem odkrytym w Afryce, choć wyższy od niego był Giraffatitan brancai należący do brachiozaurów, które występowały tam wcześniej – w okresie największego rozkwitu wielkich gadów – w jurze.
• Teoria głosząca, że sarkozuch polował na paralitytana jest uważana za błędną, bowiem oba gady żyły prawdopodobnie w innym czasie.

Polecamy:

• Sarkozuch (Sarcosuchus)
• Karcharodontozaur (Carcharodontosaurus)
• Spinozaur (Spinosaurus)
• Giganotozaur (Giganotosaurus)
• Mapuzaur (Mapusaurus)
• Tyranozaur T.rex
• Tyranozaur – mity i fakty
• Albertozaur (Albertosaurus)
• Brachiozaury
• Giraffatitan brancai
• Argentynozaur
• Futalognkozaur (Futalognkosaurus dukei)
• Alamozaur
• Bruhatkajozaur (Bruhathkayosaurus matleyi)
• Amficelias