Barionyks (Baryonyx walkeri)

Barionyks (Baryonyx)

„Ciężki pazur”

Dinozaur, którego chcemy przedstawić w poniższym artykule, prawdopodobnie był jednym z największych teropodów wczesnej kredy. Wiele wskazuje jednak na to, że mimo imponujących rozmiarów mógł dobrze poruszać się w wodzie, a w jego diecie dominować mogły ryby. Niewykluczone, że taktyką łowiecką przypominał dzisiejszego niedźwiedzia szarego, zwanego grizzly (Ursus arctos horribilis). Teorie na temat trybu życia „ciężkiego pazura” (bo tak tłumaczyć można nazwę „barionyks”) są jednak nieco bardziej rozbudowane.

Klasyfikacja

• Gromada: zauropsydy
• Nadrząd: dinozaury
• Rząd: dinozaury gadziomiedniczne
• Podrząd: teropody
• Rodzina: spinozaury
• Rodzaj: barionyks
• Gatunek: Baryonyx walkeri

Odkrycie, datowanie i występowanie

Odkryty został w styczniu 1983 r. w Anglii przez amatora archeologii Williama J. Walkera. Mężczyzna wykopał duży pazur, część żebra i paliczki. Paleontolodzy Alan Jack Charig i Angela Milner zbadali znalezisko w londyńskim Muzeum Historii Naturalnej. W lutym tego samego roku wyruszyli na poszukiwania kolejnych kości nowo odkrytego dinozaura. Misja zakończyła się sukcesem, choć pełny szkielet teropoda udało się skompletować dopiero między majem i czerwcem.

Szczątki Barionyksa odkryto również na Półwyspie Iberyjskim (w Hiszpanii i Portugalii).

Barionyks żył ok. 130-125 mln lat temu, czyli we wczesnej kredzie. Szczątki dinozaura znajdowały się w gliniance (wyrobisku górniczym) ulokowanej na południe od Dorking (miasto w południowo–wschodnim hrabstwie Surrey).

Charakterystyka

Wygląd

Na podstawie odnalezionych kości oszacowano, że barionyks ważył ok. 1,2 t przy długości ciała wynoszącej ok. 7,5 m. W roku 1997 długość ciała teropoda szacowano na 10 m, ale 13 lat później ustalono nowe, powyższe gabaryty. Budowa kręgów sugerowała, że znaleziony osobnik był niedojrzały fizycznie, a to z kolei oznacza, że okazy dorosłe mogły być o wiele większe. Dalsze analizy wykazały jednak, że znaleziony teropod był prawdopodobnie dojrzały.

Sugerując się odnalezioną czaszką łatwo było ustalić, że przedstawiciel tego gatunku miał bardzo wąski pysk, przypominający ten u współczesnego gawiala (Gavialis gangeticus).

Zęby miały kształt zakrzywionych stożków, nieznacznie spłaszczonych. Korzenie zębowe okazały się bardzo długie. Krawędzie zębów były ząbkowane i wyposażone w guzowate wyrostki. W szczęce górnej znajdowały się 32 zęby, natomiast w żuchwie było ich aż 64.

Pasjonaci dinozaurów już zapewne dostrzegają duże podobieństwo do spinozaura.

Teorie na temat trybu życia

W roku 1984 Taquet wysnuł przypuszczenie, że barionyksy brodziły w wodzie niczym znane nam dzisiaj czaple i bociany.

Paleontolodzy Alan Jack Charig i Angela Milner, którzy w 1986 r. opisali znalezisko i odkryli kilka fragmentów kości, jako pierwsi wysnuli hipotezę, że wydłużony pysk i ząbkowane uzębienie barionyksa wskazują na jego rybożerność. Brali pod uwagę, że dinozaur kucał nad brzegiem akwenu, a za pomocą zakrzywionego pazura u kończyny przedniej łowił pływające ryby (podobne zachowania przejawiają współczesne niedźwiedzie grizzly). Nie zgadzali się jednak z poglądem głoszącym, że barionyks był dinozaurem wodnym / półwodnym. Zaprzeczeniem tej tezy jest bowiem budowa pyska – nozdrza ulokowane są po bokach, nie zaś na szczycie, co uniemożliwiałoby efektywne polowanie w wodzie. Dinozaur mógł jednak mieć zdolności pływackie, podobnie do większości kręgowców lądowych

Andrew Kitchner podał w wątpliwość teorię o rybnej diecie barionyksa. Twierdził za to, że opisany dinozaur był padlinożercą. W zdobywaniu tego rodzaju pokarmu miała mu pomagać długa szyja, dzięki której potrafiłby sięgnąć leżącej na ziemi padliny. Pazury u łap pomagały mu natomiast w porcjowaniu pokarmu. Bocznie ulokowane nozdrza na długim pysku umożliwiałyby mu natomiast badanie jakości pożywienia. Kitchner uważał ponadto, że barionyks posiadał zbyt słabe szczęki i zęby aby zabijać inne dinozaury. Poza tym miał zbyt ciężkie ciało, by być jednocześnie zwrotnym myśliwym polującym w wodzie.

Ciężki i masywny grizzly teoretycznie również powinien być słabym pływakiem i wędkarzem, ale czytając artykuł na jego temat szybko zmienimy zdanie…

Jednak ryby…

Wiele wyjaśniło się w roku 1997, kiedy wspomniani Charig i Milner zanalizowali zawartość tułowia barionyksa. W środku dinozaura znajdował się kwas występujący w łuskach i zębach ryb z rodzaju Scheenstia. Był to pierwszy dowód na to, że barionyks spożywał ryby. Mógł on jednak zjadać również młode iguanodony. Niewykluczone, że wewnątrz żołądka barionyksa znajdowały się także gastrolity (kamienie żołądkowe pomagające w trawieniu).

Wydaje się, że barionyks był dobrze przystosowany do chwytania ryb. Mógł to czynić podobnie do krokodyli – pomagałby mu w tym z pewnością bardzo wąski i dług pysk. Na podstawie budowy pyska wykazano też, że potrafiłby polować na małe i średnie ryby (podobnie do krokodyli). Dinozaur chwytałby rybę swoimi gęsto usianymi zębami i gwałtownie odginałby głowę do tyłu, aby połknąć zdobycz. Większą ofiarę mógł najpierw rozszarpywać pazurami, a następnie połykać, mniejszą natomiast jadł w całości.

Charig i Milner uznali, że barionyks polował aktywnie, ale potrafił również jeść padlinę. Nie był jednak raczej dobrym makrodrapieżnikiem (myśliwym polującym na duże, żywe zwierzęta) jak np. allozaur. Naukowcy przypuszczają ponadto, że teropod ten polował używając zazwyczaj pazurów znajdujących się na kończynach przednich.

Szczegółowe dane/wymiary

Barionyks (Baryonyx)

• Długość ciała: 8,5-10 m
• Wysokość do stawu biodrowego: 3 m
• Waga: 1,2-2 t
• Datowanie: 130-125 mln lat temu
• Okres: wczesna kreda
• Wiek: barrem
• Występowanie: Europa: Anglia, Hiszpania, Portugalia

Barionyks (Baryonyx) – ciekawostki

• Nazwa „barionyks” pochodzi od greckich słów barys („ciężki” lub „silny”) i onyx („pazur”, „szpon”). Nazwa gatunkowa walkeri została nadana na cześć odkrywcy dinozaura – Williama J. Walkera.
• W pierwotnym opisie stworzonym przez Chariga i Milner barionyks został sklasyfikowany do odrębnej, specjalnie do tego powstałej rodziny teropodów Baryonychidae. Współcześnie barionyks uważany jest jednak za przedstawiciela rodziny spinozaurów.
• W 2004 roku w Brazylii znaleziono kręg szyjny pterozaura z wbitym zębem spinozauroida. Oznacza to, że teropody te nie jadły wyłącznie ryb.
• We wspomnianym już pierwotnym opisie barionyksa dwójka naukowców spekulowała, że wydłużona czaszka, długa szyja i silne kości ramienne mogły umożliwiać dinozaurowi poruszanie się czasami na czterech kończynach. Byłaby to cecha unikalna na tle innych teropodów.
• Barionyks był jednym z największych drapieżników swoich czasów. Jego konkurentem był tylko krewny allozaura – neowenator (Neovenator).

Polecamy

• Najdłuższe dinozaury drapieżne – TOP 10
• Najcięższe dinozaury drapieżne – TOP 10
• Spinozaur
• Suchomim
• Abelizaur
• Mażungazaur
• Allozaur
• Tyranozaur
• Tarbozaur