Tygrys sumatrzański (Panthera tigris sumatrae)

Tygrys sumatrzański (Panthera tigris sumatrae)

Potężny drapieżnik, który w starciu z człowiekiem ma niewielkie szanse na przetrwanie. Na swoich terenach tygrys sumatrzański pojawia się coraz rzadziej, być może niedługo będzie go można podziwiać jedynie w ogrodach zoologicznych…

Dziś przenosimy się do dalekiej Indonezji, aby poznać bliżej króla Sumatry – tygrysa sumatrzańskiego. To najmniejszy z żyjących obecnie podgatunków tygrysów. Najmniejszy, lecz  nie mniej niebezpieczny niż jego kuzyni – tygrys syberyjski czy tygrys bengalski.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: kotowate
• Rodzaj: Panthera
• Gatunek: tygrys
• Podgatunek: tygrys sumatrzański

Występowanie

Tygrys sumatrzański żyje w małych, odizolowanych populacjach na Sumatrze (wyspa w Indonezji leżąca w archipelagu Wielkich Wysp Sundajskich). Zajmuje wiele rodzajów siedlisk od 0 m n.p.m., czyli nadmorskie nizinne lasy Parku Narodowego Bukit Barisan Selatan na południowo-wschodnim krańcu prowincji Lampung, do 3200 m n.p.m. w górskich formacjach leśnych Parku Narodowego Gunung Leser w prowincji Aceh.

Wielokrotnie fotografowano go na wysokości 2600 m n.p.m. w północnym regionie Sumatry.

Obecnie istnieje 27 siedlisk o powierzchni powyżej 250 km² każde.

Populacja

W 1978 roku populację tygrysa sumatrzańskiego oszacowano na 1000 osobników, 7 lat później w 26 obszarach ochronnych na Sumatrze doliczono się ok. 800 osobników.

W roku 1992 liczba ta zmniejszyła się do 400 – 500 tygrysów mieszkających w 5 parkach narodowych i 2 obszarach chronionych; w tamtym okresie największą populację odnaleziono w Parku Narodowym Gunung Leser składającą się z 110 – 180 osobników, jednak najnowsze obserwacje pokazują, że najliczniejsza populacja tygrysa sumatrzańskiego występuje w Parku Narodowym Kerinci Seblat w centralnej części Sumatry, oszacowana na 165 – 190 kotowatych.

Obecnie populację tygrysa sumatrzańskiego szacuje się na 400-500 osobników…

W ogrodach zoologicznych na całym świecie przebywa około 210 tygrysów sumatrzańskich, z czego 65 w Indonezji.

Charakterystyka

Wygląd

Sierść i wzór na niej różnią się nieco od tygrysa bengalskiego (Panthera tigris tigris) i wymarłego tygrysa jawajskiego (Panthera tigris sondaica): pasy są szersze od podgatunku jawajskiego. Pręgi często rozdwajają się na końcach, a między regularnymi, poprzecznymi wzorami pojawiają się ciemne łatki na grzbiecie, po bokach ciała i tylnych nogach.

Wielkość

Szyje samców ozdobione są okazałą kryzą – jest to znak rozpoznawczy sumatrzańskich tygrysów. Osobniki płci męskiej ważą 100 – 140 kg i mierzą 220-225 cm długości, samice osiągają 75 – 110 kg masy i 215 – 230 cm długości.

Największa czaszka samca mierzyła 29,5 – 33,5 cm, natomiast samicy mieściła się między 26,3 – 29,4 cm.

Sierść i pręgi

Tygrys sumatrzański ma najciemniejszą sierść spośród wszystkich gatunków tygrysa. W przeciwieństwie do tygrysa syberyjskiego posiadającego niewiele pasów, podgatunek z Sumatry wyróżnia się pręgami nawet na przednich kończynach.

Na czole często widnieje uformowany z czarnych pręg chiński znak króla lub Wang.

Pazury

Tygrys sumatrzański podobnie jak wszyscy kuzyni ma pięć palców na przednich łapach oraz cztery palce na łapach tylnych, wyposażone w ostre pazury, których długość mieści się między 8 – 10 cm i, podobnie do kotów domowych, może je chować.

Oczy

Źrenice są czarne i okrągłe, a tęczówka nabiera złoto-żółtego odcienia (wyjątkiem są niebieskie oczy u białych okazów). Dzięki budowie i barwie oka narząd wzroku działa w nocy jak noktowizor, który zauważy najdrobniejszy ruch.

Ogon

Ogon o długości 90 – 120 cm jest o połowę krótszy od ciała; zwierzę używa go jako stabilizatora podczas gwałtownych zakrętów, ogon pełni także ważną rolę w komunikacji z innymi tygrysami.

Zęby

W jamie ustnej wyrasta 30 dużych zębów mierzących od 7,4 do 9 cm.

Dieta i sposób polowania

Tygrys sumatrzański to król sumatrzańskich lasów, dominujący drapieżnik śledzący swe ofiary, które atakuje z zaskoczenia. Żywi się głównie dużymi ssakami kopytnymi: jeleniami, dzikami, bydłem i kozami.

Ze względu na siłę i wielkość nie posiada naturalnych wrogów poza człowiekiem, który stał się jego wrogiem w dosłownym, „nie biologicznym” znaczeniu tego słowa.

Tygrysy w niewoli mają zupełnie inną dietę, którą akceptują, na ich stole często pojawia się bowiem konina.

Usposobienie

Najlepiej czuje się w lasach, ale ze względu na ich wycinanie na rzecz powstawania plantacji akacji i olejowca gwinejskiego, formacje leśne szybko się kurczą. W naturalnych warunkach przebywa na terenach wyżynnych, gdzie opady roczne są niższe, a skraj lasu daleki.

Preferuje lasy o gęstej ściółce, starszej roślinności i stromych urwiskach.

Rozpaczliwie wręcz unika terenów zajętych przez człowieka. Na plantacjach akacji korzysta z dostępu do zbiorników wodnych, bardzo rzadko jednak spotykany jest na plantacjach palm olejowych i kauczukowych.

Niezależnie od lokalizacji tygrys sumatrzański nie przetrwa bez gęstej i bogatej w roślinność ściółki – bez odpowiedniego podłoża jest bowiem jeszcze bardziej narażony na prześladowanie ze strony ludzi.

Samotnik z wyboru

Nie ma w zwyczaju żyć w grupie, jak czynią to lwy. Podstawową jednostką społeczną jest relacja matki z potomstwem. Zespołowość nie jest dobrym rozwiązaniem w lesie, ponieważ o wiele łatwiej można schwytać ofiarę w pojedynkę, uskuteczniając atak z zaskoczenia, co dla grupy byłoby raczej niemożliwe, albo co najmniej bardzo trudne do osiągnięcia.

Terytorium

Wielkość terytorium jest uzależniona od ilości dostępnego pożywienia i zwykle waha się między 26, a 78 km². Choć preferuje samotność, terytoria tygrysów mogą się pokrywać – obszar należący do jednego samca jest złożony z terytoriów kilku samic. Granice areału osobniczego oznaczane są moczem, intensywnym zapachem wydzielanym z gruczołów znajdujących się blisko odbytu oraz śladami pazurów na drzewach.

Rozmnażanie

Ciąża trwa 3 – 4 miesiące, po której na świat przychodzi ok. 2-3 młodych (najwięcej 5). Nowo narodzone tygryski ważą ok. 1 kg, są ślepe i bezbronne. Zazwyczaj jedno – najsłabsze – umiera niedługo po urodzeniu.

Matka karmi kocięta mlekiem przez pierwsze 6-8 tygodni, potem uczą się spożywać pokarm stały. Potomstwo jest zależne od samicy przez ok. 18 miesięcy, po tym okresie rozpoczynają samodzielne łowy.

Tygrys sumatrzański a człowiek

Zmniejszanie terenów dostępnych dla tygrysów związane z niszczeniem ich siedlisk, a tym samym zmniejszanie również liczebności potencjalnych ofiar, powoduje, iż tygrys sumatrzański pojawia się na terenach zaludnionych.

Konflikt pomiędzy tygrysami a ludźmi występujący na Sumatrze jest silniejszy niż pomiędzy tygrysami występującymi w innych częściach naszego globu.

W rezultacie dochodzi do ataków tygrysów na ludzi, co pociąga albo ranne osoby, albo ofiary śmiertelne, co często jest powodem odwetu rdzennej ludności, w wyniku czego giną tygrysy.

Tygrys sumatrzański w kadrze filmowym

Poniżej krótki film prezentujący przepięknego tygrysa sumatrzańskiego (Panthera tigris sumatrae). Jeden z tych dwóch tygrysów we wrześniu 2015 roku zabił pracownika wrocławskiego ogrodu zoologicznego.

Kłusownictwo

Pomimo wzmożonej ochrony i podjętych środków ograniczających kłusownictwo oraz pozornego sukcesu w ograniczeniu handlu kośćmi i skórami tygrysów na świecie, na Sumatrze rokrocznie ginie ok. 40 tych wielkich kotów z rąk kłusowników. Wysokie ceny jakie są skłonni płacić za skórę tygrysa i jego kości (afrodyzjak) zmanierowani ludzie bez wyobraźni, powodują, że kłusownicy nie cofają się przed niczym aby te koty uśmiercać.

Szczegółowe dane i wymiary

Tygrys sumatrzański (Panthera tigris sumatrae)

• Długość: samce: 220 – 225 cm, samice: 215 – 230 cm
• Wysokość w kłębie: 60-75 cm
• Masa: samce: 100 – 140 kg, samice: 75 – 110 kg
• Długość życia: 10 – 15 lat na wolności; 16-20 lat w niewoli (rekord 26 lat)

W przypadku tygrysów sumatrzańskich samice są podobnej wielkości co samce. Są jedynie od nich nieco lżejsze.

Wielkość tygrysów sumatrzańskich zdeterminowana jest przez gęstość lasów, w których żyją oraz wielkość ich ofiar. Gdyby były większe, podobnie jak tygrysy syberyjskie, miałyby problem z polowaniem w gęstych lasach. Na Sumatrze nie ma również tak dużych ofiar, jak niedźwiedzie, na które między innymi poluje tygrys syberyjski.

Tygrys sumatrzański – ciekawostki

• W Parku Narodowym Kerinci Seblat żyje więcej tygrysów sumatrzańskich niż w całym Nepalu, Chinach, Laosie, Kambodży i Wietnamie razem wziętych.
• Gęstość pasów na sierści jest największa u tygrysa sumatrzańskiego spośród wszystkich podgatunków.
• Tygrys sumatrzański jest jednym z najmniejszych podgatunków tygrysa.
• Tygrys sumatrzański to jedyny żyjący przedstawiciel gatunku w Archipelagu Sundajskim. Poza nim na tamtejszych terenach żył również tygrys balijski (Panthera tigris balica) i tygrys jawajski (Panthera tigris sondaica), ale zostały wytępione w XX wieku.
• Tygrys sumatrzański ma płetwiaste łapy, które pozwalają na sprawne pokonywanie rzek i jezior.
• Tygrys ten ma ok. 1700 – 2000 włosów na cm², podczas gdy tygrys syberyjski w zimie ma 3000 – 3300 włosów na cm².
• Tygrys sumatrzański jest krytycznie zagrożony wyginięciem z powodu kłusownictwa i wylesiania Sumatry. Mimo wielu starań na rzecz ochrony podgatunku jego liczebność nadal spada.
• W maju 2014 roku w zoo w Wielkiej Brytanii tygrys sumatrzański zabił 24-letnią pracownicę tego ogrodu. Tygrys wychowuje się tam od dzieciństwa, pracownica zaś z nieznanych przyczyn weszła na wybieg, na którym tygrys się znajdował.
• 16 września 2015 roku we wrocławskim ogrodzie zoologicznym tygrys sumatrzański śmiertelnie ranił 57-letniego pracownika. Mężczyzna sprzątał wybieg tygrysów sumatrzańskich. Nie wiadomo dlaczego tygrys nie był zamknięty podczas tej procedury. Dotarcie do umierającego było trudne, tygrys bowiem pilnował mężczyzny. Kiedy pracownikom udało się odciągnąć go, ratownicy medyczni z pogotowia mogli się zbliżyć. Niestety rany okazały się śmiertelne.
• 20 września 2015 roku w ogrodzie zoologicznym w Hamilton (Nowa Zelandia) tygrys sumatrzański zabił swoją opiekunkę. Kobieta miała 43 lata i podobnie jak pracownik wrocławskiego ogrodu zoologicznego, ponad 20 letnie doświadczenie w pracy ze zwierzętami. Samantha Kudeweh opiekowała się małymi tygrysami i opisywała je.

Polecamy

• Tygrys
• Tygrys syberyjski
• Tygrys bengalski
• Margaj
• Karakal
• Serwal
• Tygrys szablozębny – Smilodon
• Irbis – pantera śnieżna
• Pantera mglista
• Czarna pantera
• Ocelot
• Jaguar
• Ryś
• Lampart
• Gepard
• Puma
• Lew
• Liger
• Żbik