Wilk grzywiasty (Chrysocyon brachyurus)

Ludy południowoamerykańskie nazywają go aguará guazú, kalak, lobo de crin, lobo de los esteros lub lobo colorado. W języku angielskim określany jest czasem jako skunk wolf („śmierdzący wilk”). Czym wilk grzywiasty zasłużył sobie na to ostatnie, niechlubne miano? Czym jeszcze, poza rudą sierścią i czarną grzywą, różni się od pozostałych gatunków wilka? Poznajmy najwyższego dzikiego psowatego na świecie, który na swój dom wybrał Amerykę Południową.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Podrząd: psokształtne
• Rodzina: psowate
• Rodzaj: Chrysocyon
• Gatunek: wilk grzywiasty

Pies czy nie pies?

Wilk grzywiasty nie jest spokrewniony blisko z żadnym z żyjących obecnie psowatym. Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Chrysocyon. Bazując na podobieństwach morfologicznych umieszczany był wcześniej w rodzajach Vulpes (lisy) i Canis (szakale, kojoty, wilki i psy).

Najbliższym żyjącym krewnym wilka grzywiastego jest opisywany już przez nas pies leśny (Speothos venaticus). Trudno jednak na pierwszy rzut oka dostrzec pomiędzy nimi podobieństwo – wyglądają bowiem razem jak dog niemiecki z jamnikiem 🙂

Niewiele łączy go z innymi południowoamerykańskim psowatymi jak: wilczek krótkouchy (Atelocynus microtis), majkong, lis krabojad (Cerdocyon thous) czy lisami południowoamerykańskimi z rodzaju (Lycalopex).

Występowanie

Ten przypominający lisa na długich nogach ssak występuje w środkowej części Ameryki Południowej – w tym w północno-wschodniej Brazylii, Paragwaju i Peru. Spotyka się go również na niektórych obszarach Boliwii oraz Argentyny, być może przebywa także w Urugwaju, choć uznaje się, że gatunek wymarł tam w wieku XIX.

Siedliska

Wilk grzywiasty przebywa w rozmaitych siedliskach, od zarośniętych wysokimi trawami łąk przez brzegi lasów, aż po obszary bagienne. W Brazylii wybrał na swe siedlisko cerrado – ekoregion bogaty w sawanny i płaskowyże.

Charakterystyka

Wygląd

Mimo podobieństwa do lisa, wilk grzywiasty jest najbliżej spokrewniony z ssakami z rodzaju Canis. Pokrywa go piękna, długa, złotoczerwona sierść, na głowie widnieją duże, sterczące uszy, a pysk jest wąski i długi. Podobny opis z pewnością jak ulał pasuje do lisa rudego (Vulpes vulpes). Od europejskiego spryciarza odróżniają go jednak bardzo długie i szczupłe kończyny. Dzięki nim zwierzę może obserwować otoczenie spacerując w wysokich trawach. Lis jest zatem znacznie niższy od wilka grzywiastego.

Przypuszcza się, że długie nogi wilka grzywiastego, to adaptacja do wysokich traw, pośród których przebywa, nie zaś do uzyskiwania wielkich prędkości, jak w przypadku geparda.

Grzywa

Nazwa gatunkowa odnosi się do charakterystycznej czarnej grzywy, przechodzącej od karku do łopatek. Kiedy drapieżnik jest podekscytowany lub wyczuje zagrożenie, stroszy grzywę stając się wizualnie większym. Innym sposobem na odstraszenie intruza jest zapach, jaki ssak ten wydziela w celu oznaczenia terytorium. Z tego tez powodu wilk grzywiasty nazywany jest czasem „śmierdzącym wilkiem”.

Kufa (pysk) oraz dolne części kończyn, podobnie do grzywy, mają czarny kolor. Wnętrze uszu, gardło i czubek ogona są natomiast białe.

Wielkość

Przeciętny wilk grzywiasty mierzy maksymalnie 90-100 cm wysokości w kłębie, ok. 100 cm długości (bez ogona) i waży ok. 20 kg. Ma zatem bardzo lekką i delikatną budowę.

Dieta

Mimo bliskiego pokrewieństwa z drapieżnymi psowatymi, wilk grzywiasty chętnie jada owoce. Głównym źródłem pożywienia są owoce z drzewa Solanum lycocarpum, zwane wilczymi jabłkami (ang. wolf apples). Poza nimi jada oczywiście inne zwierzęta, w tym króliki, pancerniki, czasem jelenia pampasowego (Ozotoceros bezoarticus), jak również ptaki, ryby, gady, owady i stawonogi. Nie stroni także od padliny, zdarza mu się również porywać kury z gospodarstw. Poluje głównie nocą, ale robi to także o zmierzchu lub o świcie, gdy inne zwierzęta jeszcze śpią wśród gęstych traw.

Warzywa i owoce stanowić mogą nawet 50% diety wilka grzywiastego.

Metody łowieckie i terytorialność

Samotnik z wyboru

Nie tylko menu wilka grzywiastego wyraźnie odróżnia go od innych gatunków wilka. Drapieżnik ten nie tworzy także stad, w których każdy członek ma inną funkcję do spełnienia. Prowadzi przeważnie samotniczy tryb życia. Może łączyć się jedynie w krótkotrwałe związki z partnerem przeciwnej płci wyłącznie w sezonie rozrodczym.

W ciągu roku, mimo przenikających się terytoriów, samce i samice żyją niezależnie od siebie. Obce sobie osobniki mogą spotykać się przy obfitym źródle pożywienia, na przykład w czasie pożarów pól uprawnych, gdy gryzonie i inne małe kręgowce masowo uciekają z zagrożonych pożarem areałów.

Zarówno samce, jak i samice komunikują się między sobą za pomocą oznaczeń zapachowych, takich jak mocz. Ślady te zostawiają na szlakach łowieckich lub w miejscach, w których zakopały zdobycz. Zapach moczu wilka grzywiastego jest bardzo charakterystyczny – wielu kojarzy się z chmielem lub konopią. Odpowiada za niego składnik (pirazyny) występujący zarówno w moczu zwierzęcia, jak i w wymienionych roślinach.

Rozmnażanie

Swoje samotnicze zapędy zagłusza między kwietniem i czerwcem, kiedy trwa sezon rozrodczy. Samice rodzą rokrocznie 1-5 szczeniąt – porody odbywają się głównie między czerwcem i wrześniem. Ciąża trwa 60-65 dni.

Wcześniej sądzono, że opieką nad młodymi obarczona jest wyłącznie matka. Obserwacje tych zwierząt w niewoli wykazały jednak, że wychowaniem, karmieniem i czyszczeniem potomstwa zajmuje się również ojciec.

Szczeniaki stają się w pełni dojrzałe po ok. 1 roku życia. Zwykle jednak rozmnażać zaczynają się po ok. 2 latach.

Wilk grzywiasty a człowiek

Nie stwarza zagrożenia dla ludzkiego życia, jest bowiem nieśmiały i ucieka gdy poczuje się zaniepokojony. Uważa się go jednak za złodzieja kurczaków, a w przeszłości za zabójcę bydła i owiec.

Dawniej, w kilku regionach Brazylii zwierzęta te były zabijane dla kilku części ciała, głównie oczu uważanych za amulet przyciągający szczęście. Jednak, na skutek zmiany klasyfikacji gatunku na narażony na wyginięcie, rząd brazylijski piętnuje kłusownictwo i wprowadził nowe zasady dotyczące ochrony gatunku.

Głównym zagrożeniem dla przetrwania gatunku jest utrata siedlisk, a także śmierć pod kołami pojazdów. Dużym problemem są także choroby przenoszone przez zdziczałe i domowe psy, które często napadają na wilki grzywiaste.

Szczegółowe dane

Wilk grzywiasty (Chrysocyon brachyurus)

• Długość ciała bez ogona: 100 cm
• Długość ogona: 45 cm
• Wysokość w kłębie: 74-90 cm
• Waga: przeciętnie 23 kg
• Długość życia: do 16 lat w niewoli
• Prędkość: maks. 76 km/h

Wilk grzywiasty – ciekawostki

• Wilk grzywiasty, jako jedyny gatunek południowoamerykańskich psowatych, przetrwał wymieranie czwartorzędowe. Skamieniałości przodków wilka grzywiastego datuje się na późny plejstocen i holocen.
• Wilk grzywiasty jest największym przedstawicielem psowatych w Ameryce Południowej i jedynym przedstawicielem rodzaju Chrysocyon.
• Wilk grzywiasty jest najwyższym dzikim psowatym.
• Warzywa i owoce stanowić mogą nawet 50% diety wilka grzywiastego, włącznie z trzciną cukrową, bulwami i owocami.
• Zapach moczu wilka grzywiastego jest tak silny, że w rotterdamskim ZOO policjanci nim zmyleni poszukiwali palaczy marihuany.
• Wilk grzywiasty dobrze rozmnaża się w niewoli. Z powodzeniem hodowany jest w wielu ogrodach zoologicznych, głównie w Argentynie.
• Wilki grzywiaste poruszają się inochodem (unoszą jednocześnie kończyny jednej strony ciała – np. prawej przedniej i prawej tylnej, a następnie lewej przedniej i lewej tylnej). Podobny chód można zaobserwować u wielbłądów, żyraf i niektórych ras psów – np. u wilczaka czechosłowackiego.

Polecamy

• Psowate
  
• Rasy psów
• Wilki
• Dingo
• Cyjon