Świnka morska (Cavia porcellus)

Świnka morska, kawia domowa (Cavia porcellus)

Może się kojarzyć z przyjaznym gryzoniem i zwierzęciem domowym, ale równie dobrze może przywoływać obrazy z serii japońskich horrorów gore. My jednak skoncentrujemy się na śwince morskiej postrzeganej jako zwierzę (nie tylko) domowe. Horrory opisujemy w dziale poświęconym drapieżnym dinozaurom 😉

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: gryzonie
• Rodzina: marowate
• Rodzaj: Cavia
• Gatunek: świnka morska / kawia domowa

Rasy i umaszczenie

Na przestrzeni lat wyhodowano wiele ras świnki morskiej. Różnią się one miedzy sobą wielkością, i ubarwieniem, każda z nich ma swoje własne cechy charakterystyczne. Najbardziej znane ubarwienia to:

• Agouti – szare, złote, srebrne, kremowe, buff i cynamonowe
• Albinotyczne – białe
• Angorka – świnki długowłose
• Baldwin – bez włosów
• Coronet – posiadają rozetkę powyżej linii oczu
• Himalaya – białe, ale nos, uszy i stopy są czarne
• Holenderska – białe w czarne pasy
• Jednokolorowe – mają umaszczenie w jednym kolorze
• Rozetka – sierść układa się w liczne rozetki
• Skinny – sierść występuje wyłącznie w okolicy nosa i na kończynach
• Szylkret – czarno-czerwone

Występowanie

W języku angielskim nosi nazwę Guinea pig („świnka gwinejska”), ale nie jest to związane z pochodzeniem zwierzęcia, bowiem naturalnym terenem występowania świnki morskiej jest Ameryka Południowa. Badania przeprowadzone na tych gryzoniach pomogły odkryć, iż są one podatne na hybrydyzację prowadzącą do udomowienia gatunku.

Nie występuje naturalnie w stanie dzikim, jest prawdopodobnie potomkiem kilku blisko spokrewnionych gatunków z rodzaju Cavia, które są do dzisiaj powszechnie spotykanymi zwierzętami w wielu regionach Ameryki Łacińskiej. Świnki morskie żyjące w środowisku naturalnym mogą być zdziczałymi osobnikami, reintrodukowanymi na tereny pierwotne. Zatem, dzikie świnki morskie przebywają na trawiastych równinach i zajmują niszę ekologiczną podobną do krów. Nie mają w zwyczaju budowania nor lub gniazd, częściej szukają schronienia w jamach wykopanych przez inne zwierzęta. Korzystają również z tuneli i kanałów żłobionych przez korzenie roślinne.

Charakterystyka

Wygląd

Dorosły okaz jest stosunkowo duży, osiąga bowiem 15 – 25 cm długości i 0,7 – 2,5 kg masy. Przeciętnie dożywa 5 lat, ale rekordziści mają się dobrze nawet w wieku 8 lat. Charakteryzuje się dużą głową, małymi uszami, krótkimi kończynami i beczkowatym ciałem.

Ubarwienie

Rodzajów ubarwienia sierści jest bardzo dużo: odmiany hodowlane mogą być krótkowłose i długowłose, łaciate i monochromatyczne, włosy mogą układać się w specyficzny wzór (rozetka) lub miękko otulać ciało. Osobniki dzikie (zdziczałe) są przeważnie brunatne, brązowe lub szare, największa różnorodność kolorystyczna występuje więc u świnek rasowych, hodowanych sztucznie. Pysk wyposażony jest w duży nos, wokół którego wyrastają wibrysy – włosy czuciowe. Oczy są ciemne, przybierają kształt okrągły lub migdałowy.

Podobnie do innych gryzoni posiada dwa spore górne i dwa dolne siekacze, które rosną przez całe życie, zatem zwierzę musi je regularnie ścierać, w efekcie siekacze wyglądają jak dłuta, świetnie nadające się do gryzienia, natomiast zęby przedtrzonowe i trzonowe rozdrabniają i mielą pokarm roślinny.

Dieta i potrzeby żywieniowe

Naturalnym pokarmem tego gryzonia jest trawa, a jego zęby trzonowe są wręcz stworzone do rozdrabniania pokarmu roślinnego. Większość roślinożerców to duże zwierzęta o długim przewodzie pokarmowym – świnki morskie, na tle innych gryzoni, wyróżniają się wydłużoną okrężnicą.

Świnki morskie, muszą uzupełniać swoją dietę uskuteczniając koprofagię – jedząc własne odchody.

Nie można jednak mylić tego rodzaju koprofagii z koprofagią much – świnki morskie wydalają dwa rodzaje kału, jeden z nich nazywa się cekotrofem, w którego skład wchodzą witaminy z grupy B, błonnik i bakterie niezbędne do prawidłowego trawienia. Cekotrof spożywany jest bezpośrednio z odbytu chyba, że świnka jest w ciąży lub cierpi na otyłość. Podobnie zachowują się króliki.

Odmiany hodowlane są żywione specyfikami zawierającymi tymotkę łąkową i lucernę siewną, jednak istnieją obawy specjalistów, którzy zaobserwowali, że karmienie dorosłych osobników dużymi ilościami lucerny, tymotki i roślin strączkowych prowadzi do otyłości, a także powstania kamieni w pęcherzu moczowym z powodu nadmiaru wapnia, jednak w wielu publikacjach uznano, że lucerna jest źródłem białka, aminokwasów i włókien potrzebnych do prawidłowego rozwoju organizmu tego gryzonia.

Ponieważ, podobnie do człowieka i wielu innych ssaków, nie syntetyzuje witaminy C, musi ją dostarczać z pożywieniem: surowymi owocami i warzywami (jabłka, brokuły, szpinak, seler, marchew) lub sztucznymi suplementami diety. Niedobór magnezu, potasu, jonów wodorowych, fosforu, witaminy A, D i E może prowadzić do wielu schorzeń: dystrofii mięśniowej, zwapnień, trudnościami w ciąży i problemów z zębami.

Świnka morska nie reaguje dobrze na nagłą zmianę diety. Zawirowania związane z jedzeniem mogą prowadzić do zachowań niebezpiecznych dla świnki – jeśli jakiś produkt jej nie smakuje, a będzie jej podawany, może rozwinąć nawyk żucia własnej sierści.

Ponieważ zęby świnek rosną stale, muszą je regularnie ścierać (jak bobry), mogą bowiem wyrosnąć do takich rozmiarów, że nie będą się mieścić w jamie ustnej.

Trzeba pamiętać, że świnka pozostawiona sama sobie będzie gryzła wszystko, co pomoże jej zetrzeć siekacze: tkaniny, kable, papier, gumę i inne tworzywa sztuczne, które mogą zaszkodzić jej i właścicielowi.

Zachowanie i usposobienie

Świnki morskie potrafią uczyć się złożonych tras, dzięki którym dojdą do pożywienia, są w stanie nauczyć się drogi na pamięć i korzystać z niej przez wiele miesięcy. Ich największą bronią jest ruchliwość: przeskakują niewielkie przeszkody, ale są kiepskimi wspinaczami i nie należą do zwierząt zwinnych.

Bardzo łatwo je zaskoczyć lub przestraszyć, stają wtedy w miejscu i zamierają w bezruchu lub szybko uciekają, gdy poczują się realnie zagrożone. Większe grupy świnek morskich rozpraszają się w czasie ucieczki przed intruzem, aby go zdezorientować.

Bardzo dobrze pływają, a kiedy są podekscytowane, wykonują specyficzne skoki w powietrzu.

Czasami uczestniczą w grupowym iskaniu, ocieraniu, głaskaniu, które pomaga oczyszczać futro. Kiedy świnka morska ociera się pyszczkiem o inną świnkę, z gruczołów przyocznych wydzielana jest mlecznobiała substancja, która ma za zadanie przyciągnąć potencjalnego partnera.

Stada samców często żują sobie wzajemnie sierść, ale nie jest to wywołane nerwicą, a ustaleniem hierarchii w grupie. Sama dominacja okazywana jest przez gryzienie (zwłaszcza okolic uszu), jeżenie włosków, skoki na inne samce, hałaśliwe zachowanie, szturchanie głową. Wykonywanie ruchów frykcyjnych na osobnikach tej samej płci również jest formą podkreślenia dominacji.

Wzrok świnki nie jest zbyt dobry, ale posiada szerszy od człowieka kąt widzenia (ok. 340^o) i widzi niektóre kolory.

Ma za to dobrze rozwinięty zmysł słuchu, powonienia i dotyku. Prowadzi naziemny tryb życia, choć dobrze kopie, nie potrafi za to wspinać się na drzewa. Żyje stadnie, w koloniach, które wykazują aktywność o zmierzchu i o świcie, kiedy drapieżnikom najtrudniej je zauważyć. Podstawowym sposobem komunikacji są wokalizacje.

Pochodzenie nazwy

Trudno kategorycznie stwierdzić, skąd pomysł na nazwę, istnieje teoria wyjaśniająca, dlaczego nazywa się ją (nie tylko w Polsce) świnką. Możliwe, że chodzi o budowę ciała – świnka morska jest bowiem nieco podobna do prawdziwej świni: posiada dużą głowę w stosunku do długości ciała, ma krótką szyję, zaokrąglony zad, a niektóre wokalizacje przypominają świńskie. Ponadto, świnki morskie i świnie większość czasu spędzają na jedzeniu, co jeszcze bardziej je do siebie „zbliża”.

Wyjaśnienie, czemu uważa się ją za morską ma swoje korzenie w języku średnio-wysoko-niemieckim (forma języka używana od XI do XIV-XVI wieku), w słowie merswin, co pierwotnie oznaczało „delfin” i było stosowane ze względu na chrząkające odgłosy, podobne do dźwięków emitowanych przez delfiny właśnie. Innym uzasadnieniem niemieckiej nazwy może być fakt, że żaglowce przypływające do Nowego Świata zabierały zapasy świnek morskich będące stałym źródłem świeżego mięsa.

Rozmnażanie

Świnka morska jest w stanie rozmnażać się przez okrągły rok, a szczyt urodzeń przypada na wiosnę. Ciąża trwa 59 – 72 dni, średnio 63 – 68 dni. Ze względu na długi okres ciąży młode są duże, a przyszłe matki osiągają wielkość i kształt bakłażana.

Po przyjściu na świat młode są w pełni rozwinięte, pokryte sierścią, posiadają zęby, pazury i trochę widzą, co u gryzoni jest wyjątkiem. Choć żywią się mlekiem matki, od razu po narodzinach są w stanie żywić się pokarmem stałym. Miot liczy 1 – 6 młodych (średnio 3), rekordowy miot liczył 17 małych świnek. Duże mioty zwiększają ryzyko urodzenia martwego potomstwa.

Samce osiągają dojrzałość płciową w 3 – 5 tygodniu życia, samice stają się płodne w 4 tygodniu.

Ważne jest, aby hodowlana świnka morska urodziła przynajmniej raz w życiu, bowiem samice, które nigdy nie miały własnego potomstwa mogą cierpieć na nieuleczalne problemy ze spojeniem łonowym z powodu zwapnień, które występują między 6, a 10 miesiącem życia.

Gdy samica zajdzie w ciążę po nabawieniu się takich schorzeń, istnieje duże ryzyko śmierci, ponieważ kanał rodny nie rozwiera się dostatecznie i samica nie jest w stanie urodzić.

Szczegółowe dane i wymiary

Świnka morska (Cavia porcellus)

• Długość: 15 – 25 cm
• Masa: 0,7 – 2,5 kg
• Długość życia: średnio 4-5 lat, maksymalnie 8 lat (rekord 15 lat bez 2 miesięcy)
  

Świnka morska – ciekawostki

• Świnkę morską udomowili Inkowie ok. 5000 lat temu.
• Najdłużej żyjąca świnka morska miała ponad 14 lat.
• Brak witaminy C może doprowadzić, podobnie jak u człowieka, do szkorbutu.
• Świnki morskie wykorzystuje się do dzisiaj jako zwierzęta poddawane różnym eksperymentom. Sprawdza się na nich wiele ludzkich chorób: cukrzycę typu 1, szkorbut, gruźlicę, powikłania związane z ciążą.
• Mogą przetrwać przez dłuższy czas na niewielkiej powierzchni, dlatego nazywa się je również Pig pen. Związane jest to ze sposobem ich transportowania na statkach europejskich.
• Świnka morska może wydawać 5 miotów rocznie.
• W Japonii wyreżyserowano serię horrorów typu gore o znamiennym tytule – Guinea pig (tłum. pol. – „Królik doświadczalny”). W wielu krajach filmy te zostały zakazane ze względu na bardzo realistyczne sceny tortur.
• W Ameryce Południowej (zwłaszcza w Peru, Boliwii i Ekwadorze) świnka morska jest ważną częścią regionalnej kuchni.
• Peruwiańczycy „używają” ok. 65 mln świnek morskich rocznie do przygotowywania tradycyjnych potraw.

Polecamy:

• Gryzonie
• Kapibara
• Zające
• Świstaki
• Wiewiórki
• Bobry
• Jeżozwierze