AzjaEuropaPolskaPtakiZwierzęta

Gawron – towarzyski ptak

Gawron (Corvus frugilegus)

W folklorze europejskim uznawany za ptaka mającego moc prognozowania pogody i przeczuwania zbliżającej się śmierci. Niestety przez swój „charakterek”, zamiłowanie do życia w grupie i wysokie umiejętności przystosowawcze dzisiaj nie jest zbyt lubiany. Dzieli więc ciężki los z kilkoma swymi kuzynami z rodziny krukowatych. Nie można jednak powiedzieć, że gawron źle sobie radzi – wręcz przeciwnie – radzi sobie śpiewająco, jak na krukowatego przystało 🙂

Klasyfikacja

  • Gromada: ptaki
  • Rząd: wróblowe
  • Rodzina: krukowate
  • Rodzaj: Corvus
  • Gatunek: gawron / gapa
    • Podgatunki:
      • gawron zwyczajny (Corvus frugilegus frugilegus) – Europa i Azja
      • gawron syberyjski (Corvus frugilegus pastinator) – Azja
Gawron, gapa (Corvus frugilegus)
Gawron, gapa (Corvus frugilegus)

Występowanie

Gawron to ptak bardzo zaradny i elastyczny, o czym świadczy szeroki zasięg jego występowania. Przebywa niemal na całym obszarze Europy i w południowej oraz południowo – wschodniej Azji. Najliczniej występuje w Europie Środkowej i na Wyspach Brytyjskich. Ptaki z północnych terenów mają tendencję do przemieszczania się jesienią do krain południowych. W Polsce można zaobserwować jesienią (wrzesień, październik) przylot gawronów ze wschodu (z okolic Moskwy).

Siedliska

Typowym miejscem przebywania gawronów są zadrzewione równiny oraz pola uprawne z rozproszonymi drzewami. Nie lubią natomiast terenów bardzo górzystych. Często spotykane są także w miastach. Z tego ostatniego powodu uważa się je za gatunek synantropijny – dobrze przystosowany do życia na terenach przekształconych przez człowieka.

Gawron, gapa (Corvus frugilegus)
Gawron, gapa (Corvus frugilegus)

Charakterystyka

Wygląd

Bardzo przypomina resztę swych kuzynów, takich jak kruk zwyczajny czy kawka. Wiele osób myli go z tym drugim gatunkiem, jednak po porównaniu zdjęć łatwo dostrzec pewne różnice.

Pokrywają go czarne pióra, mieniące się czerwono – wrzosowym lub niebiesko – fioletowym poblaskiem. Na głowie, szyi i ramionach pióra są wyjątkowo gęste i gładkie. Dysponuje silnymi nogami, na których chętnie porusza się po ziemi. Dzięki długiemu i silnemu dziobowi może rozłupać twarde nasiona czy skorupy jaj.

Od krewnych odróżnia go pas bezwłosej, jasnej skóry u podstawy dzioba. Pas nachodzić może pod same oczy. Ponadto pióra wokół nóg wydają się bardziej pierzaste, niż u innych krukowatych.

Niedojrzałe gawrony są podobne do kruka ze względu na brak charakterystycznego pasa skóry wokół dzioba.

Gawron, gapa (Corvus frugilegus)
Gawron, gapa (Corvus frugilegus)

Wielkość

Długość ciała wynosi 41-49 cm, a rozpiętość skrzydeł 81-99 cm. Samce ważą 425-500 g, natomiast samice nieco mniej – od 350 do 400 g.

Dieta

Spaceruje po ziemi w poszukiwaniu dżdżownic i larw owadów. Wykopuje je używając swojego długiego, silnego dzioba. Z pól uprawnych kradnie ziarna zbóż, owoce, poluje też na małe ssaki, głównie gryzonie. Ptakom tworzącym gniazda naziemne podbiera jaja.

W miastach chętnie sięga po odpadki pozostawione na wysypiskach i ulicach. Zazwyczaj spotkać go tam można wcześnie rano, gdy miasta są jeszcze we śnie. Gawrony spełniają więc pożyteczną funkcję – oczyszczają miasto z resztek pożywienia – dzięki temu maleje populacja szczurów odwiedzających te miejsca w celu znalezienia pożywienia. Osobniki żyjące nad wodami mogą spacerować brzegami akwenów w poszukiwaniu skorupiaków.

W miastach można zaobserwować, iż część gawronów z rana wylatuje na żerowiska na podmiejskie pola.

Gawron, gapa (Corvus frugilegus)
Gawron, gapa (Corvus frugilegus)

Zachowanie

Bardzo towarzyski, wysoce uspołeczniony gawron, tworzy zimą duże kolonie. Jedna kolonia może mieszkać na kilku drzewach. Rekordowa zaobserwowana grupa gawronów mieszkała w północno – zachodniej Szkocji – liczyła sobie 65 000 osobników.

Wraz z końcem zimy gawrony rozpraszają się do mniejszych stad, gdzie odbywa się rozród.

Inteligencja

Eksperymenty z udziałem gawronów pokazały, że jest to jeden z nielicznych gatunków ptaków używających narzędzi lub tworzących je. Do ich tworzenia gawrony wykorzystywały kijki i druty. Ptaki te rozumiały również, że jeśli będą naciskać na przycisk, dostaną pokarm. Były w stanie wyginać druty w kształt haków, aby „złowić” pożywienie. Oznacza to, że uczą się nowych rzeczy i potrafią korygować swoje zachowanie. Wydaje się ponadto, że rozumieją pojęcie grawitacji, porównywalne do półrocznego dziecka.

Inteligencja gawronów często zadziwia – potrafią zrzucać z wysokiego drzewa orzechy na chodnik lub jezdnię pod koła samochodów, aby skorupka pękła (czynność tę powtarzają do skutku). W miastach zaobserwowano, iż jako dziadka do orzechów wykorzystują… tramwaj 🙂 – wkładają bowiem orzechy w szyny tramwajowe i czekają aż przejeżdżający tramwaj rozgniecie orzech.

Gawron, gapa (Corvus frugilegus)
Gawron, gapa (Corvus frugilegus)

Rozmnażanie

Lęgi odbywają się między lutym i kwietniem. W czasie zalotów samiec spaceruje dookoła samicy, kłania się jej, pozuje i kracze. Po 16-18 dniach od zapłodnienia samica składa 3-5 niebieskich lub szaro-zielonych jaj. Wysiaduje je w gnieździe zbudowanym z gałązek. W czasie inkubacji jaj, dostarczaniem pożywienia do gniazda zajmuje się przyszły ojciec.

Pisklęta przez około 40 dni rozwijają się, jednak po tym czasie nadal przebywają w rodzinnym gnieździe. Rodzice żywią je przez kolejne ok. 20 dni, ale całkowitą niezależność młode osiągają po około 150 dniach (5 miesiącach).

Gawrony prawdopodobnie łączą się w pary na całe życie, są to więc wierne ptaki.

Gawron, gapa (Corvus frugilegus)
Gawron, gapa (Corvus frugilegus)

Szczegółowe dane / wymiary

Gawron (Corvus frugilegus)

  • Długość ciała: 45-49 cm
  • Rozpiętość skrzydeł: 81-99 cm
  • Długość dzioba: 5,3-5,7 cm
  • Waga: 350-500 g
    • Samce: 425-500 g
    • Samice: 350 do 400 g
  • Długość życia: 15-20 lat
Gawron, gapa (Corvus frugilegus)
Gawron, gapa (Corvus frugilegus)

Gawron ciekawostki

  • W samej Europie żyje ok. 20-35 mln gawronów.
  • Wrocław jest jedną z ich ulubionych siedzib. Kiedyś zimowało tu nawet 300 tysięcy gawronów, które przylatywały do Polski z okolic Moskwy. Obecnie liczbę tę szacuje się na 80 tysięcy.
  • Gatunek został sztucznie wprowadzony na Nową Zelandię. Dzisiaj uznawany jest tam za szkodnika i gatunek inwazyjny, dlatego jego populacja jest ściśle kontrolowana.
  • Jedno z wierzeń na temat gawronów głosi, że pełnią one funkcję eskorty dla cnotliwych dusz, lecących do nieba.
  • Ludowe (i często krzyżówkowe) określenie gawrona to gapa. Czasami może być na równi z wroną i krukiem określany jest jako glapa.
Gawron, gapa (Corvus frugilegus)
Gawron, gapa (Corvus frugilegus)

Polecamy


Baza Dinozaurów

12 komentarzy

    1. Są bardzo podobne – kruk jest nieco większy i ma czarny dziób. Aby jeszcze zagmatwać, to jest jeszcze czarnowron (czarna wrona), też bardzo podobny 🙂

  1. Droga redakcjo, co myślicie o artykule dotyczącym prehistorycznej Polski ? Mam tu na myśli: jak wyglądała topografia, klimat, fauna, flora naszego kraju np. w erze mezozoicznej bądź kenozoicznej na przestrzeni milionów lat. W sumie nie wiem pod jaką kategorie można by to podpiąć, ale mogłoby to wyglądać całkiem ciekawie 🙂 ??

    1. To bardzo interesująca tematyka. Chętnie byśmy taki artykuł lub cykl artykułów opublikowali, obawiamy się jednak, że czas konieczny do zgromadzenia materiałów oraz ich przetworzenie do postaci artykułu lub cyklu popularnonaukowego będą procesem długotrwałym.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button