Największe dinozaury

Największe dinozaury

Amphicoelias fragillimus – największy dinozaur, jaki kiedykolwiek istniał

Nawet jeśli nie jesteście ekspertami w dziedzinie dinozaurów, wiecie prawdopodobnie, że niektóre dinozaury były naprawdę bardzo duże. Największe, najdłuższe i najcięższe z nich to roślinożerne Zauropody (Sauropoda).  Zauropody miały charakterystyczny wygląd – mała głowa, bardzo długa szyja i długi ogon, który stanowił przeciwwagę dla długiej szyi.

Największe dinozaury pośród zauropodów to takie rodzaje jak:

• Argentynozaur (Argentinosaurus) (30-33m, 70-80 ton)
• Zauroposejdon (Sauroposeidon) (34m, 50 ton)
• Sejsmozaur (Seismosaurus) (33m, 27 ton)
• Superzaur (Supersaurus) (33-34 m, 35-40 ton)

Wszystkie te dinozaury mają stosunkowo łatwe nazwy do zapamiętania.

Ostatnie prace badawcze i wykopaliskowe doprowadziły do opublikowania dość dokładnych szacunków wielkości dla tych dinozaurów, pozwoliły również na określenie ich taksonomii i pozycji filogenetycznych.

Zauropody – największe dinozaury

Długoszyje dinozaury z podrzędu zauropodów były najdłuższymi, najwyższymi i najcięższymi dinozaurami, a zarazem największymi zwierzętami lądowymi wszech czasów. Jedynym zwierzęciem cięższym od nich jest płetwal błękitny, wieloryb osiągający 34 m długości i wagę 190 ton.

Niektóre z ostatnio odkrytych zauropodów (np. Sejsmozaur (Seismosaurus), czyli „jaszczur trzęsący ziemią” czy Argentynozaur (Argentinosaurus)) mogły być dłuższe (40 – 50 metrów długości), choć z pewnością nie ważyły więcej niż 100 ton.

Najdłuższe odkryte dotąd kompletne szkielety dinozaura należały do diplodoka (z łac. Diplodocus – „podwójna belka”) – miał prawie 30 m długości oraz do brachiozaura (Brachiosaurus brancai), którego szkielet o wysokości 13.27 m znajduje się w berlińskim muzeum Museum für Naturkunde. Szkielet tego brachiozaura znaleziony został w Tanzanii i jest obecnie największym kompletnym szkieletem dinozaura.

Puste kręgi – mniejszy ciężar

Najwięksi roślinożercy mieli puste jamy wewnątrz kręgów, by jak najbardziej zmniejszyć ciężar ciała. Np. nazwa Camarasaurus oznacza „jaszczur z komorami (jamami)”, lecz pomimo tych jam i tak ważył on więcej niż trzy słonie! Łopatki kamarazaura były wielkości dorosłego człowieka, musiały bowiem podtrzymać znaczną cześć ciężaru czworonożnego dinozaura o bardzo długiej szyi.

Łopatka ultrazaura, który żył w tym samym czasie co kamarazur, była zaś jeszcze dłuższa – mierzyła 2,7 m! Wszystkie zauropody były roślinożerne. Żyły prawie na całym świecie od wczesnej jury (ok. 200 mln lat temu) do końca ery dinozaurów.

Brachiozaur (Brachiosaurus)

Jeden z największych, najdłuższych i zapewne najcięższych dinozaurów, Brachiosaurus („ramienny jaszczur”), przypominał monstrualną żyrafę (27m długości, 13 m wysokości, 30-80 ton). Szacowano, że ciężar odpowiadał wadze 10 słoni, lecz ostatnie wyliczenia obniżyły tę liczbę do 6 – więcej: Brachiozaury – największe roślinożerne dinozaury.

Amficelias (Amphicoelias)

Do rodziny długoszyich diplodoków należy interesujący rodzaj zauropoda – Amficelias (Amphicoelias) – „dwukrotnie wklęsły”. Jeden z jego gatunków – Amphicoelias fragillimus – mógł być największym dinozaurem, jaki kiedykolwiek istniał.

Wymiary te są jedynie szacowane, gdyż dinozaur ten znany jest z pojedynczego niekompletnego kręgu odkrytego w 1878 roku, który na dodatek zaginął. Jego wielkość na podstawie różnych szacunków odnoszących się do rodziny diplodoków (Diplodocidae) przyjmuje się na 40-60 m długości oraz 9 m wysokości w biodrach i 100-150 t masy ciała.

Ostatnie z szacunków wskazujące na podobne proporcje ciała do diplodoka, przyjmują że Amficelias fragillimus mógł mieć długość około 60 m i wagę do 122 ton.

Bruhatkajozaur (Bruhathkayosaurus matleyi)

Podobnie jak w przypadku Amficelias fragillimus, jedynie szacunki pojawiają się w przypadku kolejnego zauropoda – Bruhatkajozaur (Bruhathkayosaurus matleyi) – „jaszczura o ciężkim cielsku”. To zauropod zakwalifikowany do rodziny tytanozaurów (Titanosauridae). Znany jedynie z kości piszczelowej o długości 2 metrów oraz 75-centymetrowego biodra, a także olbrzymiej kości przedramienia o długości aż 2.34 metra. Na ich podstawie oszacowano jego wielkość na 26 m – 34 m, a wagę w granicach 70-130 ton.

Oba zauropody – Amficelias fragillimus oraz Bruhathkayosaurus uważane są za nomen dubium – czyli niepewne.

_

Do czołówki największych dinozaurów pretendują jeszcze dwa dinozaury:

• Puertazaur (Puertasaurus) (38m, 110 ton)
• Alamozaur (Alamosaurus) (35-37m, 100 ton)

Puertazaur (Puertasaurus)

Puertazaur (Puertasaurus) był olbrzymim zauropodem należącym do grupy tytanozaurów. Został opisany stosunkowo niedawno, bo dopiero w roku 2005. Podstawę stanowiło znalezisko z 2001 roku, z południowej Argentyny. Znaleziono tam skamieniały fragment kręgosłupa. Nazwę nadano mu od nazwiska jednego z odkrywców – Pabla Puerta.

Znaleziony kompletny kręg piersiowy drugi (najszerszy z wszystkich dotychczas znanych dla dinozaurów, ma szerokość 1.68 m i wysokość 1.06 m). Puertazaur był prawdziwym gigantem i bardzo powolnym roślinożercą o długiej szyi i bardzo szerokiej klatce piersiowej 5-7 metrów. Jego długość oszacowano na 38 metrów długości a wagę na 110 ton.

Obok  rodzajów niepewnych jakimi są dinozaury: amficelias i bruhatkajozaur, puertazaur byłby największym znanym dinozaurem.

Alamozaur (Alamosaurus)

Alamozaur (Alamosaurus) był zauropodem z grupy tytanozaurów (Titanosauria). Jego nazwa pochodzi od pasma górskiego Ojo Alamo w stanie Nowy Meksyk w USA, gdzie znaleziono go po raz pierwszy. Oznacza – „Jaszczur z Alamo„.

Alamozaur żył u schyłku późnej kredy (ok. 71-65 mln lat temu) na terenach Ameryki Północnej. Należał do jednych z ostatnich zauropodów na Ziemi. Pierwotnie rozmiary Alamozaura szacowano na 20-21 m długości, 6 m wysokości oraz 26-35 ton masy ciała. W 2011 roku opisano jednak odkryte w Nowym Meksyku dwa kręgi i niekompletną kość udową, które najprawdopodobniej należą do dorosłego dinozaura z grupy zauropodów, znacznie większego od wcześniej odkrytych przedstawicieli tego gatunku, który był porównywalny z argentynozaurem czy puertazaurem. Obecnie szacuje się, że Alamozaur miał 35-37 m długości oraz osiągał wagę 100 ton. Był największym znanym dinozaurem Ameryki Północnej.

Dotychczas odnalezione kompletne szkielety nie wskazują na istnienie dinozaurów dłuższych od największego wieloryba – patrz: Płetwal błękitny. Najnowsze badania naukowe przeprowadzone na Uniwersytecie w Manchesterze (Wielka Brytania) sugerują dodatkowo, że dinozaury były znacząco lżejsze, niż dotychczas zakładano. Szerzej ten temat zostanie omówiony w kolejnym artykule.

W artykule Najcięższe dinozaury znajdują się informacje na temat pierwszej dziesiątki najcięższych dinozaurów.

Odkrycia AD 2014

Prace wykopaliskowe trwają cały czas i kolejne odkrycia zadziwiają świat. Ostatnio pojawiły się doniesienia na temat dwóch wielkich tytanozaurów – jednego, który nie został jeszcze nazwany, a którego długość wstępnie oszacowano na niemal 40 metrów, wagę zaś na 77 ton przedstawiliśmy w artykule: Odkryto największego dinozaura w historii?, drugi zaś to opisany stosunkowo niedawno przez Kennetha Lacovara i jego zespół Dreadnoughtus (długość ok. 25 m, waga ok. 59 ton).

Polecamy:

• Najcięższe dinozaury
• Najdłuższe dinozaury
• Dinozaury o najdłuższych szyjach