Mamenchizaur (Mamenchisaurus)
Azjatycki olbrzym, posiadacz najdłuższej szyi wśród dinozaurów – dłuższej nawet niż barozaur (Barosaurus). Choć nie znaleziono jego kompletnego szkieletu, łatwo domyślić się, że mamenchizaur był większy od największych współczesnych istot.
Klasyfikacja
- Gromada: zauropsydy
- Nadrząd: dinozaury
- Rząd: dinozaury gadziomiedniczne
- Infrarząd: zauropody
- Rodzina: Mamenchisauridae
- Rodzaj: mamenchizaur
Występowanie i datowanie
Odkryto kilka gatunków mamenchizaura, wszystkie żyły 160 – 145 mln lat temu w okresie późnej jury – od oksfordu do tytonu. Mamenchizaur zamieszkiwał tereny dzisiejszych Chin i Mongolii w czasie, gdy na Ziemi było bardzo ciepło, poziom mórz był wysoki, a na biegunach nie zalegał lód. Był to również czas olbrzymich zauropodów przemierzających lądy naszej planety.
Poza mamenchizaurem, kontynenty zajęły inne olbrzymy: kamarazaur (Camarasaurus), apatozaur (Apatosaurus), diplodok (Diplodocus), brachiozaur (Brachiosaurus), superzaur (Supersaurus). Poza potężnymi zauropodami żyły również wówczas: stegozaur (Stegosaurus), tuodziengozaur (Tuojiangosaurus) czy drapieżne: allozaur (Allosaurus), celurozaury (Coelurosauria) i wiele, wiele innych.
Charakterystyka
Nie wyróżniał się wyglądem od innych zauropodów, poza jednym elementem – niesamowicie długą szyją. Składała się z 19 kręgów, żaden inny dinozaur nie posiadał dłuższej szyi, jednak sama budowa kręgów ograniczała elastyczność tej części ciała – prawdopodobnie nie mógł wykonywać nagłych skrętów, ale bez problemu sięgał do najwyższych drzew, aby się najeść.
Szyja ułożona była równolegle do podłoża i pomagała zwierzęciu w zdobywaniu dużych ilości pożywienia roślinnego z koron leśnych drzew. Ze względu na swoje rozmiary, zauropody nie miały możliwości wejścia do lasów, zatem ich szyje – również szyja mamenchizaura – pomagały zdobywać pokarm pozostając na wolnej przestrzeni.
Przypuszcza się, że dzięki długiej szyi mamenchizaur mógł dosięgnąć miękkich paprotników (skrzypów, mchów, paproci), rosnących na wilgotnym podłożu, mogącym stać się pułapką dla dużych i ciężkich zwierząt. Korzystając ze swoich anatomicznych możliwości, dinozaur nie musiał ryzykować życiem, aby skosztować tych roślin.
Jako roślinożerca dysponował tępymi, łopatkowatymi zębami służącymi do żucia grubego materiału roślinnego. Jest to jedna z cech odróżniających mamenchizaura od zauropodów z rodziny Diplodocidae, posiadających kołkowate zęby – różnice w uzębieniu przekonały specjalistów, że mamenchizaur nie jest blisko spokrewniony z diplodokiem. Poza zębami istniała spora różnica w kształcie głowy – czaszka naszego azjatyckiego olbrzyma miała przypominała pudełko, ponieważ pysk był wyraźnie skrócony, diplodok natomiast wyróżniał się wydłużonym pyskiem.
Kończyny tylne były dłuższe od przednich, co upodabnia go do rodziny Diplodocidae, jednak najwięcej wspólnego ma z brachiozaurem, który również miał łopatkowate zęby i szyje umożliwiającą spożywanie roślin rosnących wysoko nad powierzchnią ziemi. Diplodoki, w tym apatozaur, stworzone były bardziej do spożywania roślinności naziemnej.
Dieta
Jak wszystkie zauropody, był roślinożerny. Dziennie potrzebował ogromnych ilości pokarmu, aby przeżyć. Rośliny mógł połykać w całości lub żuć, ale niewykluczone, że korzystał z gastrolitów – kamieni żołądkowych umożliwiających rozcieranie pokarmu podczas skurczów żołądka. Tępe zęby umożliwiały odzieranie łodyg z liści.
Zachowanie
Mamenchizaur mógł podróżować w stadach, a przemieszczał się na inne tereny, gdy na dotychczasowych wyczerpało się pożywienie. Specjaliści nie mają również pewności co do systemu rozrodczości mamenchizaura, ale wiadomo, że był zwierzęciem jajorodnym, jak wszystkie zauropody. Udało się odnaleźć skamieniałe jaja tego dinozaura i okazało się, że nie znajdowały się w gnieździe, ale były ułożone w linii prostej, co sugeruje, że mamenchizaur składał je podczas chodzenia, a opieka nad potomstwem była mu obca.
Inteligencja
Dawniej uważano, że zauropody posiadały drugi mózg umieszczony w rdzeniu kręgowym, w okolicach stawu biodrowego, ale współcześnie naukowcy odeszli od tej teorii. Dzisiaj uważa się, że zauropody należały do najmniej inteligentnych dinozaurów, a dowodem na to ma być stosunek masy ciała do masy mózgu.
Historia odkrycia
Dinozaura odkryto w 1952 roku na terenie budowy autostrady Yitang w chińskiej prowincji Syczuan. Niekompletny szkielet został opisany i nazwany w 1954 roku przez chińskiego paleontologa – profesora Yang Zhongjian (C.C. Young). Znalezisko nie zawierało wszystkich kręgów szyjnych, bo „tylko” 14. Gatunek Mamenchisaurus constructus (gatunek typowy) oszacowano na 13 – 15 m długości.
W 1972 roku odkryto kolejny gatunek – Mamenchisaurus hochuanensis dzięki kręgom szyjnym, a długość całej szyi oszacowano na ok. 9,3 m. Znalezisko zawiera wszystkie kręgi szyjne, w sumie – 19.
W 1993 roku opisano kolejny gatunek: Mamenchisaurus sinocanadorum, na podstawie znalezionej czaszki i pierwszych czterech kręgów szyjnych. Okaz posiadał najdłuższe żebra szyjne (ok. 4,1 m każde), co plasuje dinozaura na I miejscu pod tym względem. Wcześniej faworytem był zauroposejdona (Sauroposeidon), którego żebra szyjne mierzyły 3,42 m.
Mamenchizaur (Mamenchisaurus) w filmie
Jeśli przypomnicie sobie drugą część Parku Jurajskiego, a konkretnie scenę „polowania” na dinozaury na motocyklach, to w pamięci stanie Wam obraz przejazdu motorem pod ogromnym dinozaurem. To nie kto inny, tylko bohater naszej dzisiejszej opowieści – mamenchizaur. Film ten i tę scenę przywoływaliśmy już kilkakrotnie – między innymi przy okazji opisu parazaurolofa. Wspomnianą scenę można zobaczyć na zdjęciu tytułowym niniejszego artykułu.
Szczegółowe dane i wymiary
Mamenchizaur (Mamenchisaurus)
Wymiary
- Długość: 21 – 25 m (35 m – M. sinocanadorum)
- Długość szyi: ok. 14 – 15 m (17 m – M. sinocanadorum)
- Wysokość w kłębie: 3,3 – 8 m (w zależności od gatunku)
- Wysokość z szyją: ok. 13,4 m
- Masa: 11 – 16 ton
- Długość życia: do ok. 100 lat
Występowanie
- Tereny dzisiejszych Chin (prowincja Syczuan) i Mongolii
- Datowanie: 160 – 145 mln lat temu
- Okres: późna jura
- Wiek: od oksfordu do tytonu
Mamenchizaur (Mamenchisaurus) – ciekawostki
- Nazwa rodzajowa znaczy tyle, co: „Jaszczur znad potoku Mamen” i odwołuje się do miejsca odkrycia tego dinozaura.
- Naukowcy nie są zgodni co do ułożenia szyi mamenchizaura, ale większość opowiada się za poglądem głoszącym, że znajdowała się poziomo w stosunku do podłoża. Gdyby najdłuższa w historii Ziemi szyja przyjmowała pozycję pionową, dinozaur musiałby mieć niewyobrażalnie silnie serce, które byłoby w stanie wpompować krew na wysokość przekraczającą 10 m.
- Chiny są jednym z najbogatszych krajów pod względem ilości odkrytych dinozaurów. Mało kto wie, że prowincja Syczuan jest najlepszym na świecie miejscem do poszukiwania szczątków jurajskich bestii.
- Obecnie jest uznawany za rodzaj zauropodów unikalnych dla kontynentu azjatyckiego.
- Szyja mamenchizaura była dłuższa od autobusu szkolnego.
- Szyja mamenchizaura stanowiła ok. ½ całkowitej długości ciała.
- Mimo imponującej długości, szyja mamenchizaura była lekka, ponieważ w niektórych miejscach kości były cienkie jak skorupka jaja, a każdy kręg szyjny był wyposażony w 2 żebra przypominające pręty, które skutecznie usztywniały szyję.
Polecamy:
Błąd. Nie ,,była dłuższa do” tylko ,,była dłuższa od autobusu” lub ,,była długości autobusu” ? ? ? ? ? ? ? ? ?.
Czeski błąd, dziękujemy 🙂
Hahaha,to je dobri 😀 .
Vytvorte ćeskou verzi webu 🙂 .
Und immer noch ósterreichisch 🙂 .
Und immer noch deutsch 🙂 .