EwolucjaOpracowaniaZwierzętaŻyciorysy

Karol Darwin i jego historia

Karol Darwin –  twórca teorii ewolucji

Ojciec teorii ewolucji, wielki przyrodnik, ale także geolog, o czym często się zapomina – to właśnie Karol Darwin. Gdyby nie ten człowiek, nauki przyrodnicze wyglądałyby dziś zupełnie inaczej. Odbicia i echa teorii ewolucji znajdziemy również w filozofii czy szerzej humanistyce (w tym w teorii literatury). Choć dzisiaj Karol Darwin jest przede wszystkim bohaterem wielu internetowych memów oraz anegdotek jako ten, który pokazał, że człowiek pochodzi od małpy, jego wkład w naukę i rozwój współczesności jest nieoceniony. Jego teoria doboru naturalnego zrewolucjonizowała świat nauki. Często wraz z Fryderykiem Nietzsche czy Zygmuntem Freudem jest zaliczany do głównych myślicieli i założycieli naszej epoki.

Karol Darwin

Wczesne lata i edukacja

Charles Robert Darwin, bo tak brzmią jego pełne imiona, urodził się w Shrewsbury (Anglia) w roku 1809, a dokładniej 12 lutego. Rodzina była mocno naukowa, ponieważ ojciec Charlesa Darwina był lekarzem, natomiast jego dziadek – przyrodnikiem – i to właśnie od niego młody Darwin usłyszał po raz pierwszy o zjawisku ewolucji.

Już w wieku ośmiu lat żywo interesował się historią naturalną oraz naukami przyrodniczymi. Uczęszczał do szkoły anglikańskiej, potem zaś trafił na Uniwersytet Edynburski i zaczął się kształcić na lekarza.

Niewiele z tego jednak wyszło, bo Karola Darwina okropnie nudziły zajęcia, zwłaszcza te z anatomii i chirurgii. Medycyna nie była czymś, o czym marzył i dosyć szybko przestał regularnie uczęszczać na zajęcia, czym robił sobie coraz większe tyły w nauce.

W ogóle się tym jednak nie przejmował, bo miał o wiele ciekawsze zajęcia: uczył się pokątnie u wyzwolonego, czarnoskórego niewolnika (i podróżnika, który badał Amerykę Południową, a przede wszystkim bogactwo jej lasów tropikalnych). Co takiego tam robił? Otóż uczył się preparować eksponaty, czyli mówiąc bardziej wprost – wypychać zwierzęta, aby przypominały żywe okazy. Okazało się to o wiele ciekawsze od nudnych zajęć uniwersyteckich.

Karol zaczął podążać tą drogą i już na kolejnym roku studiów skorzystał z okazji i zapisał się do grupy miłośników i pasjonatów historii naturalnej. Zajmował się cyklami życiowymi drobnych organizmów morskich, zainteresował się też anatomią, ale nie człowieka, lecz morskich bezkręgowców.

Karol Darwin

Darwin zaczął dokształcać się również na kursach z geologii, a także podjął pracę przy zajmowaniu się zbiorami Królewskiego Muzeum w Edynburgu. To wszystko sprawiło, że jego wyniki na uniwersytecie były coraz bardziej żałosne.

Ojciec stracił cierpliwość i przeniósł syna do Christ’s Collage, aby wykształcił się chociaż na duchownego anglikańskiego, skoro nie dało się z niego zrobić lekarza.

Darwin zamiast zajmować się teologią i modlitwami zaczął jednak… kolekcjonować świerszcze 🙂 Poznał też wielu znakomitych przyrodników i zaczął zgłębiać nauki, które tamci nazywali teologią naturalną.

Zdumiewający był fakt, że kiedy przyszedł czas egzaminów w Christ’s Collage, Darwin okazał się jednym z lepszych, dowodząc, że jest człowiekiem niezwykle zdolnym, inteligentnym i o szerokim umyśle.

Uczył się tam do 1831 roku, pogłębiając swoją wiedzę w takich dziedzinach jak filozofia przyrody, mechanizmy procesów adaptacji gatunków w odniesieniu do roli Boga w przyrodzie, nauczył się też rozumowania indukcyjnego.

Sama teoria przestała mu jednak wystarczać, chciał samodzielnie prowadzić badania i zostać odkrywcą. Wyjazd w ramach kursu geologicznego do Walii, by mapować warstwy i ułożenie terenu, to było dla niego za mało.

Karol Darwin

Podróż życia do Ameryki Południowej

Kiedy dzięki protekcji Johna Henslowa Darwin wypływał na kilkuletni rejs do Ameryki Południowej, nie miał pojęcia, że wróci z niej jako sławny i uznany naukowiec.

Darwin wypłynął 27 grudnia 1831 roku, a podróż zajęła prawie 5 lat. Celem wyprawy była kartografia, a dokładniej sporządzenie map wybrzeża tego kontynentu, który wciąż pozostał wielką zagadką. Darwina popłynął głównie jako pomocnik i trochę zwykły turysta. Nikt nie miał pojęcia, że wykorzysta wyprawę do zebrania materiałów potwierdzających teorię naukową jego życia – teorię ewolucji i doboru naturalnego.

Darwin kiedy tylko mógł, schodził na ląd i tam prowadził badania. Sporządzaniem mapy wybrzeża zajmowała się reszta, on natomiast zbierał okazy i opisywał je w swoim dzienniku oraz listach wysyłanych do rodziny.

Najbardziej interesowały go bezkręgowce morskie,  z którymi miał już pewne doświadczenie. O ile preparowanie nie nastręczało problemów, o tyle dalsza badania były dla Darwina czarną magią, nie miał żadnego doświadczenia ani wiedzy, więc robił je instynktownie, a większość okazów przygotowywał i zabierał ze sobą, aby móc je zbadać dokładniej po powrocie.

Zaczęło się od geologii, a dokładniej od muszli zbieranych w wulkanicznych skałach na Wyspach Zielonego Przylądka, potem przyszła pora na paleontologię – w Patagonii odkrył szkielety wymarłych ssaków.

Podczas eksploracji lądu poznał też życie i wierzenia plemion Indiańskich i podszkolił się w antropologii. Im więcej widział i badał, tym bardziej nie zgadzał się z teoriami swoich dawnych mistrzów dotyczącymi ciągłości istnienia gatunków bez żadnych zakłóceń. Darwin miał też wiele przygód – podróżował z plemionami Indian, którzy napawali grozą przez swoją dzikość i zwierzęcość, poznał czym jest trzęsienie ziemi i jak wpływa na ruchy mas wody, odkrył zatopione i skamieniałe drzewa.

W końcu przyszedł czas na sławne Wyspy Galapagos.

Karol Darwin

Tajemnice Wysp Galapagos

Wyspy Galapagos były doskonałe do prowadzenia badań, ponieważ były dosyć młodym tworem geologicznym i do tego znajdowały się daleko od innych lądów. Darwin szukał przede wszystkim związków: jak mają się obecne gatunki do poprzednich? Co je odróżnia?

Pomogły mu w tym ptaki, taki sam gatunek, jaki widział w Chile, a jednak nieco inaczej rozwinięty. To sprawiło, że zaczął się zastanawiać, dlatego tak się dzieje, jaki czynnik jest decydujący w rozwoju danego gatunku. Badał też oczywiście osławione żółwie, ale Wyspy Galapagos były dopiero początkiem, potem przyszła pora na Australię, gdzie z kolei zachowały się najstarsze formy życia na Ziemi. Darwina zainteresowały między innymi dziobaki.

W swoich zapisach, listach, a później także w powstającym dziele o historii naturalnej zaczął kłaść nacisk na podejrzenie, że stabilność gatunków i prawa ich rozwoju bez zakłóceń są do podważenia. Tak narodziła się teoria ewolucji.

Karol Darwin

Teoria ewolucji i doboru naturalnego

Darwinowi zależało przede wszystkim na porządnym przebadaniu próbek i eksponatów, które ze sobą przywiózł z morskich podróży. Choć jego nazwisko było już znane w świecie naukowym (listy i szkice artykułów naukowych docierały na ląd podczas kilkuletniej podróży), nikt nie palił się do pomocy.

Kiedy jednak w końcu się udało, wyniki były zaskakujące. Okazało się, że Darwin przywiózł eksponaty wymarłych gatunków zwierząt. Te pradawne stwory były jednak spokrewnione z żyjącymi współcześnie gatunkami.

Geologiczne teorie Darwina, według których gatunki ewoluują, a oddziałujące na nie fizyczne i chemiczne czynniki ziemskie były podobne kiedyś i teraz, położyły podwaliny pod jeszcze bardziej śmiałe teorie: gatunki zmieniały się i nadal będą się zmieniać, według ściśle określonych praw przyrody.

Stało się jasne, że jeden gatunek stworzenia przechodzi powoli w inny, bardziej korzystny w danych warunkach przyrodniczych i że tak dzieje się od zawsze. Darwin nazywał to transmutacją gatunków i ciągle prowadził badania, rozrysowywał drzewa genealogiczne i poprawiał swój „Dziennik”. Pracował tak intensywnie, że nadwyrężył swoje zdrowie.

Karol Darwin

W marcu 1838 roku przyjął pracę sekretarza Geological Society, co było niezwykle nobilitujące, ale też wykończające, ponieważ Darwin miał mnóstwo innych obowiązków.

Dzięki nowej pracy poszerzył jednak w sposób imponujący swoją wiedzę na temat ewolucji gatunków. Nie wahał się też rozmawiać z ludźmi, którzy co prawda nie byli naukowcami, ale mieli ogromną wiedzę praktyczną, bo na przykład hodowali gołębie.

Darwin nie bał się rozmawiać z nikim, o ile tylko mogło mu to dostarczyć nowych, cennych informacji. Badał też zdolności organizmów do przetrwania i umiejętność przekazywania pozytywnych, nowo wypracowanych cech swojemu potomstwu.

Odkrył, że w naturze przeżywa to, co najsilniejsze, bo dla wszystkich po prostu nie wystarczyłoby miejsca. Tak narodziła się teoria doboru naturalnego. Pracował nad nią przez 15 kolejnych lat.

Choć samo jej ogłoszenie odbyło się w dosyć stresujących warunkach (Darwin musiał w ostatniej chwili podjąć współpracę, gdy okazało się, że nie jest jedynym, jeśli chodzi o badanie teorii ewolucji) spotkało się prawie wyłącznie z krytyką, to już wydawana w 1859 roku książka (O powstawaniu gatunków) spotkała się z dużym zainteresowaniem.

Karol Darwin

Jak świat przyjął teorie Darwina?

Tak jak w przypadku każdego wielkiego odkrycia, pojawiły się kontrowersje, a w końcu także wypaczenia jego teorii i próby wykorzystywania jej później do celów politycznych (Darwina powiązano w eugeniką).

Człowiek pochodzi od małpy?

Najwięcej kontrowersji przyniosło Darwinowi coś, czego tak naprawdę nie napisał, ale pisali inni: że człowiek pochodzi od małpy. Dla wielu nie do przyjęcia było, że Darwin odrzucił rolę sił nadprzyrodzonych i skupił się wyłącznie na żelaznych i nieubłaganych prawach przyrody. Z jego wywodów jasno wynikało, że natura jest samowystarczalna i koryguje swoje błędy właśnie na drodze ewolucji, wzmacniając te cechy, które gwarantują przeżycie (co właśnie nazywamy doborem naturalnym).

W świecie Darwina nie było miejsca dla Boga, który ingeruje w procesy przekształcania się gatunków. Było za to miejsce dla najsilniejszych, słabi zaś musieli umrzeć, ponieważ byli niewystarczająco przystosowani. Dotyczyło to całej przyrody, zatem – ku oburzeniu wielu środowisk – także gatunku ludzkiego.

Kościół przyjął te rewelacje różnie. Jedni upatrywali w doborze naturalnym ręki Boga i przyjmowali teorię, inni stanowczo ją odrzucali i traktowali jako bezbożną. Według samego Darwina zjawisko doboru naturalnego i ewolucji gatunków w żaden sposób nie było sprzeczne z tym, co określał teologią naturalną.

Natura okazywała się boskim, samoregulującym się mechanizmem. Publiczna debata oksfordzka w 1860 roku okazała się zwycięstwem teorii ewolucjonizmu nad teorią kreacjonizmu, w myśl której Bóg stworzył świat za jednym zamachem, a jeśli powstawały jakieś nowe gatunki, to tylko za sprawą stworzenia ich przez Boga, a nie wyewoluowania ich ze starych form. O powstaniu gatunków stało się z czasem jedną z najbardziej popularnych książek naukowych, którą przetłumaczono na wiele języków.

Drzewo ewolucji

O pochodzeniu człowieka

Darwin nie spoczął na laurach. Dla niego wszystko, co do tej pory napisał, było tylko początkiem do dalszych badań nad istotą człowieka, tajemnicą doboru płciowego i rozmnażania. Choć był w coraz gorszym stanie zdrowia, nie przerwał badań, które prowadził przez kolejne ponad 20 lat. Zajmował się przede wszystkim zapylaniem kwiatów i sposobami, w jakie kwiaty wabią owady i dostosowują się do nich. Śledził zależności ekologiczne i ruchy roślin. Z geologa i zoologa stawał się również botanikiem.

Dzieło, które tworzył, rozrastało się do takich rozmiarów, że musiał je podzielić na część roślinno-zwierzęcą (Zmienność udomowionych roślin i zwierząt) oraz ludzką. Tej drugiej nie zdołał dokończyć – książka o ludzkim doborze naturalnym nie została wydana za jego życia, co z pewnością bardzo go smuciło.

Zdążył jednak udowodnić, że ludzie podlegają takim samym prawom jak zwierzęta (ponieważ nimi są) i że występuje u nich zjawisko doboru płciowego. Rozdzielił też kulturowe oraz typowo fizyczne cechy rasowe ludzi oraz dowiódł pochodzenia ludzi od jednego, tego samego gatunku. W tamtych czasach były to teorie prawdziwie rewolucyjne. Umierał jako bohater narodowy, miał pogrzeb państwowy i wszystkie honory. Pożegnał się z życiem 19 kwietnia 1882 roku.

Karol Darwin

Karol Darwin i ważne daty

  • Darwin urodził się 12 lutego 1809 roku
  • W 1818 roku zaczął uczęszczać do szkoły anglikańskiej razem z bratem Erasmusem
  • W 1825 roku rozpoczął naukę na Uniwersytecie Edynburskim
  • 27 grudnia 1831 roku wyruszył w niemal pięcioletni rejs na statku HMS Beagle ku wybrzeżom Ameryki Południowej i Australii
  • W marcu 1838 roku przyjął stanowisko sekretarza Geological Society, a 24 stycznia 1839 roku wybrano go na członka Royal Society
  • 29 stycznia 1838 roku wziął ślub z Emmą Wedgwood
  • 22 listopada 1859 roku do księgarń trafiło jego najważniejsze dzieło – O powstaniu gatunków
  • Zmarł 19 kwietnia 1882 roku
Karol Darwin

Karol Darwin – ciekawostki

  • Karol Darwin ożenił się dosyć niechętnie, dopiero po zrobieniu bilansu zysków i strat. Małżeństwo było dla niego marnowaniem czasu i energii, ale uznawał drugiego człowieka za lepszego towarzysza niż pies.
  • Żoną Darwina była jego kuzynka, co mogło przyczynić się do wielu chorób wśród ich potomstwa. Dwoje dzieci zmarło w okresie niemowlęcym, a jedna z córek w wieku 10 lat. Rodzice ogromnie przeżyli jej stratę.
  • Na słynnych Wyspach Galapagos Darwin spędził aż dwa miesiące. Nie oglądał tam jednak wyłącznie żółwi, jak powszechnie się uważa. Jego uwagę przyciągnęły ptaki z gatunków ziębowatych. Później zostały one określone Ziębami Darwina.

Ewolucja i Kreacjonizm

Dla osób zainteresowanych szerszą dyskusją na tematy zwiane z ewolucją i kreacjonizmem, polecamy serwis, w którym zwolennicy obu poglądów toczą ze sobą dyskusje, publikują własne teksty i ścierają poglądy: Ewolucji i Kreacjonizm.

Karol Darwin

Polecamy


Baza Dinozaurów

Jeden komentarz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button