DinozauryDinozaury drapieżneDinozaury roślinożerneJuraKredaOpracowaniaPterozauryRaptoryTrias

Jak długo żyły dinozaury?

Długość życia dinozaurów

Szkielet welociraptora może nam wiele powiedzieć o tym, co dinozaur jadł, o tym jak biegał, a nawet na temat relacji w jakie wchodził z innymi dinozaurami. Niestety niewiele mówi nam o tym, jak długo żył przed przeniesieniem się do krainy wielkich łowów. Faktem jest, że oszacowanie długości życia przeciętnego zauropoda czy tyranozaura wymaga wykorzystania wielu dowodów, w tym analogii ze współczesnymi gadami, ptakami i ssakami, teorii dotyczących wzrostu i metabolizmu dinozaurów oraz (najlepiej) bezpośredniej analizy odpowiednich skamieniałych kości dinozaurów.

Przede wszystkim oczywiście pomocne jest ustalenie przyczyny śmierci danego dinozaura. Biorąc pod uwagę lokalizację niektórych skamieniałości, paleontolodzy mogą często dowiedzieć się, czy pechowe osobniki zostały pogrzebane przez lawiny, utopiły się w rwących rzekach czy też zginęły podczas burzy piaskowych.

Również obecność śladów ugryzienia na kościach jest dobrym wskaźnikiem, że dinozaur mógł zostać zabity przez drapieżniki. Z drugiej strony możliwe jest również, że jego zwłoki zostały złupione po śmierci dinozaura, która nastąpiła z przyczyn naturalnych, lub że dinozaur wyzdrowiał po wcześniej zadanych ranach.

Jeśli okaz może być ostatecznie zidentyfikowany jako młody osobnik, to śmierć z powodu starości trzeba wykluczyć, chociaż oczywiście mógł umrzeć z powodu choroby (nadal niewiele wiemy o chorobach, które dotykały dinozaury).

Argentynozaur (Argentinosaurus) – duże zauropody najprawdopodobniej żyły najdłużej ze wszystkich dinozaurów

Rozumowanie poprzez analogię

Jednym z powodów, dla których naukowcy są tak zainteresowani długością życia dinozaurów, jest to, że współczesne gady są jednymi z najdłużej żyjących zwierząt na ziemi: olbrzymie żółwie mogą żyć ponad 200 lat, a krokodyle i aligatory dożywają siedemdziesięciu lat. Wśród ptaków, które są bezpośrednimi potomkami dinozaurów zdarzają się również przykłady długowieczności.

Z wyjątkiem ludzi, którzy potrafią żyć ponad 100 lat, ssaki z reguły żyją krócej – dla przykładu słonie około 70 lat a szympansy 40 lat, podczas gdy wielkie koty nie przekraczają praktycznie 20 lat. Wyjątkiem wśród ssaków są wieloryby, niektóre z ich mogą żyć przez ponad dwa stulecia! Najdłużej żyjące ryby i płazy osiągają 50 lub 60 lat i tu znów mamy wyjątek w postaci rekinów polarnych, które mogą żyć nawet 500 lat. Tak, rekiny, to ryby, nie płazy 😉

Nie należy jednak zbyt szybko wyciągać pochopnych wniosków, że skoro niektórzy krewni i potomkowie dinozaurów regularnie osiągają konkretny wiek, to dinozaury również musiały cieszyć się z osiągania sędziwego wieku. Jednym z powodów, dla których żółw olbrzymi może żyć tak długo, jest jego ekstremalnie wolny metabolizm; to kwestia otwartej debaty, czy wszystkie dinozaury były również zimnokrwiste.

Ponadto, z kilkoma wyjątkami (takimi jak papugi), mniejsze zwierzęta mają zazwyczaj krótszy czas życia, więc stosunkowo niewielki welociraptor mógł mieć szczęście, gdyby przeżył ponad 10 lat. I odwrotnie, choć większe stworzenia charakteryzują się najczęściej dłuższą żywotnością, to nie oznacza to wcale, że amficelias, który był 10 razy większy od słonia, żył dziesięć razy dłużej lub w ogóle dłużej (o ile amficelias w ogóle istniał :)).

Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) – teropody żyły krócej niż zauropody

Długość życia dinozaurów zależna była od metabolizmu

Stałocieplne czy zmiennocieplne?

Metabolizm dinozaurów jest nadal kwestią sporną, niemniej ostatnio niektórzy paleontolodzy wysuwają dość przekonujący argument, że największe dinozaury roślinożerne, w tym zauropody, tytanozaury i hadrozaury były w dużym stopniu „stałocieplne” – w praktyce oznaczałoby to, że rozgrzewały się powoli w promieniach słońca i schładzały równie powoli w nocy, utrzymując niemal stałą temperaturę wewnętrzną. Stałocieplność połączona z zimnokrwistym metabolizmem, powodowałaby, że długość życia od 100 do 300 lat mogła być w sferze zasięgu tych dinozaurów.

Typowo stałocieplny zauropod, ze względu na swoją masę, gotowałby się od wewnątrz jak gigantyczny ziemniak, stąd też teorię o stałocieplność według obecnie obserwowanych standardów należy raczej odrzucić.

Małe dinozaury

A co z mniejszymi dinozaurami? Tutaj argumenty są nieco bardziej skomplikowane poprzez fakt, że nawet małe, ciepłokrwiste zwierzęta (jak wspomniane już wcześniej papugi) mogą żyć dość długo. Większość ekspertów uważa, że ​​długość życia mniejszych roślinożernych i mięsożernych dinozaurów była wprost proporcjonalna do ich wielkości – na przykład, dinozaur wielkości kompsognata (Compsognathus), który był wielkości kurczaka, mógł żyć pięć lub dziesięć lat, podczas gdy znacznie większy allozaur (Allosaurus) mógłby osiągnąć kres życia w wieku 50 lub 60 lat. Gdyby jednak można było z całą pewnością określić, czy dany dinozaur był ciepłokrwisty czy zimnokrwisty czy też z metabolizmem pośrednim, wówczas szacunki te mogą ulec zmianie.

Kompsognat, Compsognathus
Kompsognat (Compsognathus) – małe dinozaury żyły najkrócej

Długość życia dinozaurów szacowana na podstawie wzrostu kości

Można by pomyśleć, że analiza rzeczywistych kości dinozaurów pomoże wyjaśnić, jak szybko rosły dinozaury i jak długo żyły, ale niestety tak nie jest. Wzrost kości często był ciągły, jak u ssaków i ptaków, ale czasami okresowy, jak u gadów, przy czym niektóre dinozaury charakteryzował wzrost według obu tych ścieżek, w różnych częściach szkieletu.

Podobne artykuły

Ponadto, aby ustalić tempo wzrostu kości, paleontolodzy potrzebują dostępu do wielu okazów tego samego dinozaura na różnych etapach wzrostu, co często jest niemożliwe z uwagi na kaprysy zapisów kopalnych.

Wszystko sprowadza się do tego, że niektóre dinozaury, takie jak kaczodzioby Hypacrosaurus, rosły w fenomenalnych tempie, osiągając dorosłe rozmiary i wagę kilku ton w ciągu zaledwie kilkunastu lat (przypuszczalnie to przyspieszone tempo wzrostu zmniejszało wrażliwość młodych osobników na drapieżniki). Problem polega na tym, że wszystko, co wiemy o zimnokrwistym metabolizmie, jest niezgodne z tym tempem wzrostu, co może oznaczać, że Hypacrosaurus w szczególności (i duże, roślinożerne dinozaury w ogóle) miał rodzaj ciepłokrwistego metabolizmu, a tym samym żyłby dużo krócej niż wspomniane wcześnie 300 lat.

Z tego samego powodu wydaje się, że inne dinozaury rosły bardziej jak krokodyle, a mniej jak ssaki – w powolnym i stałym tempie – bez przyspieszonej krzywej obserwowanej w okresie niemowlęctwa i dorastania. Sarkozuch (Sarcosuchus), 10-tonowy krokodyl lepiej znany jako „SuperCroc”, prawdopodobnie potrzebował około 35 lub 40 lat, aby osiągnąć dorosłość a następnie rozwijał się powoli tak długo, jak długo żył. Gdyby zauropody podążały tym samym wzorcem, wskazywałoby to na metabolizm zimnokrwisty, a szacowane długości ich życia w takim wypadku znów mogłyby sięgać setek lat.

Sarkozuch prawdopodobnie żył tak długo jak współczesne krokodyle

Pierścienie / linie wzrostu

Ostatnie badania obejmujące analizy mikroskopowe struktury komórkowej kości dinozaurów zrewolucjonizowały naszą wiedzę na temat długości życia dinozaurów. Kości dinozaurów zawierają bowiem pierścienie wzrostu, podobne do pierścieni w pniach drzew, które ujawniają coroczne okresy gwałtownego i wolnego wzrostu. Badając pierścienie wzrostu w kościach tyranozaurów, naukowcy mogą oszacować, jak szybko zwierzę rosło w różnych okresach życia oraz w jakim wieku były poszczególne zwierzęta gdy umierały.

Dzięki tym badaniom można stwierdzić, że tyranozaur, który osiągnął wagę ponad 5 ton jako osobnik dorosły, osiągał dojrzałość płciową w wieku około 20 lat i żył w sumie około 28 lat. Aby uzyskać olbrzymi rozmiar i wagę, musiał przybierać na wadze w tempie 2-3 kg dziennie podczas fazy maksymalnego wzrostu. Jak można się spodziewać, te wskaźniki względnego wzrostu są dość podobne do tych, które występują u ptaków, które są najbliższymi żyjącymi  krewnymi tyranozaurów. One także w ciągu krótkiego okresu znacząco zwiększają swoje rozmiary.

Sue

Uważa się, że największy i najlepiej zachowany T. rex, którego zrekonstruowany szkielet znajduje się w Field Museum w Chicago dożył prawie 29 lat, chociaż po 20 latach osiągnąłby już wielkość dorosłego osobnika. „Sue” miała 12 metrów długości od głowy do ogona i szacuje się, że ważyła około siedmiu ton, co podkreśla szybki wzrost takich dinozaurów podczas ich (stosunkowo) krótkiego życia.

Sue – nieprawdopodobnie zmarła w wieku 29 lat

Zauropody

Badania mikroskopowe pierścieni wzrostu w przypadku kości apatozaura sugerują, że okres najszybszego przyrostu zauropodów następował pomiędzy 7 a 13 rokiem życia, kiedy zwierzę zyskiwało około 15-16 kg dziennie – czyli około 6 ton rocznie! Chociaż paleontolodzy zwykli myśleć, że gigantyczne dinozaury żyły około stulecia, na podstawie badań żywych gadów, takich jak żółwie olbrzymie, pierścienie wzrostu pokazują, że ich długość życia była prawdopodobnie znacznie krótsza, być może jedynie 30-40 lat.

Duże dinozaury vs małe dinozaury

Jeśli porówna się dinozaury ze współczesnymi zwierzętami, możemy oczekiwać, że bardzo duże roślinożerne zwierzęta – takie jak brachiozaury i diplodoki, porównywane do słoni, żyły przez 70-80 lat, może trochę więcej, podczas gdy mniejsze, mięsożerne dinozaury byłyby bardziej porównywalne do niektórych dzisiejszych większych ptaków, z którymi są blisko spokrewnione. Orzeł czy kruk, żyją przez 20-30 lat, a to prawdopodobnie byłby czas życia T. rexa.

Linie wzrostu zapewniają również swoisty przewodnik wzrostu dinozaura na różnych etapach jego życia. Obecnie przyjmuje się, że większość dinozaurów rosła przez większą część swego życia, szczególnie gwałtownie w okresie dojrzewania.

Ceratopsy (Ceratopsia)

Wnioski – ile lat żyły dinozaury?

Oczywiście, dopóki nie ustalimy więcej szczegółów na temat metabolizmu i tempa wzrostu różnych gatunków, wszelkie poważne szacunki długości życia dinozaurów będą obarczone potencjalnie dużym błędem. Niemniej najnowsze odkrycia dotyczące pierścieni wzrostu dają najlepsze przybliżenie maksymalnego wieku, jaki mogły osiągać dinozaury. Wynikają z tego następujące wnioski dotyczące maksymalnej długości wieku dinozaurów:

Uogólniona długość życia dinozaurów:

  • Duże zauropody: 70-100 lat
  • Duże teropody: 30-40 lat
  • Średnie dinozaury: 20-30 lat
  • Małe dinozaury: < 20 lat
Dinozaury

Polecamy


Baza Dinozaurów

9 komentarzy

      1. Jak Ciebie to nie interesuje to się nie udzielaj, mnie i osobę powyżej fascynuje możliwość przetrwania katastrofy i możliwość że żyły w czwartorzędzie 🙂

        1. Mnie tak samo wyobrazcie sobie jakby takie chodziły po naszej planecie w naszych czasach, wtedy każdy na ziemi byłby nimi zafascynowany

      1. Jasne, szkopuł w tym, że zanim człowiek się pojawił, to zwierzęta istniały już na Ziemi od setek milionów lat 😉

Skomentuj Tyranozaur Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button