Serwal – mniejszy gepard

Serwal sawannowy (Leptailurus serval / Felis serval)

Mniejszy od lwa, ale z pewnością bardziej dystyngowany. Szlachetny wygląd połączony ze zgrabnym poruszaniem się czynią serwala jednym z najoryginalniejszych dzikich kotów świata. Piękne cętki przywodzą na myśl królewskie szaty. Atrakcyjność to dla niego dar i przekleństwo zarazem, ponieważ stawał się „zwierzęciem domowym”, chodzącym na smyczy, odebranym swemu naturalnemu środowisku.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Podgromada: ssaki żyworodne
• Infragromada: łożyskowce
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: kotowate
• Rodzaj: Leptailurus
• Gatunek: serwal sawannowy

Wyodrębniono 19 podgatunków serwala:

• Leptailurus serval lonnbergi – Angola południowa
• Leptailurus serval lipostictus – Angola północna
• Leptailurus serval constantinus – Algieria
• Leptailurus serval mababiensis – Botswana północna
• Leptailurus serval ingridi – Botswana południowa, Namibia, Zimbabwe
• Leptailurus serval kivuensis – Demokratyczne Republika Konga
• Leptailurus serval kempi – Uganda
• Leptailurus serval brachyurus – Etiopia, Sahel
• Leptailurus serval beirae – Mozambik
• Leptailurus serval hamiltoni – Transwal wschodnie
• Leptailurus serval robertsi – Transwal zachodnie
• Leptailurus serval hindei – Tanzania
• Leptailurus serval togoensis – Togo, Benin
• Leptailurus serval phillipsi
• Leptailurus serval faradjus
• Leptailurus serval pococki
• Leptailurus serval ferrarii
• Leptailurus serval pantastictus
• Leptailurus serval serval

Występowanie

Występuje na dużym obszarze, na południe od Pustyni Sahara. Zamieszkuje prawie cały południowy wschód kontynentu i centralną Afrykę.

Głównym siedliskiem serwala jest sawanna, ale osobniki melanistyczne (czarne) preferują tereny bardziej górzyste, na wysokości do 3000 m n.p.m. W obrębie terytorium niezbędna jest obecność wody, zatem z pewnością nie spotkamy go na stepach, ani półpustyniach. W gęstych dżunglach równikowych także trudno go znaleźć, prędzej na leśnych obrzeżach.

Charakterystyka

Wygląd

Jest to kot silny, średnich rozmiarów o stosunkowo krótkim ogonie i niezbyt dużym ciężarze. Samce są nieco cięższe od samic. Zwierzę ma bardzo zgrabną, szczupłą sylwetkę i długie nogi. To dzięki nim serwal zalicza się do jednego z najwyższych kotowatych. Głowa, w stosunku do ciała, jest mała, uszy wydają się natomiast nieproporcjonalnie do niej duże, zaokrąglone, osadzone blisko siebie. Wzór na futrze jest różny u każdego osobnika, z reguły jednak wzdłuż głowy, karku i grzbietu przebiegają czarne pasy (od 2 do 4). Na grzbiecie pasy przechodzą w łaty. Tylna część uszu jest czarna, po środku każdego z nich przebiega biała „strzałka”.

Melanistyczne (czarne) serwale wyglądem bardzo przypominają czarną panterę, czyli melanistycznego lamparta (Panthera pardus).

Nogi – skoczność i szybkość

Serwal posiada najdłuższe nogi w stosunku do wielkości ciała spośród wszystkich kotowatych. Wyróżnia je znaczne wydłużenie kości śródstopia. Palce również są dłuższe i bardzo pomocne, ponieważ pomagają zwierzęciu chwytać zdobycz.

Serwal potrafi wykonywać skoki z miejsca na odległość 3,6 metra i na wysokość do 3 metrów. Rozwija prędkość maksymalną dochodzącą do 80 km/h. Jest zatem najszybszym kotem po gepardzie.

Tego ciekawego kota wyróżniają także duże uszy oraz umieszczone w czaszce pęcherze słuchowe, co świadczy o niebywale wyostrzonym słuchu.

Serwal jest najbliżej spokrewniony z rysiem stepowym/karakalem (Caracal Caracal) oraz z afrykańskim kotem złocistym (Caracal aurata).

Dieta i system polowań

Jako drapieżnik oportunistyczny (polujący na najłatwiejszą i najsłabszą zdobycz), chętnie posili się gryzoniami, góralkami, owadami, żabami, rybami i gadami choć potrafi upolować większą ofiarę, np. gazelę, springbroka czy jelenia. Serwal je bardzo szybko, co często prowadzi do zakrztuszenia i zwrócenia pokarmu. Małą zdobycz połyka w całości. W przypadku większych zdobyczy drapieżnik unika jedzenia futra, kopyt, dziobów, piór i organów wewnętrznych. Jest za to w stanie strawić drobne kości. Ptaki łapie w locie, następnie uderza nimi o ziemię, usuwa części niezjadliwe i konsumuje resztę.

Dzięki długim nogom i szyi kot może obserwować potencjalną ofiarę znad wysokich traw sawanny. Uszy pomagają mu namierzyć ofiarę znajdującą się pod ziemią. Gdy natrafi na cel, zaczyna rozkopywać ziemię w poszukiwaniu nor. W trakcie polowania potrafi stanąć bez ruchu na 15 minut, aby nasłuchiwać z zamkniętymi oczami. Wykonuje wysokie, pionowe skoki podczas łapania ptaków. W poziomie jest w stanie skoczyć na odległość do 3,6 metra z pozycji nieruchomej, lądując dokładnie na swoim celu z siłą na tyle dużą, aby ogłuszyć lub zabić ofiarę.

Serwal należy do bardzo inteligentnych zwierząt, potrafi bowiem przechytrzyć ofiarę jak również umknąć innemu drapieżnikowi. Przed zjedzeniem ofiary serwal „lubi” się nią chwilę „pobawić”. W sytuacji, gdy inny drapieżca chciałby ukraść mu zdobycz, serwal potrafi stać się bardzo agresywny. Samce, w tym przypadku, są brutalniejsze od samic.

Osobowość i zachowanie

Jak na kota przystało, serwal toczy samotny (do tego nocny) żywot. W ciągu jednej nocy może przebyć 3 – 4 km w poszukiwaniu pożywienia. Samiec znakuje swoje terytorium poprzez rozpylanie moczu w newralgicznych miejscach, np. w krzakach. Gdy spotkają się dwa wrogie osobniki, reagują na siebie wręcz alergicznie: kładą uszy, wyginają łukowato grzbiety, szczerzą zęby i kiwają energicznie głowami. W momencie ataku koty „biją się” długimi łapami, głośno przy tym warcząc i emitując dźwięki przypominające piskliwe szczekanie.

Serwal potrafi mruczeć, ćwierkać, warczeć, szczekać i miauczeć.

Rozmnażanie

Ruja trwa ok. 4 dni. Zazwyczaj kocięta rodzą się tuż przed szczytowym okresem rozrodczym lokalnych gryzoni. Serwal jest w stanie wydać na świat kilka miotów w roku, jednak ma to miejsce jedynie w sytuacji, gdy wcześniejszy miot nie przetrwał.

Ciąża trwa od 66 do 77 dni, po której na świat przychodzi zazwyczaj dwójka kociąt. Rzadziej zdarza się „jedynak” lub 4 młode. Kocięta rodzą się wśród gęstej roślinności lub w zasłoniętych miejscach, np. opuszczonych norach mrównika. Młode ważą ok. 250 g, są ślepe, pokryte warstwą szarego puchu. Po 9 – 13 dniach otwierają oczy, natomiast stały pokarm zaczynają spożywać po ok. miesiącu. Zęby wyrastają w 6 miesiącu życia. W 1. roku młode opuszczają matkę. Dojrzałość płciową osiągają między 12 a 25 miesiącem życia.

Szczegółowe dane/wymiary

Serwal (Leptailurus serval/Felis serval)

• Długość: 59 – 92 cm
• Wysokość: 54 – 66 cm
• Długość ogona: 20 – 45 cm
• Waga: 9 – 18 kg (samce), 7 – 12 kg (samice)
• Prędkość: do 80 km/h
• Skoki długości: do 3,6 m i na wysokość do 3 m
• Długość życia: ok. 10 lat na wolności, do 20 lat w niewoli

Serwal – ciekawostki

• Serwal potrafi wspinać się i pływać, ale rzadko to robi.
• Nie udokumentowano dzikiego białego serwala, natomiast w niewoli zaobserwowano 4 przypadki takich osobników. Jeden z nich urodził się w Kanadzie na początku lat ’90-tych., ale zmarł po 2 tygodniach.
• Mimo, iż jest w stanie upolować duże zwierzę, aż 90% menu stanowią zwierzęta o masie poniżej 200 g.
• Dzięki bardzo długim nogom serwal może rozwinąć prędkość do 80 km/h.
• Potrafi wykonywać pionowe skoki na wysokość 2 – 3 metrów, aby złapać ptaka.
• Jest skutecznym zabójcą, poluje z 50% skutecznością. Lamparty osiągają sukces w 38% przypadków, lwy – w 30%.
• Samice zajmują terytoria o powierzchni 3,7 – 7,6 km² lub 9,5 do 19,8 km² (w zależności od zasobów pożywienia), podczas gdy samce „przywłaszczają” sobie obszar o wielkości 11,6 – 31, 5 km².
• Liczebność serwali zmalała wskutek gospodarowania ich siedlisk przez ludzi i polowań dla ich pięknych futer – w Konwencji Waszyngtońskiej wpisano go do Aneksu II, co oznacza, że współcześnie nie jest narażony na wyginięcie, ale może do tego dojść w przyszłości chyba, że populacja będzie ściśle kontrolowana.
• Serwal potrafi mruczeć, ćwierkać, warczeć, szczekać i miauczeć.
• Krzyżówka serwala z kotem domowym zaowocowała powstaniem nowej rasy kota – savannah. To obecnie największy kot domowy (większy nawet od maine coon) oraz najdroższa rasa.

Polecamy:

• Największe koty świata
• Tygrys szablozębny – Smilodon
• Irbis – pantera śnieżna
• Pantera mglista
• Czarna pantera
• Karakal
• Ocelot
• Jaguar
• Ryś
• Lampart
• Gepard
• Puma
• Lew
• Liger
• Tygrys
• Żbik