Park Narodowy Glacier – największy skarb Ameryki
Park Narodowy Glacier (USA)
Parki narodowe zakłada się po to, by chronić miejsca o znacznej wartości przyrodniczej i kulturowej. Czasami jednak, bez względu na nasze starania, niektóre miejsca bezpowrotnie się zmieniają. Taka sytuacja ma miejsce w amerykańskim Parku Narodowym Glacier. Wziął on swoją nazwę od lodowców, które zapewne znikną jeszcze za naszego życia.
Park Narodowy Glacier (ang. Glacier National Park) leży w północno-zachodniej części stanu Montana, niedaleko granicy z Kanadą. Ma on powierzchnię 4100 km2 i obejmuje dwa pasma górskie Gór Skalistych. Na jego terenie znajduje się kilkaset jezior (z czego 131 nazwanych), żyją tam setki gatunków roślin i zwierząt. Park Narodowy Glacier cieszy się wielką popularnością i szacunkiem, jest tak unikalny i zachwycający, że sami Amerykanie mówią o nim „Crown of the Continent” („Korona kontynentu”).
Geografia
Teren Parku Narodowego Glacier ukształtowany został zarówno przez ruchy górotwórcze, jak i przez lądolód. Na jego terenie znajdują się dwa równoległe łańcuchy górskie. Znaleźć tu można 6 szczytów mierzących powyżej 3000 m, najwyższy z nich to Mount Cleveland (3190 m). Na terenie parku znajduje się wiele strumieni wypływających w różne strony – stykają się tu granice zlewisk Pacyfiku, Zatoki Hudsona oraz Zatoki Meksykańskiej.
Na terenie parku znajduje się ponad 700 jezior, w większości niewielkich. Charakterystyczne jest ich ułożenie – są one zwykle długie i wąskie i rozchodzą się promieniście od najwyższych szczytów górskich. Największym, najdłuższym i najgłębszym jest jezioro McDonald (pow. 27,61 km2, długość 15,1 km, głębokość 141 m). Woda w nich przez cały rok pozostaje zimna, ich temperatura nigdy nie przekracza 10°C. Poza tym znajduje się tam ponad 200 wodospadów, największym jest Bird Woman Falls mierzący 170 m wysokości.
Lodowce
Obecny wygląd Glacier został ukształtowany podczas zlodowaceń, zwłaszcza podczas ostatniej epoki lodowcowej. Lądolód zniknął stosunkowo nagle ok. 12 tys. lat temu, pozostawiając po sobie liczne, charakterystyczne doliny U-kształtne, jeziora i wiele innych tworów geologicznych.
Pozostałością po lądolodzie są istniejące do dziś lodowce. Badania wykazały, że ich powierzchnia powoli malała aż do nadejścia tzw. małej epoki lodowcowej (ok. 1550-1850 r.), w czasie której ponownie wzrosła. W 1850 r. Istniało ich ponad 150. Potem znów zaczęły zanikać. Od 1980 r. proces ten znacznie przyspieszył. W 2010 r. znajdowało się tu 37 lodowców, ale tylko 25 z nich miało powierzchnię większą niż 25 akrów, czyli 1/10 km2.
Z punktu widzenia klimatologów Park Narodowy Glacier jest jednym z najbardziej interesujących miejsc na świecie. Praktycznie od początku istnienia parku lodowce były regularnie obserwowane, a porównując wykonane w jednakowych miejscach zdjęcia, można ocenić, jak zmienia się ich wygląd na przestrzeni lat. Okazało się, że w latach 1850-1979 ich łączna powierzchnia zmalała aż o 3/4.
Od 1980 r. prowadzi się praktycznie całodobowy monitoring lodowców w parku. Przeprowadzone badania i symulacje wskazują na to, że jeśli zmiany klimatu nie ustąpią, to do roku 2030 prawdopodobnie wszystkie całkowicie znikną. Nie da się jednoznacznie ocenić tego skutków, jednak naukowcy podkreślają, że większość roślin i zwierząt tutaj żyjących jest w jakimś stopniu uzależnionych od zimnej, czystej wody z lodowców, a jej brak może na nich wyraźnie odbić. Poza tym zanik lodowców na pewno bardzo negatywnie wpłynie na ruch turystyczny.
Klimat
Park Narodowy Glacier znajduje się pod wpływem klimatu kontynentalnego w odmianie górskiej, jako że większa część jego terenu znajduje się na wysokości powyżej 2000 m. Między wzniesieniami znajdują się liczne doliny, w których panuje zupełnie inny mikroklimat, dlatego warunki na tym terenie są bardzo zróżnicowane, jak w żadnym innym parku narodowym w USA. Zdarza się, że na terenach odległych od siebie o kilka kilometrów panują zupełnie inne warunki.
W zachodniej, niżej położonej części parku klimat jest nieco bardziej wilgotny i łagodniejszy niż w części wschodniej. Opady są najsilniejsze zimą i wiosną, sięgają nawet 80 mm miesięcznie. Opady śniegu zdarzają się cały rok, również latem, zwłaszcza na większych wysokościach. Latem temperatura przekracza czasem 20°C, ale nawet wtedy nocami spada do zaledwie 4 stopni. W zachodniej części parku zdarzają się fale upałów, kiedy w dzień temperatura sięga nawet 30°C. Takie temperatury zdarzają się tam nawet zimą.
Przyroda – fauna i flora Parku
Park Narodowy Glacier jest prawdopodobnie najbogatszym w gatunki i najbardziej zróżnicowanym obszarem w Ameryce Północnej. Jest to również ekosystem w znacznej mierze pierwotny – aż 95% terenów na terenie parku nie zostało przekształconych przez człowieka. Co prawda niektóre rośliny i zwierzęta przybyły wraz z Europejczykami, ale nie była to aktywna, świadoma ani celowa ingerencja.
Na terenie parku rosną rośliny należące do 1132 gatunków. Lasy tworzą głównie daglezja zielona, jodła górska, modrzew zachodni oraz sosna giętka rosnąca nawet na kamienistych i skalistych gruntach. Na mniejszych wysokościach spotyka się różne gatunki topoli. Granica lasu w zachodniej części parku znajduje się o prawie 250 m wyżej niż we wschodniej.
Jeśli chodzi o zwierzęta, najbardziej charakterystycznym zwierzęciem Glacier jest kozioł śnieżny – symbol parku. Poza tym teren ten jest ostoją grizzly. Żyją tam także łosie, wapiti, różne gatunki jeleni i owce kanadyjskie. Z drapieżników spotyka się pumy, rysie rude, wydry, wizony amerykańskie i kojoty. Łącznie żyją tam 62 gatunki ssaków. Poza tym spotyka się tam 260 gatunków ptaków, w tym bielika amerykańskiego, orła przedniego i sokoła wędrownego, a także szereg ptaków wodnych.
Z uwagi na zimny klimat kręgowców zmiennocieplnych jest bardzo mało. Z gadów spotyka się tu tylko dwa gatunki węży oraz żółwika malowanego. Płazów jest tylko 6 gatunków, za to są bardzo liczne – zdarza się, że na terenie parku zamyka się drogi z powodu masowych wędrówek tysięcy ropuch. W rzekach i jeziorach Glacier żyją 23 gatunki ryb, niektóre z nich zostały zawleczone zza oceanu.
Pożary
W lasach Glacier często zdarzają się pożary. Pojawiają się samoistnie, na skutek samozapłonu olejków wydzielanych przez sosny. Pełnią one ważną rolę, przyczyniając się do użyźnienia gleby popiołem, umożliwiając wzrost wielu roślin, a także niszcząc pasożyty drzew. Po ustanowieniu parku pożary gaszono. Jednak w XX wieku wiele drzew padło ofiarą pasożytniczego grzyba zawleczonego z Europy.
Znaczny spadek liczby drzew wpłynął negatywnie na faunę parku. Stan przyrody pogarszał się mimo podejmowania różnych środków zaradczych. Wreszcie około 1970 r. zrozumiano znaczenie pożarów dla ekosystemu. Nie gaszono ich już, lecz tylko pilnowano, by nie przeniosły się na tereny zamieszkane. W krótkim czasie okazało się że stan lasów uległ znacznej poprawie, gdyż pożary pochłonęły drzewa zarażone grzybem. Obecnie na terenie Glacier zdarza się średnio 14 pożarów rocznie.
Ta niecodzienna sytuacja sprawia, że okoliczni mieszkańcy musieli się do niej przystosować. Miejscowa straż pożarna współpracuje ze służbami parku, pozostając w gotowości, by nie dopuścić do przeniesienia się ognia z lasów na domy. Poza tym wszystkie okoliczne budowle muszą spełniać zaostrzone wymogi przeciwpożarowe. Drzewa martwe i chore z siedlisk ludzi są natychmiast wywożone, by nie zasilały ognia. Poza tym stosuje się system ostrzegania przez ogniem oraz ograniczenia w poruszaniu się po terenie parku.
Historia
Jeszcze w epoce lodowej, 10 tys. lat temu, obszar ten zasiedlili rdzenni Amerykanie, w tym Szoszoni i Czejenowie. Najsilniejszym plemieniem byli Indianie z plemienia Czarnych Stóp, którzy traktowali ten region jako zimowe schronienie przed silnymi wiatrami wiejącymi na równinach; poza tym były to ich tradycyjne tereny łowieckie. Z tego powodu przy wschodniej części znajduje się dziś rezerwat Indian Czarnych Stóp.
W 1806 r., podczas podróży wzdłuż rzeki Marias na te ziemie dotarli pierwsi biali ludzie – była to grupa badawcza znana w Ameryce jako Ekspedycja Lewisa i Clarka. Jednak dopiero po 1850 r. dotarli tutaj kolejni badacze i poszukiwacze przygód. W 1885 r. przybył tutaj George Bird Grinnel, znany za oceanem podróżnik, który przez dwie dekady badał te ziemie. Zrozumiał, że ma do czynienia ze środowiskiem unikalnym w skali całej Ameryki i w 1901 r. napisał pismo do Kongresu, w którym postulował utworzenie tu parku narodowego, jako że znalazł „Koronę kontynentu”.
W 1891 r. w pobliżu parku przeprowadzono linię kolejową. Pasażerowie pociągów opowiadali o niezwykłych widokach po drodze, co rozsławiło ten obszar. Aby uchronić te ziemie przed niekontrolowanym napływem ludzi, w 1910 r. uchwalono wreszcie, że powstanie tutaj park narodowy.
W celu uporządkowania ruchu turystycznego zbudowano ok. 350 hoteli i schronisk. Większość z nich istnieje do dzisiaj i jest traktowana jako cenne dziedzictwo narodowe. W 1932 r. otwarto drogę znaną jako „Going-to-the-Sun Road” („droga prowadząca do Słońca”). Jest to jedyna na terenie parku droga utwardzona i również ona uważana jest za cenny zabytek techniki.
Park Narodowy Glacier i ludzie
Park Narodowy Glacier jest zarządzany przez agencję federalną National Park Service. Jest ona odpowiedzialna za utrzymanie parku w odpowiednim stanie, w tym renowację historycznych hoteli i dróg. Obecnie park odwiedza średnio 2,2 mln turystów rocznie.
Zwiedzanie możliwe jest po ustalonych trasach, których łączna długość przekracza 1100 km. Popularne są zwłaszcza wycieczki starymi autobusami z lat 30. XX wieku, które wynajmuje się na miejscu. Dojeżdżają one do wszystkich ważnych historycznie miejsc. Po niektórych jeziorach poruszają się łodzie, bez wyjątku drewniane. Na niektórych górach możliwa jest wspinaczka wysokogórska lub skałkowa.
W Glacier obowiązują pewne ograniczenia. Psy nie mają wstępu na teren parku ze względu na zagrożenie ze strony drapieżników – mogą jedynie przebywać w zamknięciu w samochodach. Należy bezwzględnie przestrzegać nakazów służb parku, szczególnie dotyczących zagrożenia pożarowego (pożary na terenie parku nie są gaszone). Nocowanie jest możliwe w schroniskach lub na wyznaczonych kampingach. Sporty zimowe są zakazane, jedynie w niektórych dolinach dozwolone są bigi narciarskie.
Poza turystyką Park Narodowy Glacier odgrywa ogromną rolę w nauce. Jest obiektem szczególnego zainteresowania klimatologów zajmujących się badaniem wpływu zmian klimatycznych na środowisko. Zróżnicowanie terenu i związana z tym mnogość mikroklimatów sprawiają, że na tym terenie można prowadzić badania dotyczące wielu różnych warunków. Bada się m.in. wpływ temperatury, promieniowania UV i stężenia gazów cieplarnianych, a także stan roślinności górskiej oraz zależność ekosystemu od stanu i wielkości lodowców. Wnioski z badań prowadzonych w Glacier często znajdują zastosowanie w innych rejonach świata.
Park Narodowy Glacier w liczbach
- Data założenia: 11 maja 1910 r.
- Powierzchnia: 4100.77 km2
- Liczba zwiedzających: 3 049 839 (w 2019 roku)
Ciekawostki
- W mieście Browning w pobliżu parku zanotowano największą i najszybszą w historii zmianę temperatury powietrza. Na początku 1916 r. nastąpiła fala upałów, 23 stycznia temperatura osiągnęła aż 56°C, by następnego dnia spaść do –49°C, czyli zmieniła się o 105 stopni w ciągu doby.
- Glacier to jedno z nielicznych miejsc na świecie, w których praktycznie nie zauważa się nieodpowiedzialnych zachowań turystów. Ma to związek z patriotyzmem Amerykanów – są oni świadomi historycznego i przyrodniczego znaczenia tego miejsca i bardzo o nie dbają.
- Park Narodowy Glacier jest uznawany za najbardziej pierwotny ekosystem w Ameryce i najczystszy pod względem stanu wody, gleby i powietrza park narodowy na kontynencie. Wpływ człowieka jest tam praktycznie w ogóle niezauważalny, pomijając wpływ zmian klimatycznych.
Polecamy
