Niedźwiedź krótkopyski – największy niedźwiedź?

Niedźwiedź krótkopyski  (Arctodus spp.) – największy niedźwiedź wszech czasów?

Zwierzę, które stojąc na dwóch nogach mogłoby dosięgnąć pierwszego piętra. Szybkością mogło dorównywać najlepszym współczesnym koniom wyścigowym, a siłą fizyczną i charyzmą potrafiło pokonać tygrysa szablozębnego czy lwa amerykańskiego. Czy niedźwiedź krótkopyski to idealna maszyna do zabijania?

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: niedźwiedziowate
• Rodzaj: Arctodus
• Gatunek: niedźwiedź krótkopyski
  • Arctodus simus
  • Arctodus pristinus

Występowanie i datowanie

Ten prehistoryczny olbrzym zamieszkiwał Amerykę Północną w epoce plejstocenu od ok. 1,8 mln do ok. 11 tys. lat temu. W tamtym czasie najliczniejsza populacja niedźwiedzia krótkopyskiego przebywała na terenach dzisiejszego stanu Kalifornia. Do tej pory sklasyfikowano 2 gatunki:

• Arctodus simus
• Arctodus pristinus

Pierwszy z nich uznawany jest za jednego z największych znanych drapieżnych ssaków lądowych, a przez wiele lat za największego niedźwiedzia jaki został dotychczas odkryty. Stop – czy aby na pewne był on największy? O tym za chwilę.

Gatunek Arctodus pristinus przebywał na południu kontynentu, od Teksasu na północy do Meksyku na południu. Najwięcej jego szkieletów znaleziono w stanie Floryda. Wydaje się, że w przeciwieństwie do swego większego krewnego preferował nadbrzeżne formacje leśne.

Charakterystyka

Wygląd

Gatunek Arctodus simus pojawił się ok. 800 000 lat temu na terenach od Alaski do Mississippi. Wymarł ok. 11 600 lat temu. Jego skamieniałe szczątki odnaleziono na kilku stanowiskach paleontologicznych w Kalifornii. W Indianie odkryto największy, niemal w pełni zachowany szkielet niedźwiedzia krótkopyskiego z gatunku Arctodus simus. Oryginalny szkielet znajduje się w Field Museum w Chicago, natomiast muzea w Indianie, Indianapolis i Kanadzie posiadają jego odlewy.

Wielkość

Na podstawie licznych znalezisk oszacowano, że niedźwiedź krótkopyski z gatunku Arctodus simus ważył ok. 900 kg choć niektórzy naukowcy twierdzą, że jego ciężar przekraczał tonę. Stając na tylnych kończynach mógł osiągnąć 2,4-3 m wysokości, a największe osobniki mogły mierzyć nawet 3,4-3,7 m. Wysokość w kłębie mieściła się w przedziale 1,5-1,8 m, co oznacza, że przeciętny niedźwiedź krótkopyski stojący na czterech nogach mógł spojrzeć człowiekowi w oczy.

Na stanowisku paleontologicznym w Missouri – Riverbluff Cave – odnaleziono ślady pazurów niedźwiedzia na wysokości 4,57 m, co sugeruje, iż wspomniany osobnik mógł mieć ok. 3,65 m wysokości. Typowy zasięg ramion przy postawie dwunożnej szacuje się na 4,3 metra.

Mimo iż gatunek Arctodus simus był wyższy od współczesnego grizzly, miał lżejszą budowę, dłuższe i smuklejsze kończyny oraz palce skierowane do przodu. Wszystkie te cechy umożliwiały mu rozwijanie zawrotnych prędkości (50-70 km/h).

Długie nogi

Jeśli przyjrzymy się dokładniej bohaterowi naszego dzisiejszego artykułu, to dostrzeżemy niezwykłą jak na niedźwiedzia cechę – bardzo długie kończyny…

Krótki tułów

… i stosunkowo krótki tułów. Oczywiście pysk także był bardzo krótki, stąd jego nazwa 🙂

Nawyki żywieniowe

Kształt czaszki i zębów wskazują na typowo mięsożerne zwierzę. Oczodoły są rozstawione szeroko, z przodu pyska, co umożliwiało mu szerokie pole widzenia. Krótki, szeroki pysk wyposażony był w ogromny nos, prawdopodobnie bardzo wrażliwy na zapach (przydatny przy wyczuwaniu nie tylko ofiar, zagrożenia, ale i padliny). Ponadto zwierzę byłoby w stanie pobierać pokaźne ilości tlenu w czasie pogoni za zdobyczą.

Szczęki, szerokie w stosunku do długości, były wyposażone w duże zęby przystosowane do przecinania mięsa, kruszenia kości i wysysania szpiku. Ponadto, na podstawie analiz stabilnych izotopów azotu w kościach (wysokie stężenie azotu-15) wykazano, że niedźwiedź krótkopyski, w przeciwieństwie do współczesnych niedźwiedzi amerykańskich, jadł wyłącznie mięso.

Trudno jednak stwierdzić czy był aktywnym drapieżnikiem czy raczej padlinożercą. Jedna z teorii głosi, iż podkradał zdobycz mniejszym drapieżnikom, takim jak wilki, tygrysy szablozębne, czy lwy amerykańskie.

Mniejszy gatunek Arctodus pristinus miał dłuższy pysk i był raczej wszystkożercą.

A może jednak wszystkożerny?

Generalnie świat nauki jest podzielony w kwestii diety niedźwiedzi krótkopyskich. Pojawiają się bowiem głosy, iż były one wszystkożerne jak niedźwiedzie żyjące współcześnie. Rośliny spożywały, kiedy nie było dostępnego pokarmu mięsnego.

Umiejętności łowieckie

Według jednej z teorii niedźwiedź krótkopyski był szybkim, silnym i okrutnym zabójcą polującym na ówczesne duże ssaki roślinożerne (m.in. dzikie konie, antylopy). Niewykluczone, że mimo ogromnych rozmiarów jego smukłe kończyny mogły umożliwiać strategię polowania opartą na pościgu. Choć był w stanie rozwinąć prędkość 50-70 km/h, nie był jednak zbyt zwrotny, więc nie mógłby sobie poradzić ze schwytaniem zwinnego roślinożercy.

Paleontolog Paul Matheus ustalił, że niedźwiedź krótkopyski poruszał się raczej jak wielbłąd, koń i współczesne niedźwiedzie, co świadczyłoby nie o jego szybkości, ale wytrzymałości. Na podstawie licznych symulacji Matheus uznał, że nie mógł on być aktywnym łowcą, a raczej kleptopasożytem – drapieżnikiem kradnącym pokarm innym drapieżnikom.

Teoretycznie mógł sobie na to pozwolić – które zwierzę odważyłoby się sprzeciwić złodziejowi wielkości niedźwiedzia krótkopyskiego? Poprzez zastraszenie mógł zdobywać pokarm od smilodonów, wilków strasznych (Canis dirus), a nawet lwów amerykańskich. To nieco podobna strategia, jaką często przypisuje się dużym drapieżnym dinozaurom (T. rex, tarbozaur, etc.).

Czy niedźwiedź krótkopyski to największy niedźwiedź wszech czasów?

Choć pierwotnie tak uważano, to jednak najnowsze odkrycia zdają się nie do końca potwierdzać tę tezę. Jakie zatem niedźwiedzie były większe?

Arctotherium angustidens

To gatunek niedźwiedzia z rodzaju Arctotherium występujący w Ameryce Południowej w okresie plejstocenu 1,2 mln lat temu. Wg danych, które posiadamy jego wagę oszacowano na podstawie kości ramiennej w przedziale 983 – 2,042 kg (średnio na 1588,5 kg, medianę zaś na 1748,6 kg). Górna granica (powyżej 2 ton) jest z dużym prawdopodobieństwem zawyżona). Jego najbliższym krewnym był północnoamerykański niedźwiedź krótkopyski (bohater naszego dzisiejszego artykułu).

Gwoli prawdy, to Arctotherium angustidens przybył do Ameryki Południowej z Ameryki Północnej aby tam rozpocząć swoje panowanie – najwyraźniej w Ameryce Północnej było mu zbyt ciasno i konkurencja (lwy, smilodony, niedźwiedzie, wilki straszne) była zbyt duża. Co ciekawe, to w przeciwieństwie do swego północnoamerykańskiego kuzyna, miał tendencję do zmniejszania swojej wielkości.

Ursus maritimus tyrannus

Niewiele wiadomo na jego temat, gdyż znany jest z jednej fragmentarycznej kości, znalezionej w Tamizie. Jego wielkość oszacowana została na 3,6-3,9 metra w pozycji wyprostowanej, a jego wagę przyjmuje się w przedziale 1200 – 1500 kg. Początkowo uważano, że jest spokrewniony z niedźwiedziem polarnym, obecnie uważa się jednak, iż to niedźwiedź brunatny jest jego krewnym.

Musimy jednak przyznać, że rozbieżności w szacunkach wagi w przypadku obu niedźwiedzi są dość spore w zależności od źródła.

Niedźwiedź jaskiniowy (Ursus spelaeus)

Występował na terenie Europy, również w naszym kraju znaleziono jego kości (w słynnej Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie). Nie dorównywał jednak wielkością swoim zamorskim kuzynom.

Szczegółowe dane

Niedźwiedź krótkopyski (Arctodus simus)

• Długość ciała: 3 m
• Wysokość w kłębie: 1,5-1,8 m
• Wysokość w pozycji pionowej: 2,4-3 m, największe znane osobniki osiągały 3,4-3,7 m
• Waga: 600-900 kg, być może ponad 1000 kg; największy odnaleziony osobnik (UVP 015) oszacowany został na 957 kg
• Prędkość: 50-70 km/h
• Zapotrzebowanie żywieniowe: 16 kg mięsa dziennie
• Datowanie: 1,8 mln-11,5 tys. lat temu (plejstocen). Ostatnie odnalezione ślady wskazują na datę wymarcia – 9530 r.p.n.e. – patrz: Historia wymierania gatunków
• Występowanie: Ameryka Północna

Niedźwiedź krótkopyski (Arctodus simus) – ciekawostki

• Nazwa Arctodus wywodzi się z greckich słów oznaczających „niedźwiedzi ząb”.
• Niedźwiedź krótkopyski jest uznawany za najszybciej biegającego niedźwiedzia wszech czasów.
• Niedźwiedź krótkopyski był największym mięsożercą Ameryki Północnej w epoce lodowej.
• Jedynym najbliższym współcześnie żyjącym krewnym niedźwiedzia krótkopyskiego jest niedźwiedź andyjski (Tremarctos ornatus), żyjący w górach Ameryki Południowej.

Polecamy:

• Niedźwiedzie
• Niedźwiedź jaskiniowy
• Wymarłe
• Tygrys szablastozębny
• Lew amerykański
• Lew jaskiniowy