Wielka Rafa Koralowa

Wielka Rafa Koralowa

Jeśli gdzieś na Ziemi istnieje Raj, niewykluczone, że znajduje się on pod wodą. Królestwo rozgwiazd, gąbek, skorupiaków, ryb, żółwi i węży morskich to idealny przykład naturalnej równowagi. Przy ogromnej liczbie mieszkających tam istot, nie ulega ono zniszczeniu, a wręcz przeciwnie – spokojnie rozrasta się, tworząc kolejne fundamenty.

Harmonia w królestwie koralowców oparta jest na cyklu życia i śmierci. Martwe szkielety polipów koralowych to również szkielet Rafy formującej się od milionów lat. Bez strachu zanurzmy się więc w świat jednego z cudów przyrody – Wielkiej Rafy Koralowej.

Lokalizacja

Witamy w Australii – miejscu, w którym nietrudno o przyrodnicze cuda. Jednym z takich cudów z pewnością jest Wielka Rafa Koralowa (dla ułatwienia będziemy ją w artykule nazywać WRK), zwana również Wielką Rafą Barierową lub Wielką Barierą Koralową. Aby podziwiać ją z bliska, należy udać się na północ kontynentu, a dokładniej na wybrzeże Queensland.

Bariera Koralowa znajduje się w różnych odległościach od brzegu. Odległość ta waha się między 15 a 200 km.

W centralnej części rafy są od siebie znacznie oddalone, jednak na północy oraz południu położone są blisko siebie.

Zbocza Rafy od strony morza są bardzo strome i opadają na głębokość ok. 1,5 km.

Podstawowe dane

Pod nazwą „Wielka Rafa Koralowa” w rzeczywistości kryje się prawie 3000 mniejszych raf oraz 900 wysp rozciągających się na ponad 2300 km od wyspy Lady Elliot do zatoki Papua-Nowa Gwinea. Całkowita powierzchnia wszystkich „składników” WRK wynosi 344 400 km². (dla przypomnienia – powierzchnia Polski to…, ktoś pamięta ;)? – 312 679 km²).

Część WRK podlega ochronie Parku Morskiego Wielkiej Rafy Koralowej (ang. The Great Barrier Reef Marine Park). Głównym celem parku jest ograniczanie wpływu człowieka na ekosystem rafy, takie jak niekontrolowany napływ turystów czy rybołówstwo.

Między Rafą a wybrzeżem Australii formuje się laguna – obszar płycizn, odcięty od morza.

Pochodzenie

Początki rozwoju WRK datuje się na ok. 18 mln lat temu. Obecna forma ekosystemu zaczęła tworzyć się o wiele później, bo „zaledwie” ok. 8000 lat temu, kiedy to rozpoczęła się budowa nowych warstw, utrzymywanych na wiekowych fundamentach.

Jak powstaje Wielka Rafa Koralowa?

Czasem w stosunku do raf koralowych używa się określenia „żywe skały” i jest w nim sporo prawdy. Na szkielet wapienny WRK składa się bowiem tysiące polipów koralowych – morskich zwierząt z grupy parzydełkowców. Polipy te tworzą wapienny szkielet, pobierając z wody węglan wapnia. Gdy koralowce rozmnażają się, rozrasta się rafa. Polipy połączone są ze sobą żywą tkanką, co przyczynia się do wzmocnienia całej konstrukcji.

Ważnym puzzlem budującym WRK są wodorosty wapienne, przypominające czerwoną watę. Do ich zadań należy produkcja wapnia, który umacnia rafę. Wodorosty porastające zbocza budowli działają jak „cement” wiążący warstwy osadowe.

Różnorodność kształtów i kolorów

Ponieważ każdy gatunek koralowca ma inny kształt oraz wzorzec wzrostu, w obrębie WRK spotykamy się z niezliczoną kombinacją kształtów i kolorów. Polipy koralowe tworzą tafle, płyty, ale też pagórki, pnie czy rogi.

Polipy martwe mają kolor biały – są one głównym budulcem szkieletu. Żyjące koralowce oraz gąbki są jednak bogato ubarwione. Dzięki nim WRK zachwyca odcieniami żółci, czerwieni, pomarańcza, różu, zieleni i fioletu. Nietrudno tu także o neonowe, fosforyzujące ubarwienie ryb takich jak wargacze, głęboko nasycone rozgwiazdy oraz węże morskie.

Gospodarze, sąsiedzi i goście

W wodach oblewających WRK pływa 30 gatunków waleni, w tym humbak, płetwal karłowaty i garbogrzbiet. Charakterystycznymi mieszkańcami WRK są także diugonie – morskie ssaki osiągające ok. 3 m długości i ciężar 400 kg.

Pstrąg koralowy, błazenek plamisty, lucjan dwuplamy to tylko 3 przykłady spośród ponad 1500 żyjących w Wielkiej Barierze Koralowej. Dużą grupę ryb stanowią rekiny, chimery i płaszczki (orleniokształtne) – ok. 125 gatunków. Nie zapominajmy też o 9 gatunkach igliczni i 9 gatunkach koników morskich. Obok ryb spotyka się 17 gatunków węży morskich – wiele z nich pływa na głębokości 50 m.

Do bogatej fauny koralowej zaliczamy kilka gatunków żółwi morskich: żółwia skórzastego – największego żółwia świata, żółwia zielonego – Luzaka z bajki „Gdzie jest Nemo?”, żółwia oliwkowego, żółwia australijskiego, wzorzystego żółwia szylkretowego i żółwia karetta.

Diogunie, żółwie morskie i mnóstwo gatunków ryb chętnie przebywają pośród traw morskich. W obrębie Rafy spotyka się 15 gatunków tej rośliny wodnej. Do najbardziej rozpowszechnionych zaliczamy Halodule i Halophila.

Około 4000 gatunków mięczaków to mieszkańcy Bariery. Zaliczamy do nich barwne niczym tęcza ślimaki nagoskrzelne, imponujących kształtów ślimaki z rodziny stożków oraz przydacznię olbrzymią – największy gatunek małża na świecie.

Rafę odwiedza w sumie 215 gatunków ptaków. Do gniazdujących na obszarze WRK zalicza się bielika białobrzuchego i rybitwę różową. Większość gniazd zakładana jest na wyspach rafowych, głównie w północnych i południowych rejonach WRK. Na wyspach tych rośnie ponad 2000 znanych człowiekowi gatunków roślin.

Na naszej liście nie może zabraknąć też krokodyli. Nie żyją one bezpośrednio w Rafie, lecz blisko wybrzeży zalanych słonymi bagnami i porośniętych lasami namorzynowymi.

Współpraca ryb

Tak duża i wiekowa konstrukcja nie miałaby racji bytu bez panującej w niej harmonii i współpracy. Ryby często zbierają się w jednym miejscu na pojawienie się pokarmu. Mniejsze ryby oczyszczają większe z pasożytów i martwej tkanki. Przykłady można mnożyć.

Między kiełbiami (gatunek ryb) i skorupiakami występuje czysta symbioza. Para skorupiaków tworzy tunel, w którym mieszkać może również ryba. Jeśli w okolicy pojawia się zagrożenie, kiełb informuje o nim skorupiaki uderzając swym ogonem w ich czułki.

Turystyka – blaski i cienie

Wielka Rafa Koralowa to istny raj dla płetwonurków, ale to niezwykle różnorodne miejsce podziwiać mogą nie tylko wykwalifikowani pływacy.

Ilość turystów przybywających co roku do parku morskiego może przyprawić o zawrót głowy – liczba zamyka się w ok. 2 milionach. Choć dla władz parku to prawdziwa żyła złota, pojawiają się głosy sprzeciwu mówiące o tym, że ogromne ilości turystów mogą negatywnie wpływać na funkcjonowanie Rafy.

Organizatorzy wycieczek oferują rejsy statkami wielkości od pontonów do luksusowych jachtów. Łodzie posiadają szklane dna, aby wycieczkowicze mogli bez przeszkód oglądać zjawiska zachodzące w WRK. Do najbardziej zamożnych kierowane są oferty podwodnych obserwatoriów oraz lotów helikopterem (oczywiście nie pod wodą, lecz ponad powierzchnia, skąd mamy widok na duży obszar morza).

Jak dotąd najbardziej popularną formą działalności turystycznej jest nurkowanie. Plan turystyki na terenie parku morskiego skierowany jest na równowagę ekologiczną. Oficjalnie mamy więc do czynienia z tzw. ekoturystyką.

Problemem tego typu działań w obszarze Rafy są stałe, duże platformy – bazy turystyczne przypominające statki, będące także siedliskiem ptaków, które wypróżniają się bezpośrednio do wody otulającej koralowce.

Kał ptaków posiada w sobie azot, fosfor, często DDT i rtęć, co powoduje choroby u delikatnych parzydełkowców, takie jak aspergiloza, „czarny pas” (ang. Black-band disease) czy „żółty pas” (ang. Yellow-band disease). Dowiedziono, że na obszarach bez platform tylko ok. 1% korali choruje na tego typu choroby, podczas gdy ok. 12% koralowców żyjących pod platformami zapadało na choroby wymienione powyżej.

Szczegółowe dane

Wielka Rafa Koralowa

• W skład Wielkiej Rafy Koralowej wchodzi 2900 pojedynczych raf i ok. 900 wysp koralowych
• Powierzchnia Wielkiej Rafy: 344 400 km²
• Długość Wielkiej Rafy: 2300 km
• Rok założenia parku morskiego Great Barrier Reef Marine Park: 1975

Wielka Rafa Koralowa – ciekawostki

• Od wieków WRK istnieje w świadomości Aborygenów Australijskich oraz rdzennych mieszkańców wysp Cieśniny Torresa. W skład obu grup etnicznych wchodzi około 70 plemion, dla których Rafa jest ważnym elementem kulturowym.
• Wielka Rafa Barierowa jest jednym z siedmiu cudów podwodnego świata obok takich zjawisk jak Jezioro Bajkał czy Rafa Koralowa Belize.
• Głównymi zagrożeniami dla przetrwania WRK są zmiany środowiska, zanieczyszczenia wód, oraz szybko rozmnażająca się korona cierniowa – gatunek rozgwiazdy żywiącej się polipami koralowymi. Badania z 2000 roku wykazały, że gwałtowny wzrost populacji korony cierniowej przyczynił się do zniszczenia ok. 60% żywej powłoki Rafy. Z kolei za przyczyny wzrostu populacji tego szkarłupnia uważa się zanieczyszczenie wód oraz zmniejszenie liczby drapieżników będące wynikiem przełowienia.
• Szacuje się, że rokrocznie turystyka w rejonie Wielkiej Rafy generuje ok. 6.4 mld dolarów i zapewnia pracę ok. 64 tysiącom osób.
• Połowy w rejonie Wielkiej Rafy zapewniają przychody wartości 1 mld dolarów i dają pracę 2000 osób.

Polecamy

• Podróże DinoAnimals
• Parki Narodowe
• Wodospady
  
• Australia
• Fauna Australii
• Morskie zwierzęta