Waran paskowany, leśny (Varanus salvator)

Waran paskowany, waran leśny (Varanus salvator)

Jeden z największych waranów

W języku angielskim jaszczurka ta nazywana jest Water monitor – „wodny waran”. Określenie to wynika z jego upodobań siedliskowych. Waran paskowany, bo tak nazywa się on w języku polskim, to jaszczurka, która bezpieczniej czuje się w wodzie, niż na lądzie. Mimo to potrafi bardzo szybko biegać i wspinać się na drzewa. Oto jedna z najcięższych jaszczurek świata – barwny waran leśny.

Klasyfikacja

• Gromada: gady
• Rząd: łuskonośne
• Rodzina: waranowate
• Rodzaj: Varanus
• Gatunek: waran paskowany
• Podgatunki:
  • Varanus salvator salvator – żyje na Sri Lance
  • Varanus salvator andamanensis – spotykany na Archipelagu Andamany
  • Varanus salvator bivittatus – przebywa na wyspach: Lombok, Sumbawa, Flores, Alor, Bali, Jawa, Wetar
  • Varanus salvator komaini – żyje w Tajlandii. Wcześniej uznawany był za oddzielny podgatunek, jednak dziś uważany jest za synonim Varanus salvator macromaculatus
  • Varanus salvator macromaculatus – przebywa w kontynentalnej części Azji Południowo – Wschodniej, głównie w Singapurze, a także na Sumatrze, Borneo i mniejszych wyspach sąsiadujących.
  • Varanus salvator ziegleri – spotykany tylko na Wyspie Obira.

Siedliska

Przed napastnikami kryje się wśród drzew, ale jeśli poczuje się zagrożony, może zeskoczyć z niego do strumienia lub rzeki. Zazwyczaj jednak odpoczywa w norach zbudowanych na brzegu akwenu. Średnia długość takiej nory wynosi ok. 9 m, temperatura w niej panująca może wynieść ok. +25^oC.

Warana paskowanego rzadko spotyka się z dala od wody. Nie jest wybredny w jej wyborze, odpowiada mu bowiem zarówno woda słodka, jak i słona. Najczęściej przebywa więc w lasach namorzynowych, przy brzegach dużych rzek. Może jednak spacerować po łąkach, bagnach, plażach, a nawet polach uprawnych. Nie wybiera siedlisk ulokowanych wyżej niż 1100 m n.p.m.

Charakterystyka

Wygląd

Ta duża jaszczurka może osiągać 1,5-2 m długości, dojrzała płciowo staje się po przekroczeniu 40-50 cm. W dorosłym życiu samce są większe od samic. Pod względem ciężaru obie płcie są do siebie podobne – ważą średnio 19,5 kg. Maksymalnie osiągać mogą jednak ponad 50 kg, bardzo rzadko rejestrowano osobniki ważące 75-90 kg, ale nie ma pewności, że doniesienia te są prawdziwe.

Jak większość dużych waranów ma wydłużone, bardzo umięśnione ciało zakończone długim, mocnym, spłaszczonym bocznie ogonem, który ułatwia pływanie. Głowa jest wąska, szyja długa, nogi dobrze umięśnione i wyposażone w pazury.

Skóra ma szare, ciemnobrązowe lub oliwkowe tło pokryte żółtymi lub białymi plamami, które łączą się ze sobą tworząc pasy. Ubarwienie danego osobnika zależne jest od podgatunku i wieku zwierzęcia.

Dieta

Waran paskowany je wszystko co jest w stanie połknąć. Może więc spożywać owady, kraby, małże, węże, jaja krokodyli i ptaków, ryby (w tym węgorze mierzące nawet 1 m długości). Poluje również na ptaki, gryzonie, małe ssaki parzystokopytne, inne jaszczurki. Prawdziwym przysmakiem warana leśnego jest padlina. Potrafi jednak jeść śmieci, ludzkie odchody, a nawet ludzkie zwłoki.

Jest w stanie zjeść ofiarę równie dużą, jak on sam. W przeszłości zarejestrowano 1,2-metrowego warana, który pożarł węża mierzącego 1,3 m długości.

Główną techniką polowania jest pogoń za zdobyczą. W namierzeniu ofiary pomaga mu rozwidlony język wyłapujący z powietrza zapach potencjalnej zdobyczy.

Zachowanie

Waran paskowany dużo czasu spędza w wodzie. Pływa na długich dystansach (warany leśne spotykano nawet na otwartym morzu), a całkowicie zanurzony wytrzymać może ok. 30 minut. Aktywność przejawia za dnia, noce spędza natomiast w zbiorniku wodnym.

W wodzie porusza się machając ogonem, łapy przednie układa wtedy wzdłuż ciała, a tylne kończyny prostuje. Na lądzie może bardzo szybko biegać – jest znacznie szybszy od większości ludzi.

W poszukiwaniu pożywienia często wspina się na drzewa. Młode osobniki spędzają większość życia wśród koron drzew, aby unikać niebezpiecznych drapieżników. Przed napastnikami może bronić się ostrymi, zakrzywionymi pazurami lub ucieczką do wody. Nie przejawia instynktu terytorialnego, ale w sytuacji zagrożenia może być bardzo agresywny. W walkach używa ogona i szczęk, lepiej więc nie zaczepiać go, jeśli nie jest to konieczne.

Rozmnażanie

Gody waranów paskowanych obejmują gryzienie i drapanie. Po 4-6 tygodniach od kopulacji samice składają jaja. Większe samice składają więcej jaj niż mniejsze krewne. Rocznie, z reguły w dwóch lęgach, składają ich średnio 40. W jednym lęgu znajduje się 3-25 (średnio kilkanaście) białych, miękkich jajek. Matka składa je w opuszczonym lub czynnym kopcu termitów, gnijącym pniu drzewa bądź kłodzie. Inkubacja trwa zazwyczaj 9-10 miesięcy lub dłużej.

Młode są barwniejsze od swych rodziców – na korpusie widoczne są jasnożółte plamy, na ogonie zaś pasy. Młode warany są bardziej strachliwe i skryte, niż dorosłe osobniki. Samce rosną szybciej niż samice, dlatego w szybszym tempie stają się dłuższe i cięższe. W idealnych warunkach dojrzałość płciową osiągają w ok. 2 roku życia, kiedy samiec mierzy 1-1,3 m, a samica 0,5-1,2 m długości.

Szczegółowe dane/wymiary

Waran paskowany, waran leśny (Varanus salvator)

• Długość ciała: 1,5-2 m (rekord 3,21 m)
• Waga: 16-20 kg, średnio 19,5 kg, maksymalnie 50-90 kg, choć są to informacje niepotwierdzone
• Długość życia: 15 -20 lat

Waran paskowany, waran leśny – ciekawostki

• Waran paskowany jest drugą najcięższą jaszczurką świata zaraz po smoku z Komodo.
• Do roku 2007 Varanus nuchalis, Varanus marmoratus i Varanus cumingi były klasyfikowane jako podgatunki warana paskowanego. Dziś uznawane są jednak za odrębne gatunki.
• Największy znaleziony waran paskowany żył na Sri Lance – mierzył 3,21 m długości.
• Na Tajlandii waran paskowany określany jest obelżywym słowem. Stosuje się je głównie do określania złych ludzi.
• Gatunek nie jest zagrożony wyginięciem, ale ludzie polują na tego gada dla zdobycia skór, mięsa i tłuszczu, który używany jest w tradycyjnej medycynie azjatyckiej. Dodatkowymi problemami, z jakimi boryka się waran leśny jest utrata siedlisk na rzecz pól uprawnych (głównie uprawy palm olejowych). Gady te dosyć często giną pod kołami samochodów.

Polecamy

• Jaszczurki
• Waran z Komodo
• Waran wielki
• Waran papuaski
• Megalania
• Iguana