Lew jaskiniowy, europejski, euroazjatycki

Lew jaskiniowy, europejski, euroazjatycki (Panthera leo spelaea / Panthera spelaea)

Lwy europejskie i amerykańskie rządziły na terenach Ameryki Północnej i Południowej, Europy oraz Azji, stając się wizytówką plejstoceńskiego krajobrazu. Jak radziły sobie na terenach dzielonych z innymi dużymi drapieżnikami oraz pierwszymi ludźmi? Dlaczego wyginęły? Na te pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym artykule poświęconym lwom euroazjatyckim oraz w kolejnym przedstawiającym największego lwa w historii – lwa amerykańskiego.

Zdjęcia i podróż w czasie

Pomimo naszej podróży w czasie nie udało nam się sfotografować lwów jaskiniowych (zapewne schroniły się przed nami w jaskiniach, a nie mieliśmy odwagi tam zaglądać ;)),  prezentujemy zatem dziś na niektórych zdjęciach jego amerykańskiego kuzyna.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: kotowate
• Rodzaj: Panthera
• Gatunki/Podgatunki:
  • Lew jaskiniowy/europejski/eurazjatycki
  • Lew amerykański

Niepewna klasyfikacja

Trudno jednoznacznie określić, czy lew europejski to gatunek czy też podgatunek lwa. W przeszłości większość naukowców klasyfikowała go jako odrębny gatunek – Panthera spelaea. Współcześnie jednak uważany jest częściej za podgatunek lwa afrykańskiego (Panthera leo), dlatego nazwa łacińska brzmi Panthera leo spelaea. Swego czasu lwa jaskiniowego klasyfikowano jako podgatunek… tygrysa – Panthera tigris. Dzisiaj pogląd ten całkowicie odrzucono.

Podobne dylematy występują przy klasyfikacji lwa amerykańskiego – trudno jednoznacznie określić, czy mamy do czynienia z odrębnym gatunkiem lwa czy podgatunkiem współczesnego lwa afrykańskiego.

Datowanie i występowanie

Gatunek wyewoluował z przodka znanego dzisiaj pod nazwą Panthera leo fossilis. Lew europejski oddzielił się genetycznie od swego krewnego ok. 780 000 lat temu i przetrwał do ok. 10 000 lat temu (późny plejstocen). Prawdopodobnie wymarł ok. 12 500 lat temu, po ustąpieniu ostatniego zlodowacenia, zwanego również zlodowaceniem północnopolskim.

Przebywał na terenach prawie całej Europy oraz w wielu rejonach Azji i północno – zachodniej Ameryki Północnej. Zajmował tereny dzisiejszej Wielkiej Brytanii, Niemiec, Hiszpanii, a po przekroczeniu Cieśniny Beringa dotarł także do Jukonu oraz obszarów od Syberii po Turkiestan (Azja Środkowa).

Określenie „jaskiniowy” wzięło się z dużych ilości skamielin odnajdywanych właśnie w jaskiniach. Naukowcy wątpią jednak, aby drapieżniki w owych jaskiniach mieszkały. Podejrzewa się, że głębokie skalne jamy były domami dla niedźwiedzi jaskiniowych w okresie snu zimowego lub schronieniem dla samic i ich młodych. Dla wielu lwów niedźwiadki były łakomym kąskiem, jednak wściekłe samice mogły bez problemu zabić napastnika.

Wiadomo, że przebywał w rozmaitych siedliskach, choć najbardziej preferował lasy iglaste i łąki, na których pasły się średnie i duże zwierzęta roślinożerne. Kilka skamieniałych kości lwa europejskiego znaleziono obok szczątków reniferów, co oznacza, że zamieszkiwał również tereny klimatu okołopolarnego.

Charakterystyka

Wygląd

Lew jaskiniowy był jednym z największych żyjących lwów. Szkielet dorosłego samca, znaleziony w 1985 r. w Niemczech mierzył 210 cm długości (bez ogona) i 120 cm wysokości w kłębie. Oszacowano również, że ważył 200-350 kg. Rozmiarami zatem był zbliżony do współczesnych lwów afrykańskich. Na podstawie wielu znalezisk wykazano jednak, że zwierzę to było o 8-10% większe od współczesnych przedstawicieli gatunku, ale mniejsze od swego przodka – Panthera leo fossilis.

Wizerunki lwa jaskiniowego odnaleziono w kilku jaskiniach w postaci malowideł naściennych, rzeźb i glinianych figurek. Sugerując się tymi znaleziskami można wywnioskować, że lew jaskiniowy posiadał zaokrąglone, sterczące uszy, długi, spiczasty ogon zakończony kępką sierści, bledsze od tygrysich pręgi i słabo rozwiniętą grzywę, bardziej przypominającą kryzę wokół szyi.

Dieta

Jako okazały drapieżnik, polował z reguły na duże ssaki roślinożerne, w tym na przodków dzisiejszych koniowatych i słoniowatych (młode lub chore mamuty), renifery, bizony. Prawdopodobnie również był na tyle odważny i zdeterminowany, aby wejść do gawry potężnego niedźwiedzia jaskiniowego i próbować go zabić. Lew mógł tego dokonać, o ile zatopiony we śnie zimowym niedźwiedź nie obudził się, inaczej grzywiasty drapieżnik marnie kończył swój żywot. W jaskini niedźwiedziej znajdowała się nierzadko o wiele łatwiejsza do zdobycia ofiara – małe niedźwiadki. Jednak i tu nie obywało się bez kłopotów, bowiem stająca w ich obronie matka była śmiertelnym niebezpieczeństwem dla intruza.

Niektóre obrazy naskalne pokazują, że lwy te polowały stadnie, czyli podobnie do współczesnych lwic afrykańskich. Niewykluczone, że na przestrzeni wieków lwy jaskiniowe mocno zmodyfikowały dietę na skutek wyginięcia hieny jaskiniowej. Po jej zniknięciu z powierzchni Ziemi, lwy zaczęły polować masowo na renifery, doprowadzając gatunek na skraj wymarcia.

Małą zdobycz zabijał uderzeniem łapy lub przegryzieniem kręgów szyjnych. Zapewne nie był na tyle zwinny, aby dogonić szybką zdobycz, ale mógł po prostu rzucić się na nią od tyłu i powalić na ziemię masywnym ciałem.

Wymarcie

Większość dużych drapieżnych ssaków z okresu plejstocenu wyginęła na skutek nadmiernych polowań ze strony pierwszych ludzi. Nie można być tego tak pewnym w stosunku do lwa jaskiniowego. Istnieją bowiem przesłanki świadczące o tym, że niewielkie populacje przetrwały do epoki holocenu, czyli kolejne 10 000 lat od ostatniego zlodowacenia.

Nie odnaleziono jednak do tej pory szkieletu lwa jaskiniowego spoza plejstocenu. Przetrwanie mogło być możliwe dzięki dostępowi do dużej zdobyczy – reniferów, których jednak byłoby za mało dla dużej populacji. Oznacza to, że przy ograniczonym dostępie do pożywienia przetrwać mogły tylko małe grupy tych drapieżników. Pomijając datę wyginięcia można jednak stwierdzić, że z pewnością przyczyniła się do niego duża konkurencja z nowymi drapieżnikami, głównie wilkami i wczesnymi ludźmi.

Lew europejski a lew jaskiniowy

Istnieje teoria mówiąca, iż lwy europejskie (Panthera leo europaea) podobne do lwów azjatyckich (Panthera leo persica) mogłyby ewentualnie być ostatnimi lwami jaskiniowymi (Panthera leo spelaea), które przetrwały do roku 3000 p.n.e na terenie Europy. Jest to jednak mało prawdopodobne, zważywszy na wizerunki lwów przedstawiane w historycznych zapisach i rysunkach – zwierzęta na nich przedstawiane posiadają zawsze bujną grzywę, podczas gdy lwy jaskiniowe tej grzywy były pozbawione, na co wskazują wszelkie dotychczas odkryte w jaskiniach ich wizerunki.

Przyjmuje się zatem, że lwy grzywiaste przedostały się w czasie holocenu z Afryki do Eurazji. Nie jest jasne, czy lew grzywiasty zastąpił lwa jaskiniowego w Europie czy też pojawił się tam po jego wyginięciu.

Szczegółowe dane i wymiary

Lew jaskiniowy, europejski, euroazjatycki (Panthera leo spelaea / Panthera spelaea)

• Datowanie: 780 000-10 000 lat temu (plejstocen)
• Główne tereny występowania: Europa i Azja
• Długość ciała bez ogona: 210 cm
• Wysokość w kłębie: 120 cm
• Waga: 200-350 kg

Lew jaskiniowy i amerykański – ciekawostki

• Łacińskie określenie spelaea oznacza „jaskiniowy”, natomiast atrox tłumaczyć można jako „okrutny”/”przerażający”
• Na podstawie znalezionych naczyń datowanych na plejstocen wykazano, że lew jaskiniowy miał związek z wierzeniami ówczesnych ludzi.
• Najstarsze skamieniałe szczątki zwierzęcia z rodzaju Panthera datowane są na 3-4 mln lat temu. Odkryto je w Tanzanii.

Polecamy:

• Lwy
• Tygrysy
• Lew – król zwierząt
• Lew amerykański
• Tygrys szablastozębny smilodon
• Niedźwiedź jaskiniowy
• Niedźwiedź krótkopyski
• Zwierzęta wymarłe
• Historia wymierania gatunków