Krokodyl orinokański (Crocodylus intermedius)
Jeden z najrzadszych i najbardziej tajemniczych przedstawicieli rodzaju Crocodylus jest równocześnie jednym z największych współczesnych krokodyli. Ten południowoamerykański gad nie ma jednak łatwego życia. Niewielka populacja jest dzisiaj zagrożona wyginięciem nie tylko z powodu zanieczyszczeń środowiska, ale także (a być może przede wszystkim) z powodu myśliwych żądnych skór. Podobnie więc jak słoń afrykański, również krokodyl orinokański jest traktowany jako źródło drogiego surowca. Mimo to chęć życia, wola przetrwania, a także dobrzy ludzie sprawiają, że o krokodylu orinokańskim możemy jeszcze napisać „jest”, nie zaś że „był”…
Klasyfikacja
Występowanie i siedliska
Gatunek ten występuje tylko w kolumbijskich i wenezuelskich dorzeczach Orinoko. Od czasu do czasu pojawia się na Trynidadzie, ale nie są to informacje potwierdzone. Niewykluczone bowiem, że tamtejsi przybysze to nie krokodyle orinokańskie, a amerykańskie.
Preferuje wody słodkie, głównie środkowych i dolnych odcinków rzeki Orinoko, a także Llanos – sawannę, która staje się terenem podmokłym w porze deszczowej. Krokodyla orinokańskiego spotkać można jednak w różnorodnych siedliskach, w tym w lasach tropikalnych oraz strumieniach u podnóża Andów.
W porze suchej, gdy poziom wód jest bardzo niski, opuszcza Llanos. Jego azylem stają się nory wykopane w miejscach, gdzie ostały się niewielkie zbiorniki wodne. Najchętniej porusza się właśnie takimi trasami, ale jest w stanie przemieszczać się drogą lądową w poszukiwaniu głębszych akwenów.
Charakterystyka
Wygląd
Rozmiary
Krokodyl orinokański jest jednym z największych gatunków krokodyla. Istnieją niepotwierdzone doniesienia o osobnikach 6-, a nawet 7-metrowych. Współcześnie spotyka się jednak maksymalnie 5-metrowe – występowanie większych osobników jest dzisiaj bardzo mało prawdopodobne.
Samce mierzą zazwyczaj 3,6-4,8 m długości, osiągając ciężar 380-635 kg. Samice są wyraźnie mniejsze, mierzą bowiem 3-3,3 m długości i ważą 225-317 kg. Największy potwierdzony przedstawiciel gatunku, zastrzelony w 1800 r., mierzył 6,6 m długości.
Budowa
Rozpoznać go można po stosunkowo długim pysku, który jest nieco węższy od pyska krokodyla amerykańskiego, ale szerszy od pyska gawiala. Ciało pokrywają zazwyczaj jasnobrązowe łuski, ale zoolodzy rozróżniają co najmniej 3 odmiany kolorystyczne; spotyka się również osobniki niemal całkowicie żółtawe i ciemnobrązowo-szare.
Zauważono jednak, ze krokodyle orinokańskie mogą zmieniać zabarwienie swojej skóry. Okazuje się więc, że te gady potrafią kontrolować ilość melaniny.
U osobników młodych występuje więcej ciemnobrązowych oznaczeń, niż u krokodyli dojrzałych.
Dieta
Niedojrzałe osobniki jedzą głównie ryby i bezkręgowce. Wraz ze wzrostem ich dieta poszerza się o większe zwierzęta, w tym kręgowce wodne i lądowe, np. ptaki i ssaki.
Większość diety zajmują u niego duże ryby. W polowaniu na nie pomaga z pewnością wąski pysk, który zmniejsza opór wody i ułatwia chwytanie śliskiej zdobyczy. Ponieważ jednak jest drapieżnikiem znajdującym się na szczycie łańcucha pokarmowego, może zapolować na dowolną zdobycz, która znajdzie się w jego pobliżu. Pysk, choć wąski, nie jest jednak wyspecjalizowany do chwytania wyłącznie ryb, jak ma to miejsce u gawiali. Dzięki temu krokodyl orinokański może wzbogacać swoją dietę o przedstawicieli innych gromad.
Podobnie jak u wielu gatunków krokodyli, również krokodyl orinokański może polować na inne gatunki krokodyli, np. kajmany, a nawet na mniejszych współbraci.
Wydaje się również, że gatunek ten jest mniej agresywny względem ludzi od pozostałych dużych krokodyli.
Rozmnażanie
Krokodyle orinokańskie rozmnażają się w porze suchej, kiedy poziom wód jest najniższy. Samice rozpoczynają budowę gniazd między styczniem i lutym. Składają w nim 15-70 jaj (średnio 40). Po ich złożeniu przyszła matka przebywa w pobliżu gniazda. Nie zawsze zapobiega to jednak atakom ze strony innych gadów i sępów.
Inkubacja trwa ok. 70 dni, a okres wykluwania młodych zbiega się z początkiem pory deszczowej i wzrostem poziomu wód. Do wylęgu dochodzi zwykle nocą. Młode nawołują wtedy matkę, która następnie prowadzi je do wody. Po narodzinach samica chroni potomstwo nawet przez 1-3 lata. Młode stają się bowiem łakomym kąskiem dla wielu drapieżników, w tym jaguarów, kajmanów, anakond, ostronosów itd. W ramach ochrony potomstwa samica jest w stanie pochwycić i zabić napastnika.
Ochrona gatunkowa
Krokodyl orinokański to gatunek zagrożony wyginięciem w stopniu krytycznym. Największym zagrożeniem dla jego przetrwania są polowania mające na celu zdobywanie skór. Między rokiem 1940 i 1960 z tego powodu zabito kilka tysięcy krokodyli orinokańskich. Okres ten był chyba najmroczniejszym w dziejach gatunku – stanął on bowiem na skraju wymarcia.
W latach siedemdziesiątych XX wieku nadano mu status ochronny w Wenezueli i Kolumbii, jednak jego populacja nadal jest mała. Współcześnie, poza polowaniem dla skór, krokodyle orinokańskie, zwłaszcza młode, padają ofiarą kolekcjonerów i handlarzy zwierzętami. Nie bez znaczenia są również zanieczyszczenia środowiska. Sporym kłopotem jest także powiększająca się populacja kajmana okularowego, który konkuruje o pożywienie z krokodylem orinokańskim.
Wielkość populacji
Nie wiadomo dokładnie ile osobników dorosłych przebywa na wolności. Szacuje się jedynie, że jest ich 250-1500. Największa populacja kolumbijska (ok. 50 osobników) znajduje się w departamencie Casanare, a największa populacja wenezuelska (mniej niż 500 osobników) przebywa w stanach Cojedes i w okolicach miasta Sarare.
W roku 2007 w ogrodach zoologicznych znajdowało się 50 osobników. Najwięcej, bo aż 35, przebywało w Dallas World Aquarium.
Szczegółowe dane
Krokodyl orinokański (Crocodylus intermedius)
- Długość ciała: samce 3,6-4,8 (max 5,1 m), rekord 6,6 m; samice 3-3,3 m
- Waga: samce 380-635 kg, samice 225-317 kg (maksymalnie 1100 kg)
- Długość życia: 70-80 lat
Krokodyl orinokański – ciekawostki
- Łacińska nazwa gatunkowa intermedius oznacza „pośredni”. Odwołuje się ona do kształtu pyska. Pysk krokodyla orinokańskiego jest bowiem formą pośrednią między pyskiem większości przedstawicieli rodzaju Crocodylus (kształt litery „V”), a wąskim pyskiem gadów z rodzaju gawiali Gavialis.
- Krokodyl orinokański jest największym pod względem masy drapieżnikiem Ameryki Południowej. Długością ciała zbliżony jest natomiast do krokodyla amerykańskiego i kajmana czarnego.
- Ponieważ krokodyl orinokański może przepływać przez wody słone (o czym świadczyć może jego pojawienie się na wyspie Trynidad), wydaje się, że gatunek ten w pewnym stopniu toleruje wyższe stężenia soli.
- Usposobienie i tryb życia krokodyla orinokańskiego na wolności nie zostały dobrze poznane głównie ze względu na wielkość populacji.
- Krokodyl orinokański czasem opisywany jest jako zwierzę polujące na człowieka. Przypadki takie zdarzały się, ale bardzo rzadko. Wynika to prawdopodobnie z niewielkiej liczebności gatunku. Ataki na człowieka, choć udokumentowane, nie mogą być traktowane jako znak rozpoznawczy krokodyli orinokańskich także dlatego, że przebywają one raczej z dala od dużych osiedli ludzkich.
Polecamy
Dobry artykuł.
chyba najwekszy krokodyl kontynentu poludniowoamerykańskkiego.
Krokodyl orinokański jest największym drapieżnikiem Ameryki Południowej.
A wiadomo jakby wygląda jego koegzystencja z anakonda i jaguarem ? Czy te gatunki polują na siebie nawzajem?