Kania czarna, kania brunatna (Milvus migrans).
Nie umknie im żadna zdobycz – bystry wzrok to jeden z największych atutów kań. Różnorodność i umiejętności przystosowawcze sprawiły, że potrafią żyć nawet w miastach.
Klasyfikacja.
- Gromada: ptaki
- Rząd: szponiaste
- Rodzina: jastrzębiowate
- Podrodzina: myszołowy
- Rodzaj: kanie
Występowanie.
Kanie zajmują obszar Starego Świata (Europa, północna Afryka, Azja) oraz Australię. W Polsce występuje zarówno kania czarna, brunatna (Milvus migrans) jak i kania ruda, rdzawa (Milvus milvus).
Wspólne cechy zewnętrzne.
Jako typowi drapieżnicy z rodziny jastrzębiowatych, kanie charakteryzują się silnym, zagiętym haczykowato dziobem, ostrymi, mocnymi szponami i silnymi nogami. Ich skrzydła są rozłożyste, lekko zaokrąglone. W locie bardzo dobrze widać pojedyncze lotki, ponieważ są ułożone palczasto. Dzięki temu potrafią poruszać się w prądach wznoszących. Oczy są dosyć duże i przystosowane do namierzania ofiary z dużej odległości, dlatego kanie mogą pochwalić się świetnym wzrokiem.
Kania czarna (Milvus migrans).
Uznawana za najliczniejszy gatunek z rodziny jastrzębiowatych. W obrębie gatunku sklasyfikowano 5 podgatunków rozpowszechnionych w umiarkowanych i tropikalnych częściach Eurazji, Australii i Oceanii.
Populacje europejskie są niewielkie, natomiast południowoazjatycka – bardzo duża.
Osobniki żyjące w chłodniejszych regionach migrują na zimę w cieplejsze zakątki (Afryka). Zajmuje bardzo zróżnicowane siedliska. Gniazduje w lasach, ale także na brzegach mniejszych formacji leśnych. Dla kani ważne jest, aby w pobliżu gniazda znajdowały się tereny otwarte a na nich duże zbiorniki wodne (rzeki, rybne stawy, jeziora), z których czerpie pożywienie.
Wygląd.
Górna część tułowia ma brązowy kolor z rudawą domieszką , natomiast głowa i kark są jaśniejsze, u niektórych osobników – białe. Głowa jest ozdobiona ciemnymi pasami. Oczy jasne, natomiast spód skrzydeł – ciemny, nieco jaśniejszy na lotkach.
Ogon ma taki sam kolor jak grzbiet z tym, że pozbawiony rdzawego akcentu. Dodatkowo jest wcięty, ale nie tak mocno, jak u kani rudej (Milvus milvus), której ogon jest dłuższy i wyraźnie rozwidlony.
Osobniki niedojrzałe są ubarwione bardziej kontrastowo, a spód ciała jest kreskowany. Dziób i szpony są czarne, natomiast nogi i źrenice – żółte. Samce i samice mają praktycznie takie samo upierzenie.
Lot.
W czasie lotu szybuje, opierając się na prądach wznoszących. Potrafi bardzo płynnie zmieniać kierunek. Gdy upatrzy sobie ofiarę, zniża się z wyciągniętymi nogami i podrywa zdobycz ku górze swoimi ostrymi szponami.
Menu.
W menu kani czarnej znajdują się ryby, padlina i śmieci. Jest drapieżnikiem oportunistycznym (je to, co najłatwiej jej upolować), zatem często zdarza się, że łapie w swe szpony gryzonie, nietoperze i inne ptaki. Można ją często spotkać niedaleko miejsca pożaru, z którego uciekają małe zwierzęta, a które łatwo złapać.
Populacje indyjskie znakomicie przystosowały się do życia w miastach i gęsto zaludnionych miejscach. Podejrzewa się, że jest to spowodowane wzrostem prądów wznoszących na obszarach zamieszkałych przez wielu ludzi.
Kanie z Hiszpanii w okresie lęgowym polują na pisklęta innych ptaków, aby nakarmić nimi swoje młode.
Stada.
W zimie tworzą wieloosobowe siedliska – „grzędy”. Podczas migracji mają większą tendencję do tworzenia dużych stad niż inne migrujące ptaki drapieżne, zwłaszcza w sytuacji, gdy pokonują trasę nad wodą. Indyjski podgatunek – govinda – wykazuje wahania populacyjne: najwięcej osobników obserwuje się między lipcem i październikiem, po okresie monsunów, co może sugerować, że lokalne migracje mają związek z opadami deszczu.
Rozmnażanie.
Okres lęgowy w Indiach rozpoczyna się zimą, aby pisklęta zdążyły opierzyć się przed sezonem monsunowym. Gniazdo wykonane na drzewie jest z gałązek i skrawków tkanin. Jedno gniazdo może być wykorzystywane do lęgów przez wiele lat.
Populacje europejskie rozpoczynają okres rozrodczy w lecie. Ptaki z Alp włoskich budują gniazda w pobliżu zbiorników wodnych, na stromych klifach lub wysokich drzewach. Wykonane są z jasnych materiałów, np. z białego plastiku. Uważa się, że dobranie takiej kolorystyki ma znaczenie sygnalizujące innym kaniom, że dane drzewo jest już „zajęte”.
Samica kopuluje z kilkoma samcami po parę razy. W trakcie budowania gniazda samce i samica angażują się w jego tworzenie. W jednym lęgu pojawiają się z reguły 2 jaja, rzadko 3. Okres inkubacji trwa 30 – 34 dni, a indyjskie pisklęta pozostają w gnieździe przez 3 miesiące, natomiast kanie z Europy usamodzielniają się szybciej.
Młode.
Rodzeństwo wykazuje wzajemną agresję i często silniejsze młode zabija słabsze. Pisklęta są jasnobrązowe na grzbiecie i mają czarną oprawę oczu. Po 18 – 22 dniach na całym ciele pojawiają się pióra, na głowie wyrastają nieco później, po 24 – 29 dniach. Po 17 – 19 dniach potrafią stanąć na własnych nogach, poruszają skrzydłami po 27 – 31 dniach. Po 50 dniach wychodzą z gniazda na sąsiednie gałęzie. Dojrzałość płciową osiągają po 2 roku życia.
Populacja.
Populację światową kani czarnej szacuje się na ok. 6 mln osobników. W Polsce w zależności od metody szacowań gniazduje od od 300 do 1300 par.
Pod ochroną.
W Polsce kania czarna objęta jest ścisłą ochroną gatunkową.
Dane/Wymiary.
- Długość ciała: 46 – 59 cm
- Rozpiętość skrzydeł: 130 – 155 cm
- Masa: ok. 1 kg
- Długość życia: na wolności ok. 23-25 lat; w niewoli 28-33 lat
Kania czarna, brunatna – ciekawostki.
- W Wielkiej Brytanii kania czarna, ze względu na zamiłowanie do jedzenia śmieci, nazywana jest w mowie potocznej shite-hawk („gówniany jastrząb”). Określenie to używane jest również w stosunku do ludzi. W 2009 roku Kate Moss nazwała tak swojego byłego partnera – Pete’a Doherty’ego.
- W niektórych regionach Indii kanie czarne są na tyle bezczelne, że wyrywają ludziom pokarm z rąk.
- W sytuacji zagrożenia matka daje znać swoim pisklętom, które reagują tanatozą. Jest to reakcja obronna, dzięki której młode wygląda jak martwe. Technika jest na tyle skuteczna, że nawet lis daje się na nią „nabrać”.
Polecamy.
