Rybołów – sokół znad wód

Rybołów zwyczajny (Pandion haliaetus) – sokół znad wód

Rybołów – ogromny, szponiasty drapieżnik o prawie dwumetrowej rozpiętości skrzydeł i wodoodpornych piórach. Dostrzega swoją pływającą ofiarę z wysokości 40 metrów, a następnie nurkuje za nią w głąb wody. Co jeszcze warto wiedzieć o tym niezwykłym ptaku?

Tytuł – gwoli wyjaśnienia – odnosi się do podobieństwa w sposobie polowania obu ptaków. Rybołów nie jest bowiem sokołem, lecz … rybołowem 🙂

Klasyfikacja

• Rząd: szponiaste (Accipitriformes)
• Rodzina: rybołowy (Pandionidae)
• Rodzaj: Pandion
• Gatunek: rybołów (Pandion haliaetus)

Miejsce występowania i podgatunki

Miejsca, w których można spotkać rybołowa, powiązane są ściśle z trzema lub czterema jego podgatunkami:

• Rybołów zwyczajny (Pandion haliaetus haliaetus) – występuje praktycznie w całej Europie, Azji oraz Afryce Północnej. Obecny jest również w Polsce (30-60 par).
• Rybołów amerykański (Pandion haliaetus carolinensis) – zamieszkuje Amerykę Północną i Antyle
• Rybołów karaibski (Pandion haliaetus ridgwayi) – gatunek, który można spotkać w Ameryce Środkowej i na Antylach
• Rybołów australijski (Pandion haliaetus cristatus) – występuje w Australii, na Tasmanii oraz na Wyspach Celebes, Salomona i w Nowej Kaledonii. Jest najmniejszym podgatunkiem. Często wyodrębniany jest jako oddzielny gatunek, a nie podgatunek.

Cechy charakterystyczne

Rybołów jest drapieżnym ptakiem szponiastym o bardzo charakterystycznym ubarwieniu, pozwalającym z łatwością odróżnić go od innych ptaków.

Skrzydła rybołowa są smukłe i długie, a głowa wąska. Ogon układa się w kształt litery M. Nogi i dziób mają natomiast barwę szaroniebieską.

Rybna dieta

Jak wskazuje nazwa tego drapieżnego ptaka, żywi się on głównie rybami, które stanowią aż 99% jego pożywienia.

Okazjonalnie rybołów spożywa małe gryzonie, króliki, zające, płazy i małe gady.

Polowanie

Skuteczne polowanie umożliwia rybołowowi doskonały wzrok, który przystosowany jest do wykrywania podwodnych obiektów.

Ma on także zdolność nurkowania i pływania po powierzchni wody z rozpostartymi skrzydłami – jednak nie przez długi czas.

Tryb życia

Rybołowy pozostają aktywne od świtu do zmierzchu. Całymi godzinami mogą przesiadywać na szczytach martwych drzew lub słupach. Wędrują samotnie, ale podczas migracji formują luźne grupy składające się z kilku lub kilkunastu osobników.

Gniazda

Rybołowy gnieżdżą się w koronach wysokich i starych drzew. W Polsce preferują około 150 letnie sosny, ale budują gniazda także na świerkach, modrzewiach, zdeformowanych szczytach drzew liściastych oraz słupach energetycznych.

Okres lęgowy i rodzicielstwo

Rybołowy łączą się w monogamiczne pary.

Samice składają od 1 do 4 jaj, ale najczęściej liczba ta wynosi 2-3. Następnie oboje rodzice zajmują się ich wysiadywaniem przez około 39 dni.

Po wykluciu się młodych to samiec dba, aby dostarczyć pokarm matce i jej dzieciom. Rybołowy opuszczają gniazdo zazwyczaj po 50-60 dniach od urodzenia – wciąż jednak są karmione przez rodziców. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 3-5 lat. Przeciętna długość ich życia to 7-10 lat, ale zdarzają się osobniki dożywające nawet 25.

Migracja

Rybołowy zmieniają swoje miejsce zamieszkania w zależności od pór roku. Europejskie odmiany zimują w Afryce, a te z Ameryki Północnej i Kanady w Ameryce Południowej.

Samice rybołowów odlatują do ciepłych krajów szybciej niż samce. Czyżby egoizm :)?

Średnia ilość pokonywanych dziennie kilometrów to ok. 280, a maksymalna 431.

Ochrona

Rybołów podlega w Polsce ścisłej ochronie. W odległości 200 metrów od gniazd, a w okresach, gdy na świat przychodzą młode 500 metrów, nie wolno prowadzić robót leśnych, ani nawet przebywać.

Od kilku lat mimo wszystko zauważalny jest spadek liczebności tych ptaków. Niektóre z przyczyn to kolizje z liniami elektrycznymi, brak dobrych miejsc lęgowych czy nielegalne polowania.

Rybołów w kulturze

Sylwetka rybołowa umieszczana była w wielu utworach literackich już w starożytności. W greckiej mitologii Nisos, król Megary, zamienił się w tego drapieżnego ptaka, aby zaatakować córkę, która zakochała się w Minosie – władcy krety.

Wizerunku rybołowa użył także irlandzki poeta William Butler Yeats, jako uosobienie smutku jednego ze swoich bohaterów.

Szczegółowe dane/wymiary

Rybołów (Pandion haliaetus)

• Wysokość: 50-66 cm
• Długość rozłożonych skrzydeł: 127-180 cm
• Długość ogona: 19-23 cm
• Waga: 0,9-2,1 kg
• Długość życia: 7-10 lat (rekord 30 lat)

Wszystkie podgatunki rybołowa mają podobne wymiary. U ptaków tych nie ma także silnie zaznaczonego dymorfizmu płciowego: dorosła samica jest jedynie trochę większa od samca.

Porównując rybołowa z innymi gatunkami ptaków, bardziej przypomina on w locie dużą mewę i jest trochę większy od myszołowa.

Rybołów ciekawostki. Czy wiesz że…

• Rybołowy są wyjątkowo elastyczne i łatwo przystosowują się do otoczenia. Lecąc pod słońce potrafią wygiąć staw w taki sposób, aby skrzydło uchroniło ich oczy przed światłem.
• Ciało rybołowa dobrze przystosowane jest do nurkowania. Nozdrza po zanurzeniu ulegają zamknięciu, a pióra są natłuszczone i wodoodporne. Dzięki temu po wynurzeniu jest on od razu gotowy do odlotu – nie musi osuszać się z wody.
• Najstarszy rybołów dożył ponad 30 lat.
• Wśród rybaków i wędkarzy krążą legendy, że duże ryby potrafią wciągnąć rybołowa pod wodę i utopić. Nie ma jednak na to żadnego dowodu.

Polecamy:

• Orzeł
• Bielik
• Harpia wielka
• Kondor
• Sokół