Baobab Grandidiera (Adansonia grandidieri)
Wyobraźmy sobie drzewo tak potężne, że mogłoby pomieścić w swoim pniu małą klasę szkolną, tak stare, że pamięta czasy dinozaurów, i tak niezwykłe, że wydaje się być żywcem wyjęte z baśni. Takim właśnie drzewem jest baobab Grandidiera (Adansonia grandidieri), endemiczny gatunek Madagaskaru, który od wieków fascynuje zarówno miejscową ludność, jak i przyrodników z całego świata.
Nazywany „Matką Lasu” lub „Drzewem Życia”, baobab Grandidiera stanowi nie tylko ikonę madagaskarskiego krajobrazu, ale jest również kluczowym elementem lokalnego ekosystemu. Te majestatyczne giganty, z charakterystycznymi cylindrycznymi pniami i płaskimi koronami, są świadkami burzliwej historii wyspy i strażnikami jej unikalnej bioróżnorodności.
Największy z baobabów występujących na Madagaskarze. Nie mogło go zabraknąć w animowanym filmie Madagaskar, w którym przedstawiony został jako ogromne drzewo znajdujące się w centrum wyspy. Nawę swą Adansonia grandidieri zawdzięcza francuskiemu botanikowi i odkrywcy Alfredowi Grandidier (1836-1921), który trzykrotnie odwiedzał Madagaskar i przemierzył wyspę wzdłuż i wszerz.
Klasyfikacja
- Królestwo: rośliny
- Klad: rośliny naczyniowe
- Klad: rośliny nasienne
- Klasa: okrytonasienne
- Klad: klad różowych
- Rząd: ślazowce
- Rodzina: ślazowate
- Podrodzina: wełniakowe
- Rodzaj: baobab
- Gatunek: baobab Grandidiera
Występowanie
Endemiczny i największy gatunek baobabu spośród występujących na Madagaskarze, a dokładniej – na południowo-zachodnim obszarze wyspy. Rośnie w suchych liściastych lasach, z reguły w pobliżu rzek lub sezonowych jezior.
Charakterystyka
Jedno z najciekawiej wyglądających drzew o cylindrycznym pniu pokrytym gładką, czerwono-szarą korą. Płaska korona drzewa rozkwita niebieskozielonymi liśćmi. Pąki kwiatów są ciemnobrązowe, natomiast same kwiaty mają piękne, białe płatki. Miąższ dużych i suchych owoców jest jadalny, zawiera nerkowate nasiona. Drzewo potężne jak dinozaury (przy okazji oferta dla polskich graczy o tematyce dinozaurów), osiąga 30 metrów wysokości
Drzewo obrasta liśćmi od października do maja, kwiaty pachnące kwaśnym arbuzem kwitną od maja do sierpnia, otwierają się po zmierzchu, a cały pyłek jest uwalniany pierwszej nocy. Drzewo zapylają nocne ssaki – małpiatki z rodzaju Phaner. Zwierzę wkłada pysk do wnętrza kwiatu, aby zlizać nektar, w wyniku czego pyłki przenoszone są na jego pyszczku.
Owoce
Owoce dojrzewają w listopadzie i grudniu. W odróżnieniu od baobabów afrykańskich i australijskich smaczne nasiona nie są rozsiewane przez zwierzęta. Mimo, iż wspomniane wcześniej małpiatki byłyby potencjalnie do tego zdolne, nigdy nie udokumentowano takiego przypadku.
Prawdopodobnie w przeszłości (1500 – 2000 lat temu) żyły gatunki stworzone do ich rozsiewania, ale zostały wybite przez przypływających na wyspę ludzi. Gatunki te obejmowały ssaki naczelne podobne do pawianów oraz najcięższego ptaka w historii świata – mamutaka (Aepyornis maximus). Mamutak posiadał potężny dziób, który wykorzystywał do otwierania dużych owoców, rozsiewając w ten sposób nasiona.
Dziś jedyną drogą rozpraszania nasion baobabu Grandidiera jest woda. Jej deficyt nie jest dla drzewa problemem, ponieważ przechowuje ją we włóknistym pniu.
Zagrożenia
Adansonia grandidieri jest najczęściej wykorzystywanym ze wszystkich baobabów na Madagaskarze. Nasiona i bogate w witaminę C oraz miąższ owoce są spożywane jako świeże. Olej spożywczy jest uzyskiwany z nasion oleistych baobabu.
Część owoców zbierana jest z ziemi, niestety w przypadku pozostałych ludność Madagaskaru wbija w drzewo drewniane kołki umożliwiające im wspinanie się po drzewie w celu dosięgnięcia do owoców znajdujących się w koronie. Gruba kora baobabu składa się z długich włókien, które wykorzystywane są do produkcji lin. Większość drzew pokrywają blizny po wycięciu kory do wysokości około 2 metrów od ziemi.
Szczegółowe dane / wymiary
Baobab Grandidiera (Adansonia grandidieri).
- Wysokość: 25 – 30 m
- Średnica pnia: do 3 m
- Obwód pnia: ok. 10 m
Gatunek jest zagrożony wyginięciem ze względu na poszerzenia gruntów ornych, co determinuje masowe wycinanie tych cennych drzew.
Polecamy:
Ale gładkie pnie,czego to rośliny nie wymyślą 😉 .
Niezwykłe są te baobaby. Kiedy o nich czytam przypomina mi się z dzieciństwa książka Mały Książę i jego rozważania na temat baobabów 🙂