Terizinozaur (Therizinosaurus cheloniformis).

Terizinozaur (Therizinosaurus).

Nieproporcjonalny, przerażający, ogromny. Tak w 3 słowach można opisać tego dziwnego dinozaura, którego ślady istnienia znaleziono w Azji. Co jadł i jaki tryb życia prowadził terizinozaur? Pytań jest wiele, ale nie na wszystkie znaleziono dotychczas odpowiedź.

Pamiętacie „strasznorękiego” deinocheira (Deinocheirus mirificus), którego opisywaliśmy stosunkowo niedawno? Miał ogromne kończyny przednie i ponad 30 centymetrowe pazury. Choć wielkościowo podobny do bohatera naszej dzisiejszej opowieści, to w zakresie długości pazurów, musi mu niestety ustąpić pierwszego miejsca na podium 🙂

Klasyfikacja.

• Gromada: zauropsydy
• Nadrząd: dinozaury
• Rząd: dinozaury gadziomiedniczne
• Podrząd: teropody
• Rodzina: terizinozaury
• Rodzaj: terizinozaur
• Gatunek: Therizinosaurus cheloniformis

Nazwa.

Nazwa rodzajowa Terizinozaur (Therizinosaurus cheloniformis) znaczy tyle co „jaszczur – kosynier”, natomiast człon gatunkowy odnosi się do tego, że na początku znalezione pazury terizinozaura przypisano żółwiowi.

Datowanie i występowanie.

Przemierzał tereny dzisiejszej Mongolii w okresie późnej kredy (późny kampan – wczesny mastrycht), ok. 77 – 69 mln lat temu. Był jednym z największych, a zarazem ostatnich przedstawicieli swojej grupy. Skamieniałości tego gatunku zostały odkryte właśnie w Mongolii, w formacji Nemegt (południowo-zachodnia część kraju). Na początku uznano, że znaleziona kość to żebro ogromnego żółwia. Z czasem okazało się, że naukowcy mają do czynienia z niebywale długim pazurem…

Charakterystyka.

O ile typowe teropody miały bardzo podobną budowę, o tyle terizinozauroidy zaprzeczały temu swoistemu kanonowi. Najbardziej nietypowe były pazury długości ludzkich kończyn, mała głowa umieszczona na długiej szyi oraz beczkowaty tułów wsparty na dwóch nogach.

Upierzenie?

Tworząc modele terizinozaura specjaliści wyposażali go w specyficzne łuski bardziej przypominające pióra niż twarde płytki podobne do tych, jakie posiadają np. krokodyle, są to jednak wariacje na temat tej części ciała, nie odnaleziono bowiem żadnych dowodów potwierdzających lub zaprzeczających takiemu stanowi rzeczy.

Zwolennicy teorii o upierzonym terizinozaurze opierają się na szczątkach beipiaozaura (Beipiaosaurus), mierzącego nieco ponad 2 m długości członka nadrodziny terizinozauroidów, jednego z najmniejszych przedstawicieli tych dinozaurów.

Wracając do terizinozaura, jego przednie kończyny mogły osiągać długość dochodzącą do 2,5 m, a rekordowy okaz miał 3,5 – metrowe ramię. Szacuje się, że mógł mierzyć ok. 10 m długości i ważyć ok. 5 ton.

Pazury.

Choć miały imponujące rozmiary i były wręcz nieproporcjonalnie długie (prawie 100 cm! – to najdłuższe pazury ze wszystkich odnalezionych dinozaurów) w stosunku do całego ciała, nie wiadomo do końca, jaką role pełniły. Mało prawdopodobne wydaje się, aby dinozaur używał ich do polowań, ponieważ ta potencjalna broń miała tępe brzegi.

Dzisiaj większość naukowców skłania się ku teorii, że dzięki pazurom mógł chwytać gałęzie drzew i strącać z nich owoce oraz liście. Nie wykluczono również tezy głoszącej, że były elementem dymorfizmu płciowego – samce mogły dysponować dłuższymi pazurami od samic.

Kończyny dolne miały po 4 palce, nie posiadały specjalnej ostrogi wyodrębnionej z jednego palca, którą posiadało większość teropodów, na kończynach górnych wyrastały po 3 palce, a z każdego palca wyżej opisane, delikatnie zakrzywione pazury.

Choć wyglądały krwiożerczo, to wygląda na to, że bardziej przypominały pazury leniwców, niż śmiercionośną broń.

Podobne artykuły

• 
  Ichtiozaury (Ichthyosauria)

  10 sierpnia 2013
• 
  Mamenchizaur (Mamenchisaurus)

  13 sierpnia 2013
• 
  Mozazaury (Mosasauridae)

  12 października 2013
• 
  Najdłuższe dinozaury – Top 10

  7 lipca 2012

Dieta.

Podrząd teropodów to obszerna grupa dinozaurów, spośród których większość stanowili mięsożercy (tyranozaury, raptory).

Terizinozaur jest trudny do sklasyfikowania pod względem preferencji żywieniowych, ale przeważa pogląd o jego roślinożerności. Uważa się, że miał mięsożernego przodka, ale pewności dodałoby zbadanie czaszki, której jeszcze nie udało się odnaleźć. Bez niej naukowcy nie wiedzą, jakim uzębieniem dinozaur dysponował i w jaki sposób jadł.

Z pewnością inne terizinozauroidy były roślinożerne, ale ponieważ ich przodkowie byli drapieżnikami niewykluczone, że mięso mogło stanowić element diety, co czyniłoby je wszystkożercami.

Stąd wypływa nasza klasyfikacja – umieściliśmy go w obu kategoriach (roślinożerców i drapieżników).

Odkrycie.

Pierwsze skamieniałości odkryto w 1948 roku, a dokonał tego radziecko-mongolski zespół paleontologów wykonujących prace wykopaliskowe w formacji Nemegt, w południowo-zachodniej Mongolii. Odnaleziono wtedy kilka ogromnych pazurów, z których większość była bliska 1 m długości.

Znalezisko nazwał i opisał w 1954 roku rosyjski paleontolog – Jewgienij Aleksandrowicz Malejew, który sądził, że znalazł żebra bardzo dużego żółwia morskiego. Dopiero po roku 1970 Anatolij Konstantynowicz Rożdiestwieński sklasyfikował znalezisko jako szczątki teropoda, jednak domysły, który dinozaur mógłby posiadać taką broń pozostawało drażniącą tajemnicą.

Dopiero kolejne wyprawy zaowocowały większymi odkryciami: kolejnych pazurów i fragmentów kończyn przednich opisanych przez mongolskiego paleontologa – Rinczena Barsbolda w 1976 roku.

W 1982 roku inny mongolski naukowiec – Altangerel Perle – stworzył opis nowego znaleziska – kończyn tylnych, po czym wybrał się do północnych Chin w poszukiwaniu pokrewnych gatunków i okazało się, że erlikozaur (Erlikosaurus andrewsi) oraz segnozaur (Segnosaurus) faktycznie były teropodami spokrewnionymi z terizinozaurem.

Terizinozaur (Therizinosaurus cheloniformis) vs Tarbozaur (Tarbosaurus).

Ponieważ oba wielkie gady występowały w tym samym czasie i na podobnym obszarze, mogło między nimi dochodzić do potyczek. Łatwo sobie jednak wyobrazić, że to tarbozaur (należący do rodziny tyranozaurów) wychodził z nich zwycięsko i zapewne konsumował swego przeciwnika na deser 😉

Choć jak wiemy, w „Wędrówkach z dinozaurami” dzielny terizinozaur wychodzi z takiej potyczki zwycięsko…

Szczegółowe dane i wymiary.

Terizinozaur (Therizinosaurus cheloniformis).

Wymiary.

• Długość: 8 – 10 m
• Wysokość (od podłoża do stawu biodrowego): 3 – 4 m
• Długość pazurów: 70 – 100 cm
• Masa: 3 – 5 ton
  

Występowanie.

• Azja, tereny dzisiejszej Mongolii, Pustynia Gobi
• Datowanie: 77 – 69 mln lat temu
• Okres: późna kreda
• Wieki: od późnego kampanu do wczesnego mastrychtu

Terizinozaur (Therizinosaurus) – ciekawostki.

• Jeśli pazury służyły do pobierania pokarmu z drzew, terizinozaur mógł przejawiać zachowania podobne do leniwca.
• Choć większość terizinozaurów pochodzi z Azji, co najmniej 2 ich rodzaje: notronych (Nothronychus) i falkarius (Falcarius utahensis) przebywały w Ameryce Północnej.
• Terizinozaur był największym znanym przedstawicielem rodziny terizinozaurów i grupy maniraptorów.
• Terizinozaur posiadał najdłuższe kości placów spośród wszystkich wymarłych i istniejących zwierząt.
• Poza znaleziskiem z Azji naukowcy wykopali potężny pazur w Afryce, a dokładniej – w Nigrze, ale nie wiadomo, czy znalezisko ma związek z terizinozaurem.

Polecamy:

• Tarbozaur
• Deinonych
• Deinocheir
• Welociraptor
• Najdłuższe dinozaury drapieżne