Ocelot tygrysi – żywa ozdoba lasów Ameryki Południowej

Jednym z najpiękniejszych kotów Nowego Świata jest z pewnością ocelot tygrysi. Niegdyś był to jeden z najpospolitszych małych drapieżników Ameryki Południowej i do dzisiaj jest dość liczny – mimo intensywnych polowań i niszczenia naturalnych siedlisk. Wiele też wskazuje na to, że ten maleńki drapieżnik nieźle poradzi sobie w przyszłości.

W przeciwieństwie do innych żyjących w lasach Ameryki gatunków kotów, ocelota tygrysiego udawało się wielokrotnie schwytać; okazało się też, że – znów odmiennie niż inne drapieżniki tego kontynentu – dobrze znosi niewolę. Tym sposobem jest on jednym z nielicznych małych kotów Nowego Świata, który został w miarę dobrze poznany i zbadany. Nosi on wiele nazw – w Polsce znany on jest też jako kot tygrysi lub oncilla. W krajach hiszpańskojęzycznych znany jest natomiast jako „Tigrillo”.

Klasyfikacja

• Gromada: Ssaki
• Rząd: Drapieżne
• Rodzina: Kotowate
• Rodzaj: Ocelot
• Gatunek: Ocelot tygrysi, kot tygrysi, oncilla (Leopardus tigrinus / Felis tigrinus)

Występowanie

Kot tygrysi kojarzony jest z Amazonią. Faktycznie jego zasięg występowania jest bardzo szeroki – od Kostaryki i Panamy aż do środkowej Brazylii. Zamieszkuje różnego typu lasy. Jego środowiskiem są zarówno lasy mgliste w północnych Andach, gdzie spotyka się go na wysokości nawet 3 tys. m (rekordowo zanotowano jego pojawienie się na wys. 4800 m), jak też lasy subtropikalne. Zapuszcza się także na tereny porośnięte przez suche lasy liściaste i zarośla na półpustyniach.

Na całym swoim obszarze występowania uczeni zaobserwowali różnice w wyglądzie tych kotów i wyodrębnili cztery podgatunki. Jeden z nich (Leopardus tigrinus guttulus) uznawany jest czasem za odrębny gatunek – tym bardziej że nie może on już krzyżować się z przedstawicielami innych podgatunków.

Charakterystyka

Wygląd

Oncilla przypomina ocelota i margaja, ale jest od nich mniejszy i smuklejszy. Jego pyszczek jest wąski, a uszy zaokrąglone. Jest to jeden z najmniejszych na świecie dzikich kotów – waży zaledwie 1,5-3 kg. Dorasta do 59 cm długości, do tego dochodzi ogon liczący do 42 cm. Wymiarowo jest więc większy od przeciętnego kota domowego, lecz znacznie lżejszy.

Futro ocelota tygrysiego jest bardzo gęste i gładkie, najczęściej barwy jasnobrązowej, choć zdarzają się ciemniejsze. Spód ciała jest jasny. Na ciele widoczne są liczne czarne lub ciemnobrązowe plamy, które na grzbiecie i bokach mają kształt nieregularnych rozetek o z jasnym wnętrzem. Na spodzie ciała plamy są mniejsze. Występują one też na nogach, stopniowo zmniejszając rozmiary w stronę palców. Na ogonie widoczne są ciemne pierścienie. Uszy są czarne, na każdym widoczna jest pojedyncza biała plama.

Tryb życia

Ubarwienie ocelota tygrysiego może wydawać się jaskrawe, jednak trzeba pamiętać, że kot ten zamieszkuje lasy. W takich warunkach światło przenika przez korony drzew z trudnością, tworząc z cieniami liści wzór sprawiający wrażenie cętek na jasnym tle – w takim oświetleniu oncillę bardzo trudno zauważyć. Kot tygrysi jest drapieżnikiem przede wszystkim naziemnym, jednak w razie potrzeby umie się doskonale wspinać po drzewach, choć jeśli może, to tego unika.

Ocelot tygrysi, jak wszystkie koty, jest ścisłym mięsożercą. Najważniejszą pozycją jego jadłospisu są gryzonie i inne małe ssaki. W suchych rejonach większość jego pożywienia stanowią zaś jaszczurki. Zdarza mu się także zjadać bezkręgowce i żaby. Poluje bardzo podobnie jak kot domowy: Uważnie śledzi ofiarę z daleka, a kiedy ta zbliży się na odpowiednią odległość, znienacka skacze i zabija ją.

Kot tygrysi prowadzi zasadniczo nocny tryb życia – przynajmniej wówczas, gdy żyje w gęstym lesie. Jednak zwierzęta żyjące na terenach suchych, w tym półpustynnych, przechodzą na tryb dzienny. Ma to związek z faktem, że tylko za dnia mogą polować na jaszczurki – ich podstawowe w tych warunkach pożywienie.

Porozumiewanie się kotów tygrysich niewiele różni się od kotów domowych. Młode często mruczą, zaś starsze, gdy zbliżają się do siebie, wydają dźwięki podobne do krótkiego gulgotania.

Rozmnażanie

Ruja ocelota tygrysiego trwa 3-9 dni (okres ten skraca się z wiekiem). Po trwającej 74-76 dni ciąży samica rodzi 1-3 kocięta. Otwierają one oczy dopiero po 17 dniach – dłużej niż u jakichkolwiek innych kotów podobnych rozmiarów. W przeciwieństwie do innych kotów, u których w pierwszej kolejności wyrzynają się siekacze, u ocelotów tygrysich wszystkie zęby pojawiają się niemal jednocześnie, w wieku ok. 21 dni. Jednak kocięta nie spożywają stałych pokarmów aż do ukończenia 38-56 dni – to znów jest znacznie więcej niż u podobnej wielkości kotów. Przestają pić mleko w wieku ok. 3 miesięcy.

Oncille ociągają dojrzałość płciową około 2-2,5 roku życia. Na wolności dożywają do 11 lat. W niewoli żyją dłużej – nierzadko dożywają nawet 17 lat.

Oncilla i ludzie

Jako posiadacz miękkiego i pięknie ubarwionego, a przez to osiągającego niezwykle wysokie ceny futra, ocelot tygrysi często padał ofiara polowań. Z raportu na lata 1972-1982 wynikało, że oncilla ten był czwartym najchętniej łowionym spośród małych kotów na świecie. Z samego Paragwaju wywożono wówczas aż 85 tys. skór rocznie. Znaczny spadek liczebności zmusił kraje, w których kot ten żyje, do ograniczenia handlu. Jednak polowania na tego kota są nadal dozwolone w Ekwadorze, Nikaragui i Peru.

Innym zagrożeniem dla oncilli jest niszczenie środowiska. Ocelot tygrysi preferuje tereny gęsto porośnięte drzewami, których powierzchnia systematycznie maleje. Największy wpływ na to ma wycinanie drzew pod plantacje kawy w lasach mglistych.

Aby ograniczyć rozmiary polowań i kłusownictwa, jednocześnie zdając sobie sprawę z popytu na naturalne futra, w Brazylii rozpoczęto program hodowli kilku małych kotów, w tym ocelota tygrysiego. W hodowlach takich koty te żyją w warunkach możliwie najbardziej zbliżonych do naturalnych. Mimo pewnych kontrowersji i protestów organizacji sprzeciwiających się hodowlom zwierząt na futra, program ten pozwolił wydatnie zmniejszyć liczbę polowań na koty dziko żyjące.

Oceloty tygrysie łatwo się oswajają i szybko niknie w nich strach przed ludźmi. Dlatego w obu Amerykach są one czasem hodowane jako zwierzęta domowe. Ich zachowanie niewiele odbiega od kotów domowych. Niestety z niewyjaśnionych powodów w niewoli notuje się dużą liczbę zgonów nowo narodzonych kociąt.

Przyszłość ocelota tygrysiego

Ocelot tygrysi – ze względu na ciągłe niszczenie siedlisk – został przez IUCN zaliczony do kategorii „narażony na wyginięcie”. Na szczęście wykazuje on bardzo duże zdolności adaptacyjne. W miarę niszczenia dotychczasowych siedlisk coraz częściej obserwuje się te koty na terenach odsłoniętych, np. w suchych lasach i zaroślach. Mogą też przejść na dzienny tryb życia, co znacznie zwiększa ich szanse na przetrwanie w naturalnym środowisku.

Naukowcy zauważyli, że w południowych rejonach zasięgu występowania oncilla krzyżuje się z blisko spokrewnionym kotem Geoffroya (Leopardus geoffroyi). Takie krzyżówki są płodne. Jest to proces naturalny, przy czym nie wiadomo, w jaki sposób wpłynie to na gatunek. Uznaje się obecnie, że zasięg tego zjawiska jest zbyt ograniczony, by spowodować zagrożenie dla oncilli.

Szczegółowe dane / wymiary

Ocelot tygrysi, kot tygrysi, oncilla (Leopardus tigrinus / Felis tigrinus)

• Długość ciała: 38-59 cm
• Długość ogona: 20-42 cm
• Masa ciała: 1.5-3kg

Ciekawostki

• We wszystkich językach kot ten nosi przydomek „tygrysi” (np. po angielsku „Tiger cat”), mimo że tygrysy mają na ciele paski, a oncilla – cętki.
• W najgęstszych rejonach lasów deszczowych spotyka się oncille melanistyczne.

Polecamy

• Białe lwy
• Białe tygrysy
• Mormi – azjatycki kot złocisty
• Mormi borneański
• Ocelot
• Margaj
• Karakal
• Wielkie koty
• Manul
• Kot błotny
• Inteligencja kotów
• Kot domowy
• Rasy kotów
• Rasy psów
  
• Najmądrzejsze psy TOP 10
  
• Agresywne rasy psów TOP 10
  
• Największe psy – TOP 10