Kodiak – wyspiarski olbrzym

Gdyby chciał, mógłby siać postrach wśród mieszkańców kodiackich wiosek. Byłby w stanie pokonać każdego przeciwnika, zabić niemal każdego drapieżnika. Mimo ogromnego potencjału bestii, kodiak to zwierzę niebywale wyważone, mądre i łagodne. Atakuje tylko wtedy, gdy się broni lub gdy zostanie zaskoczony.

Choć na co dzień jest typowym samotnikiem, potrafi ze spokojem polować w towarzystwie innych kodiaków. Jego życie opiera się więc na bilansie zysków i strat. Wydaje się, jakby rozumiał, że współpracą zdziała więcej dobrego niż krwawą walką.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: niedźwiedziowate
• Rodzaj: niedźwiedź (Ursus)
• Gatunek: niedźwiedź brunatny (Ursus arctos)
• Podgatunek: kodiak (Ursus arctos middendorffi)
• Inne nazwy: niedźwiedź kodiacki, niedźwiedź brunatny kodiacki, niedźwiedź brunatny z Wyspy Kodiak, grizzly kodiacki

Występowanie

Kodiaki żyją wyłącznie na wyspach Archipelagu Kodiak, ulokowanych na południe od Alaski. Populacje tych niedźwiedzi żyją najliczniej na wyspach: Kodiak, Afognak, Raspberry, Shuyak, Sitkalidak i Uganik.

Siedliska

Potężne „misie” przystosowały się do życia w oceanicznym klimacie subpolarnym. Charakteryzuje się on niskimi temperaturami, zachmurzeniami, mgłą, wiatrem oraz prawie całorocznymi opadami deszczu, od umiarkowanych po intensywne. Warunki klimatyczne nie rozpieszczają więc kodiackich grizzly.

Na wyspach tych spotykane są lasy świerkowe, góry, obszary tundrowych równin. Flora zależna jest od ulokowania danej wyspy. W archipelagu panują więc raczej zróżnicowane warunki przyrodnicze. W związku z tym kodiaki dostosowują się do warunków panujących na danej wyspie.

Obecność człowieka jest znacznie ograniczona – zurbanizowane obszary spotyka się jedynie na wyspie Afognak oraz na północnym wschodzie wyspy Kodiak.

Około 50% powierzchni archipelagu znajduje się na terenie Kodiackiego Rezerwatu Przyrody, dlatego też zwierzęta te znajdują się w sporej części na obszarach prawnie chronionych.

Charakterystyka

Wygląd

Kodiak wyglądem przypomina grizzly. Podobnie do niego jest masywny, posiada potężną głowę o szerokim pysku, ogromne łapy i wielką siłę. Całe ciało porasta bardzo gęsta sierść, której odcień waha się od beżu do ciemnego brązu. Osobniki z południowej części archipelagu wydają się jaśniejsze od swoich północnych krewnych. Futro w kolorze blond lub beżu częściej występuje również u samic.

Dorosły samiec kodiaka osiąga ok. 240 cm długości, 130 cm wysokości w kłębie i ciężar 470-530 kg. Samice są średnio o 20% mniejsze i 30% lżejsze od samców.

Dieta

Wiosną kodiaki jedzą rośliny oraz padlinę zwierząt, które nie przetrwały zimy. Gdy nadchodzi lato, poszerza się menu. Rozmaitość roślin pomaga przeżyć niedźwiedziom, które w tym czasie czekają na powrót ulubionej zdobyczy – łososi.

Ryby przypływają między majem i wrześniem. W kodiackich strumieniach i jeziorach pojawiają się wtedy również niedźwiedzie, wytrwale polujące na pożywne łososie pacyficzne. Wczesną jesienią w menu kodiaków dominują jagody. Dobrym źródłem pożywienia stają się także wodorosty i morskie bezkręgowce – spacer niedźwiedzia plażą w poszukiwaniu pokarmu nie jest więc żadną nowością. Dużą rzadkością za to jest polowanie na jeleniowate czy kozły śnieżne, choć oba rodzaje tych ssaków występują licznie na kodiackich wyspach. Uzupełnieniem diety są natomiast odpadki pozostawiane przez ludzi.

Tryb życia

W harmonijnych warunkach kodiaki są aktywne w ciągu dnia. Jeśli jednak na danym terenie muszą rywalizować o pokarm lub terytorium, preferują aktywność nocną. Tę drugą strategię obierają często osobniki mieszkające w pobliżu ludzkich zabudowań.

Choć są to zwierzęta potężne i budzące respekt, nie mają tendencji do walk o terytoria. Każdy niedźwiedź posiada jednak ulubiony areał, do którego cyklicznie powraca. Ponieważ wyspa Kodiak jest miejscem bogatym w pożywienie (nie potrzeba pokonywać dużych odległości w poszukiwaniu pokarmu), niedźwiedzie tam mieszkające zajmują chyba najmniejsze terytoria spośród wszystkich populacji północnoamerykańskich niedźwiedzi brunatnych.

W stanie naturalnym są to istoty samotnicze. Jeśli jednak duże zasoby pokarmu skupione są na małym terenie (np. wzdłuż strumienia czy padlina dużego zwierzęcia), tworzą chwilowo duże grupy, liczące nawet 60 osobników. Mimo to, w grupach olbrzymów rzadko kiedy dochodzi do walk czy śmiertelnych potyczek. Niedźwiedzie postawiły za to na współpracę, komunikację werbalną i niewerbalną oraz zhierarchizowaną strukturę społeczną, co z pewnością zwiększa sukces w czasie połowów i żerowania.

Gawry

Większość kodiaków tworzy gawry na wzgórzach lub na górskich zboczach, choć umiejscowienie legowiska zależne jest od ukształtowania terenu na danej wyspie.

Do swoich gawr kodiaki zaczynają chować się pod koniec października. Jako pierwsze czynią to z reguły ciężarne samice, ostatnie zaś – dorosłe samce. Po zimowym śnie, z początkiem kwietnia pojawiają się pierwsze przebudzone niedźwiedzie. Samice, które w czasie zimowego snu urodziły, przebywają w gawrze ze swoim potomstwem nawet do końca czerwca.

Niedźwiedzie, żyjące w północnych rejonach archipelagu, śpią dłużej od swych południowych kuzynów. Co ciekawe, prawie 1/4 dorosłych osobników rezygnuje z zimowego gawrowania, aby zimą nadal pozostać aktywnymi.

Kontakt z człowiekiem

Starają się trzymać dystans w stosunku do ludzi. Problem pojawia się wtedy, gdy zwierzę zostanie zaskoczone, zaatakowane lub gdy podejdzie zbyt blisko miasta w poszukiwaniu pożywienia. Najlepiej więc unikać sytuacji, w których kodiak poczuje się zagrożony.

Do tej pory zanotowano tylko dwa przypadki śmierci człowieka „z ręki” niedźwiedzia kodiackiego. Miało to miejsce w roku 1921 i 1999. Obydwa incydenty dotyczyły polujących myśliwych. Średnio jednak raz na 2 lata człowiek zostaje zraniony przez kodiaka.

Rozmnażanie

Samice osiągają dojrzałość płciową w ok. 5 roku życia, jednak pierwsza ciąża pojawia się w ok. 9 roku życia. Dopiero w tym czasie bowiem samice są w stanie wykarmić pierwsze potomstwo. Niedźwiedzice rodzą średnio co 4 lata. Ich płodność utrzymuje się do końca życia, choć po ok. 20 latach wyraźnie maleje.

Okres rozrodczy przypada na maj i czerwiec. W tym czasie samice i samce tworzą tymczasowe pary monogamiczne (jeden partner w jednym sezonie). Para przebywa ze sobą od 2 dni do 2 tygodni.

Zapłodniona komórka jajowa nie zagnieżdża się od razu w ścianie macicy. Odbywa się to dopiero jesienią. Kiedy zarodek zagnieździ się w macicy, zaczyna rosnąć. Zjawisko to nazywa się opóźnioną implantacją i jest powszechne wśród samic niedźwiedzi zapadających w sen zimowy.

Młode (z reguły 2-3, ale może ich być nawet 6) przychodzą na świat między styczniem i lutym. Noworodki są niemal łyse i ślepe. Przez kilka pierwszych miesięcy żywią się mlekiem matki. Po raz pierwszy z gawry wychodzą w maju lub czerwcu, kiedy ważą 6-9 kg (przy urodzeniu ważą mniej niż 0,5 kg). Niedźwiadki pozostają z matką przez ok. 3 lata, jednak prawie 50% młodych umiera przed osiągnięciem niezależności. Najczęstszą przyczyną śmierci jest kanibalizm ze strony dorosłych samców.

Szczegółowe dane / wymiary

Kodiak (Ursus arctos middendorffi)

• Długość ciała: samce śr. 244 cm
• Wysokość w kłębie: samce śr. 130-150 cm
• Wzrost (na dwóch nogach): samce do 3 m
• Waga: samce 477-534 kg (przed zapadnięciem w sen zimowy osiągają nawet 680 kg), samice 181-318 kg
• Maksymalna długość życia na wolności: samce do 27 lat, samice do 35 lat
• Samice są o 20% mniejsze i 30% lżejsze od samców
• Największy zarejestrowany osobnik w stanie dzikim ważył 750 kg
• Największy zarejestrowany osobnik w niewoli ważył 966 kg. Żył w ogrodzie zoologicznym w Dakocie i nosił imię Clyde. Dyrektor ZOO utrzymywał, że ok. rok przed śmiercią Clyde ważył ponad 1 tonę. Olbrzym zmarł w czerwcu 1987 r., mając 21 lat.
• Jednym z największych znanych niedźwiedzi kodiackich był Bart the Bear – niedźwiedź znany ze swych występów filmowych, szczególnie z filmu Niedźwiadek (The Bear) w reżyserii Jean-Jacques Annaud. Bart stojąc na tylnych łapach mierzył 290 cm i ważył 680 kg.

Niedźwiedź kodiacki (kodiak) – ciekawostki

• Niedźwiedź kodiacki jest niewiele mniejszy od największego współczesnego gatunku niedźwiedzia – niedźwiedzia polarnego.
• Kodiak jest największym podgatunkiem niedźwiedzia brunatnego na świecie.
• Kodiak jest jednym z największych drapieżników lądowych.
• W ciągu ostatniej dekady liczebność kodiaków powoli wzrasta.
• Niedźwiadki w przedziale wiekowym 3-5 lat bardzo często umierają. Do dorosłości przetrwa ok. 56% samców i 89% samic.
• Większość dorosłych samic znajduje areały blisko rodzinnych terenów, natomiast samce częściej wyruszają w dalszą wędrówkę.
• Około 56% dorosłych samic umiera z przyczyn naturalnych, podczas gdy ok. 91% samców ginie z rąk myśliwych.
  

Polecamy

• Niedźwiedzie