Amficelias (Amphicoelias) – największy dinozaur?

Amficelias (Amphicoelias) fragillimus – najdłuższy znany dinozaur?

Amficelias (Amphicoelias / Maraapunisaurus fragillimus) to zauropod należący do rodziny diplodoków (Diplodocoidea). 120 ton wagi, 60 metrów długości – król dinozaurów wagi ciężkiej, ale czy na pewno? Amficelias, to kontrowersyjny rodzaj zauropoda, który żył w późnym okresie jurajskim, około 157-145 milionów lat temu, na obszarze dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jego historia, rozmiary oraz kontrowersje związane z odkryciem i klasyfikacją są interesującymi tematami w paleontologii.

Diplodoki (Diplodocidae) to rodzina zauropodów, której nazwa oznacza „dwubelkowe”. Do diplodoków należą największe i najdłuższe dinozaury, jakie kiedykolwiek stąpały po Ziemi. Rodzina ta obejmuje takie dinozaury jak Diplodocus czy Supersaurus (ok. 34 m długości).

Amficelias (Amphicoelias) – „dwuwklęsły”

Amficelias (Amphicoelias) został zakwalifikowany przez Edwarda Drinkera Cope’a (amerykański paleontolog 1840-1897) do rodziny Diplodocoidea. Podstawą do tego był pojedynczy uszkodzony kręg, który niestety zaginął.

Na przestrzeni lat wyróżnione zostały trzy gatunki amficeliasa:

• Amficelias (Amphicoelias) fragillimus
• Amficelias (Amphicoelias) altus
• Amficelias (Amphicoelias) latus – synonim: Camarasaurus supremus

Amficelias (Amphicoelias) altus opisany został na podstawie dwóch kręgów, kości łonowej oraz kości udowej.

Gdzie i kiedy został odkryty

Szczątki Amficeliasa fragillimusa znalezione zostały w Kolorado (USA) w roku 1878. Odnaleziona skamielina pojedynczego kręgu była bardzo słabo zachowana. Zdumiewające były jednak jej rozmiary – 183 cm wysokości.

Amphicoelias został po raz pierwszy opisany przez amerykańskiego paleontologa Edwarda D. Cope’a w 1877 roku. Gatunek typowy, A. altus, został nazwany na podstawie fragmentów kręgów oraz innych kości. W 1878 roku Cope opublikował swoją pracę, co uznawane jest za oficjalne wprowadzenie tego dinozaura do nauki. W ciągu lat wyróżniono także inne gatunki, takie jak A. latus i A. fragillimus, z których ten ostatni jest szczególnie znany z powodu swoich rzekomych ogromnych rozmiarów.

Odkrycie i zaginione dowody

• 1877: Odkrycia dokonuje Oramel Lucas, pracujący dla paleontologa Edwarda Drinkera Cope’a. Znaleziony zostaje pojedynczy, gigantyczny krąg, a także częściowa kość udowa.
• Opis i Kontrowersje: Cope opisuje znalezisko i nadaje mu nazwę Amphicoelias fragillimus, podkreślając jego kruchość i delikatność. Publikacja zawiera rysunki i wymiary, ale brakuje w niej zdjęć.
• Zaginiony Kręg: Niestety, gigantyczny kręg, kluczowy dowód na istnienie Amficeliasa, zaginął. Nie wiadomo, co się z nim stało. Istnieją teorie o jego rozpadzie z powodu kruchości, a także o jego zagubieniu podczas transportu.

Co oznacza nazwa Amficeliasa fragillimus?

Edward D. Cope nazwał go Amphicoelias fragillimus. Fragillimus (z języka łacińskiego) oznacza „bardzo kruchy”. Określenie to odnosiło się do kruchości odnalezionej skamieliny. Stąd nazwę potencjalnie największego dinozaura w historii Ziemi można przetłumaczyć jako „Dwuwklęsły i bardzo kruchy”… Nazwa raczej mało medialna.

Czy Amficelias (Amphicoelias) fragillimus był największym dinozaurem?

Jeśli przyjmiemy założenie, że Amficelias fragillimus w ogóle istniał (nie ma bowiem pewności, że Edward Cope rzeczywiście posiadał opisany przez siebie kręg – znane są jedynie pozostawione przez niego szkice i zapiski), to opierając się na przynależności do rodziny diplodoków (podobnie niepewnej), można przyjąć zakładając podobne proporcje, że dinozaur ten mógł rzeczywiście być najdłuższym znanym dinozaurem i jednym z dinozaurów o największej wadze (122 tony).

Amphicoelias jest często uważany za jednego z największych dinozaurów, z szacunkową długością od 25 do 60 metrów i masą dochodzącą do 120 ton. Szczątki A. fragillimus znalezione w Kolorado w 1878 roku, w tym jeden kręg, były jednak bardzo słabo zachowane, co rodzi wątpliwości co do dokładności tych oszacowań. Wysokość kręgu opisana przez Cope’a wynosiła około 183 cm, co sugeruje, że dinozaur mógł osiągać ogromne rozmiary, ale brak jest solidnych dowodów na potwierdzenie tych twierdzeń.

Czy Amficelias (Amphicoelias) fragillimus był najwyższym dinozaurem?

Przyjmując założenia wskazane powyżej, można dość jednoznacznie stwierdzić, że Amficelias fragillimus nie należał do grupy najwyższych dinozaurów. Związane to było z jego budową typową dla diplodoków, które miały jak na zauropody stosunkowo „delikatną” budowę o długich szyjach, dla których przeciwwagą były bardzo długie ogony. Kończyny tylne zaś były dłuższe od kończyn przednich – patrz wymiary. Wyższe zatem były dinozaury, których budowa przypominała dzisiejsze żyrafy (dłuższe kończyny przednie): Brachiozaury, Zauroposejdon, Puertazaur, Alamozaur, czy odkryty w 1987 roku Argentynozaur.

Kruche podstawy szacowanych wymiarów

Przyjmując, że Amficelias (Amphicoelias) fragillimus rzeczywiście istniał (a przede wszystkim, że istniał kręg opisany przez Cope’a), trzeba mieć na względzie, jak kruche są podstawy do szacowanie jego długości i wagi – oparte na przesłankach klasyfikacji i porównań proporcji z rodziną diplodoków. Jednocześnie analizując wielkość dinozaurów, warto zwrócić uwagę, że wszystkie największe, najdłuższe i najcięższe dinozaury za wyjątkiem diplodoka oraz brachiozaura (największy kompletny szkielet – 13.27 m wysokości – znajduje się muzeum w Berlinie – Museum für Naturkunde) odtworzone lub opisane zostały jedynie na podstawie fragmentów odnalezionych kości – patrz rysunek poniżej.

Wątpliwości

Najnowsze badania coraz częściej skłaniają się ku tezie, że dinozaury były jednak sporo lżejsze, niż pierwotnie zakładano – artykuł na ten temat już wkrótce. Trzeba mieć bowiem świadomość, jak gigant taki jak Amficelias (Amphicoelias) fragillimus mógłby się w ogóle poruszać po lądzie? 60 metrów długości i waga 120 ton kontrolowana przez niezwykle mały mózg. Amficelias mógłby mieć trudności z opanowanie swego cielska i z samym procesem poruszania. Zwłaszcza, że miał występować na sawannach, w przeciwieństwie do założeń przyjmowanych przez część paleontologów dotyczących brachiozaurów, które lepiej mogły odnajdować się brodząc w wodzie (wyporność) dla zmniejszenia ciężaru swego ciała.

Kenneth Carpenter (amerykański paleontolog) zajmujący się badaniem dinozaurów wysunął teorię wg której Amficelias fragillimus miał żerować nocą na sawannach, a dzień spędzać w lasach w poszukiwaniu cienia i spokoju. Wg nas, ta teoria ma wiele słabych punktów – po pierwsze nie widzimy technicznej możliwości poruszania się 60-metrowego dinozaura w lesie. Po wtóre wbrew tezie wysuniętej przez Carpentera, nie zyskałyby te giganty tam spokoju, lecz jako bezbronne (niemożność poruszania się na boki pomiędzy drzewami) byłyby łatwym celem drapieżnych dinozaurów.

Kontrowersje

Wokół amficeliasa narosło wiele kontrowersji, głównie z powodu niepewności co do jego istnienia i rzeczywistych rozmiarów. Niektórzy paleontolodzy sugerują, że Cope mógł przesadzić z rozmiarami dinozaura w ramach rywalizacji z innym paleontologiem, Othnielem C. Marshem, w tzw. „wojnie o kości„. Krytycy wskazują, że od czasów odkrycia amficeliasa nie znaleziono żadnych dodatkowych szczątków, które mogłyby potwierdzić jego istnienie w tak dużych rozmiarach, co prowadzi do spekulacji, że dinozaur mógł być w rzeczywistości mniejszy lub że jego szczątki zostały błędnie zinterpretowane.

Amficelias fragillimus oraz Bruhathkayosaurus uważane są za nomen dubium – czyli niepewne.

Amficelias (Amphicoelias) / maraapunizaur (Maraapunisaurus fragillimus) – wymiary:

• Długość: 40-60 m / 58 m
• Długość szyi: 16.75 m
• Długość tułowia: 9.5 m
• Długość ogona: 32 m
• Kończyny przednie: 5.75 m
• Kończyny tylne: 7.5 m
• Wysokość w biodrach: 9 m
• Waga: 100-150 ton / 122.4 tony

Na podstawie szacunków dokonanych przez paleontologów:
Gregory S. Paul – 1994 rok / Kenneth Carpenter – 2006

Występowanie

• Późna jura – 150 mln lat temu
• Tereny dzisiejszej Ameryki Północnej – formacja Morrison

Odżywianie

• Amficelias był roślinożerny

Amficelias (Amphicoelias) – klasyfikacja:

• Nadrząd: dinozaury
• Rząd: dinozaury gadziomiedniczne
• Podrząd: zauropodomorfy
• Infrarząd: zauropody
• Nadrodzina: diplodokokształtne
• Rodzina: (? – nie ma pewności klasyfikacji) diplodoki
• Rodzaj: amficelias (Amphicoelias)
• Gatunek: Amphicoelias fragillimus

Amficelias (Amphicoelias) czy maraapunizaur (Maraapunisaurus)?

W 2018 roku Carpenter zaproponował, aby A. fragillimus przenieść do odrębnego rodzaju Maraapunisaurus, należącego do rodziny diplodokowatych rebbachizaurów (Rebbachisauridae). A. latus  uznaje się obecnie za synonim Camarasaurus supremus

Według propozycji Carpentera obecnie klasyfikacja wyglądałaby następująco:

• Nadrząd: dinozaury
• Rząd: dinozaury gadziomiedniczne
• Podrząd: zauropodomorfy
• Infrarząd: zauropody
• Nadrodzina: diplodokokształtne
• Rodzina: rebbachizaury
• Rodzaj: Maraapunisaurus
• Gatunek: Maraapunisaurus fragillimus

Polecamy:

• Największe dinozaury
• Najcięższe dinozaury
• Najdłuższe dinozaury
• Dinozaury o najdłuższych szyjach
• Dinozaury o najdłuższych szyjach
• Puertazaur
• Alamozaur
• Blogi: Jak to jest naprawdę z tym amficeliasem?