AzjaBielikiEuropaPolskaPtakiPtaki drapieżneZwierzęta

Bielik zwyczajny (Haliaeetus albicilla)

Bielik zwyczajnybielik (Haliaeetus albicilla)

Niegdyś na skraju wymarcia w Europie, 20 lat temu odrodził się jak Feniks stając się jednym z najliczniejszych ptaków drapieżnych Eurazji. Ptak niezwykłej urody. Bielik zwyczajny nie wyróżnia się białym upierzeniem głowy, jak reszta krewnych z rodzaju Haliaeetus, najbielszy u niego jest bowiem ogon.

Klasyfikacja

  • Gromada: ptaki (Aves)
  • Rząd: szponiaste (Acciptriformes)
  • Rodzina: jastrzębiowate (Accipitridae)
  • Podrodzina: jastrzębie (Accipitrinae)
  • Rodzaj: Haliaeetus
  • Gatunek: bielik zwyczajny
Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Występowanie

Rozmnaża się w północnej Europie i północnej Azji, największa europejska populacja bielika znajduje się wzdłuż wybrzeży Norwegii. Ptak lubiący chłodny klimat, ale osobniki ze wschodniej Skandynawii i Syberii migrują na południe wraz z nadejściem zimy.

Bieliki ze wschodu Rosji rzadko migrują na Alaskę. Małe populacje występują również na południowo-zachodniej Grenlandii i na zachodzie Islandii. Przebywa w Danii, Szwecji, Polsce i Niemczech.

Skromna ilość osobników wybrała na swój dom Bliski Wschód, Chiny, Indie i Mongolię. W 1916 roku bielik zwyczajny wymarł w Wielkiej Brytanii, ale powrócił w latach ’70-tych na wyspę Rhum w Hebrydach Wewnętrznych (Szkocja).

Zamieszkuje duże, otwarte przestrzenie w dolinach rzek lub tereny bogate w jeziora znajdujące się w klimacie umiarkowanym i chłodnym (tundra). Preferuje miejsca blisko skał lub porastające dużymi drzewami potrzebnymi do gniazdowania. Najlepiej czuje się na terenach odludnych.

Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Charakterystyka

Wygląd

Bielik zwyczajny to bardzo duży ptak, mierzący 66 – 94 cm długości, 1,78 – 2,45 m rozpiętości skrzydeł i ważący 3,1 – 6,9 kg. Mimo, iż bielik olbrzymi (Haliaeetus pelagicus) jest cięższy i dłuższy, to rozpiętość jego skrzydeł jest zbliżona do bielika zwyczajnego.

Bielik zwyczajny wyróżnia się szerokimi skrzydłami, dużą głową i potężnym, grubym dziobem.

Upierzenie

Upierzenie dorosłych osobników jest głównie szaro-brązowe, z wyjątkiem nieco jaśniejszej głowy i szyi, czerniawych lotek i charakterystycznego, klinowatego, białego ogona. Skóra wokół oczu, dziób i nogi są żółte. U niedojrzałych bielików ogon i dziób są ciemniejsze, skrzydła zaś nabierają mysio-brązowego odcienia.

Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Wokalizacje (dźwięki)

Wokalizuje dosyć często, na pewno częściej niż orzeł przedni (Aquila chrysaetos). Wydaje odgłosy przypominające szczekanie i krzyki lub skamlenie.Połączenie majestatycznego wyglądu z mało majestatyczną barwą głosu tworzy nieco groteskową mieszankę.

Terytorium

Terytorium obejmuje powierzchnię od 30 do 70 km2 i zawiera nierzadko zbiornik wodny. Areał pary bielików może nakładać się na terytorium zysa, ale konkurencja międzygatunkowa jest niska, ponieważ orzeł przedni woli góry i wrzosowiska, podczas gdy bielik zwyczajny wybiera tereny nadmorskie, zwłaszcza klify.

Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Dieta i sposób polowania

Menu

Menu jest dosyć zróżnicowane, oportunistyczne i sezonowe. Często poluje na ryby, ptaki i ssaki, ale wiele osobników żyje głównie z padliny. Większość zaś chętnie kradnie pokarm innym zwierzętom, np. wydrom lub innym ptakom, w tym kormoranom, mewom i rybołowi zwyczajnemu (Pandion haliaetus).

Bielik zwyczajny nie obawia się zabierać pożywienia różnym ptakom drapieżnym.

W miesiącach zimowych, kiedy trudno o świeże jedzenie, ptak przerzuca się na padlinę zwierząt kopytnych i ryb, nie pogardzi także martwym waleniem, a nawet ludzkimi zwłokami.

Para bielików zwyczajnych (Haliaeetus albicilla).

Na swoim terenie jest dominującym padlinożercą i łowcą. Dziennie potrzebuje 500 – 600 g pokarmu, jest jednak mniej aktywnym myśliwym od zysa.

Ponieważ lubi ryby, zarybione stawy przeznaczone do hodowli często padają łupem bielika.

Osobniki przebywające nad Bałtykiem wolą natomiast ptaki morskie – rybitwę białoczelną (Sternula albifrons) i wydrzyka wielkiego (Stercorarius skua), z ryb chętnie wybiera szczupaki.

Dosyć często jego źródłem pożywienia stają się pisklęta i jaja innych ptaków, przejawia również sadystyczne zachowania – zmusza ptaki wodne do wielokrotnego nurkowania, aby je zmęczyć, a następnie zaatakować.

Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Potrafi zabić dorosłego łabędzia, ale nie będzie w stanie wzlecieć z łupem takich rozmiarów, dlatego ofiarę przeciąga na brzeg i tam ją zjada.

Gabaryty ssaków, na które czyha są bardzo zróżnicowane: poluje zarówno na zwierzęta wielkości nornika, jak również na młode owce czy małe jelonki.

Polowanie

Sposób polowania jest bardzo podobny do taktyk innych jastrzębiowatych – zwierzę siedzi na wysokiej gałęzi lub lata nad terytorium, a kiedy ujrzy ofiarę, pikuje w jej kierunku i łapie z w swe silne szpony.

Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Rozmnażanie

Bielik zwyczajny to monogamista wiążący się z jednym partnerem na całe życie, ale kiedy jeden z nich umiera, drugi szybko znajduje nowego. Więź między partnerami zacieśnia się najmocniej, gdy wybierają własne terytorium. Zaloty obejmują charakterystyczne zachowania, które uwieńczone zostają podniebnym połączeniem szponów wraz ze spektakularnym wirowaniem. Bieliki zwyczajne są o wiele głośniejsze od orła przedniego, zwłaszcza samce w okresie lęgowym. Czasami samiec i samica wokalizują wspólnie tworząc zgrany duet.

Gniazdo

Gniazdo jest ogromne, budowane na skałach lub drzewach. Ponieważ para jest wierna jednemu terytorium, korzysta z jednego gniazda przez wiele lat (a nawet dziesięcioleci), w którym mieszkać będą kolejne pokolenia.

Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Młode

Samica składa rocznie 1 – 3 jaja w 2 – 4-dniowych odstępach czasowych. Lęgi odbywają się w marcu lub kwietniu, inkubacja trwa ok. 38 dni, udział w niej bierze zarówno matka, jak i ojciec.

Po wykluciu pisklęta tolerują się wzajemnie, ale często pierworodne pisklę jest większe i dominuje podczas karmienia, którym w dużej mierze zajmuje się samica. Po 5 – 6 tygodniach pisklęta są w stanie same się wyżywić, obrastają w pióra po 11 – 12 tygodniach, ale w zasięgu rodzinnego gniazda pozostaną przez kolejne 6 – 10 tygodni.

Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Reintrodukcja bielika zwyczajnego

Z gniazd, w których wykluło się najwięcej piskląt, zabiera się ich „nadwyżkę”, aby wykorzystać je do introdukcji na obszary, w których gatunek został wytępiony. Wydawać się to może bezduszne, ale czasem młodsze pisklę jest w ten sposób ratowane przed śmiercią głodową lub bratobójstwem.

Podczas realizowania programu introdukcji ptaki „wychowywane” są w specjalnych klatkach ulokowanych w koronach drzew. Pokarm podawany jest w taki sposób, aby młode nie mogło zobaczyć karmiącego. Dopiero w wieku, który pozwala mu na latanie, sam będzie znajdował pożywienie. Młode bielika zwyczajnego osiągają dojrzałość płciową między 5, a 6 rokiem życia.

Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Populacja w Polsce

Na początku wieku XX w Polsce żyło tylko 20 par lęgowych, w latach ’50-tych odnaleziono już 49 – 56 par, a na przełomie lat ’60-tych i ’70-tych było ich już 100. Jednak w latach ’70-tych liczebność bielika zwyczajnego w naszym kraju spadła z powodu stosowania DDT, które było zawarte w zwierzętach, na które ptak polował. Na początku lat ’90-tych doliczono się 223 par, a w 2008 roku odnaleziono ich aż 767 – wzrost populacji wyniósł wtedy 68%.

Dzięki temu sukcesowi Polska jest 3 krajem Europy (zaraz po Norwegii i Rosji), pod względem liczby osobników gniazdujących.

Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Szczegółowe dane i wymiary

Bielik zwyczajnybielik (Haliaeetus albicilla)

  • Długość ciała: 66 – 94 cm
  • Rozpiętość skrzydeł: 1,78 – 2,45 m (rekord 2,53 m)
  • Długość skrzydła: 55,2 – 71,7 cm
  • Długość ogona: 25 – 33 cm
  • Długość stępu: 9,2 – 10,1 cm
  • Długość dzioba: 6 – 6,5 cm
  • Masa:
    • samice: 4 – 6,9 kg (rekord 7,5 kg)
    • samce: 3,1 – 5,4 kg
  • Długość życia: 21 lat (maksymalnie 25 lat).
Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Bielik zwyczajnybielikciekawostki

  • Bielik zwyczajny jest gatunkiem bliźniaczym z bielikiem amerykańskim (Haliaeetus leucocephalus).
  • Osobniki z Grenlandii są większe od osobników z innych populacji. I, choć na początku chciano uznać je za podgatunek bielika zwyczajnego, dalsze analizy wykazały, że większe rozmiary mają związek z regułą Bergmanna.
  • Bielik zwyczajny często jest uznawany za 4 największego przedstawiciela jastrzębiowatych na świecie.
  • Bielik zwyczajny jest największym przedstawicielem jastrzębiowatych w Europie.
  • Ponieważ ptaki te korzystają z jednego gniazda przez pokolenia, na Islandii znaleziono konstrukcję używaną przez 150 lat! W Skandynawii natomiast, pod wpływem ogromnej masy gniazda, zawaliło się drzewo.
  • Bielik zwyczajny jest ptakiem narodowym Niemiec, jego wizerunek znajduje się także na godle tego państwa. Uważa się, że wizerunek tego drapieżnika widnieje także na godle Polski i na herbie Serbii.
  • Na Orkadach (archipelag szkockich wysp), odnaleziono skupisko kości tych ptaków w miejscach pochówków ludzi, co oznacza, że bieliki zwyczajne były czczone przez prehistoryczne ludy wyspiarskie. Innym dowodem na to są kamienne rzeźby przedstawiające wizerunki ptaków.
Bielik zwyczajny, bielik (Haliaeetus albicilla).

Polecamy


Baza Dinozaurów

17 komentarzy

    1. Maćku,

      Ostatni artykuł opublikowany został w środę, a wczoraj było święto. Często jest jednak tak jak obecnie, że choć nie publikowane są nowe artykuły, to aktualizowane są artykuły wcześniejsze, jak np. dziś artykuł na temat kangurów.

      Nie zawsze jesteśmy również w stanie opublikować dany artykuł, bo choć sam tekst jest przygotowany, to czekamy np. na zakup zdjęć do takiego artykułu, albo na zgodę na publikację zdjęć od ich autorów – jest to często proces długotrwały.

    1. Raczej nie ma takiego miejsca w Polsce. Przynajmniej nic nam na ten temat nie wiadomo.

      ______

      Wiktor prośba i uwaga do Ciebie – nie spamuj. Jeśli ta firma, którą już po raz kolejny wymieniasz w komentarzach chce się reklamować, to wystarczy wykupić reklamę.

      Posty reklamowe będą usuwane.

  1. O tym, że bieliki należą do podrodziny myszołowów pisaliście także w artykule „Orzeł a bielik”. Znajdziecie z pewnością błąd i poprawicie 😉

  2. na godle Polski ie widnieje zaden bielik – na godle Polski jest przedstwiony mitologiczny król wszystkich Orłow a zarazem wszystkich ptaków o czym swiadczy jego Biały kolor ze złotymi pazurami i dziobe oraz Korona na na głowie

  3. Pilnie prosze o informacje nt. bielikow. Zamierzam przeprowadzic sie niedaleko miejsca gdzie bieliki maja gniazdo. Obok na ogromnym pastwisku beda zapewne polowac moje koty. Czy bieliki moga zaatakowac kota na takiej otwartej przestrzeni? Czy kot ma szanse w starciu z bielikiem?

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Back to top button