Żbik europejski (Felis silvestris) – dziki kot
Przypominający wyrośniętego kota domowego żbik (Felis silvestris) należy do rodziny drapieżnych kotów, występujących (obok rysia) również na terenie Polski. W porównaniu jednak z kotem domowym jest mocniej zbudowany, choć umaszczenie jego jest bardzo podobne do umaszczenia przeciętnego dachowca.
Podgatunki żbika
Wyróżnia się ponad 20 podgatunków żbika, przy czym klasyfikuje się je w trzech grupach:
- Żbik europejski – Felis silvestris silvestris – występuje na terenie Europy
- Kot nubijski – Felis silvestris lybica – występuje w Afryce i na Półwyspie Arabskim
- Kot stepowy – Felis silvestris ornata – występuje w Azji
Kot nubijski uważany jest za przodka kota domowego.
Systematyka
- Rząd: drapieżne
- Rodzina: kotowate
- Rodzaj: Felis
- Gatunek: żbik europejski (Felis silvestris)
- Podgatunki uznawane od 2017 roku jako ważne:
- Żbik europejski (Felis silvestris silvestris)
- Żbik kaukaski (Felis silvestris caucasica)
- Podgatunki uznawane od 2017 roku jako ważne:
Występowanie
Żbiki przebywają obecnie na terenach:
- Europy (Szkocja, Półwysep Iberyjski, Niemcy, środkowa Francja, Półwysep Apeniński, Karpaty, Sycylia, Sardynia)
- Kaukazu i Azji Mniejszej
- Można je również spotkać w Indiach, Chinach i Mongolii, jak również w Afryce.
W Polsce, w Karpatach Wschodnich, żyje około 200 osobników.
Żbik bardzo łatwo krzyżuje się z kotem domowym. Oznacza to, że prawdopodobnie wszystkie żbiki europejskie są krzyżówką z dachowcem.
Wbrew pozorom, żbik nie lubi mieszkać w głębi lasów. Najbezpieczniej czuje się na skraju lasu liściastego lub mieszanego, chowając się wśród drzew. Poluje natomiast na otwartej przestrzeni: na łąkach, polanach, w dolinach rzek i potoków.
Charakterystyka
Wygląd
Żbik posiada piękne, jedwabiste, bardzo gęste futro. W porównaniu z kotem domowym, żbik ma dłuższą i nieco ciemniejszą sierść. Może ona przybierać odcień bury, burożółty, ciemnoszary. Znakiem rozpoznawczym żbika są boczne pręgi na tułowiu, ogonie oraz łapach.
Charakterystyczna ciemna pręga, przebiegająca wzdłuż grzbietu, aż do nasady ogona, to kolejna cecha wyróżniająca żbika, przy czym prążki na ogonie nie łączą się z pręgą grzbietową, co w pewnym stopniu odróżnia żbika od kota domowego. Brzuch jest o wiele jaśniejszy od reszty sierści. Żbik posiada ładny, puszysty, niezbyt długi ogon, ozdobiony ciemnymi pierścieniami i równie ciemnym zakończeniem. Ogon jest wyraźnie grubszy na końcu.
Żbik ma szeroką głowę, krótkie zaokrąglone uszy, nos w kolorze mahoniu (brązowo-czerwony), otoczony białymi włosami czuciowymi (wibrysami). Łapy – choć krótkie – są grube i mocne, wyposażone dodatkowo w wysuwane pazury.
Wewnętrzny palec w przednich łapach jest na tyle wysoko, że nie zostawia śladów na śniegu czy miękkiej glebie. Dlatego też tropy żbika są czteropalczaste mimo, iż posiada on pięć palców w przednich łapach.
Kiedy żbik jest zdenerwowany, kładzie uszy płasko wzdłuż głowy, szeroko otwiera pysk i wydaje groźne parskanie. Jego sierść jeży się, a grzbiet wygina łukowato, co sprawia, że zwierzę wydaje się większe. To bardzo dobry sposób na odstraszenie intruza.
Kiedy żbik porusza się powolnym krokiem, tylne łapy stawia w miejsce śladów pozostawionych przez łapy przednie. Długość kroku wynosi 30 – 35 cm.
Układ tropu żbika tworzy prawie idealną linię prostą.
Nazwa
Słowo „żbik” ma swe korzenie w słowie „step”, oznaczającym w tym przypadku coś dzikiego. Wcześniej używano również staropolskich określeń: zdeb, zdbik, żdbik, które ewoluowały do „żbika”. W języku angielskim żbik zwie się po prostu wildcat (dziki kot).
Zwyczaje
Jak większość drapieżnych kotów, żbik jest samotnikiem. Pod względem zachowań socjalnych jest on podobny do rysia. Rewiry samic są mniejsze od rewirów samców. Terytoria samic sąsiadują ze sobą i w niskim procencie pokrywają się. Samce posiadają o wiele większe rewiry – granice ich terytoriów są mocno zaznaczone i nie nakładają się. Jeden rewir samca żbika pokrywa kilka rewirów samic. Samce i samice łączą się tylko podczas okresów godowych, czyli na przełomie lutego i marca.
Polowanie
Żbik to łowca działający w nocy. Przemieszcza się o zmierzchu lub w środku nocy. Samice podróżują mniej, ale bardziej regularnie obchodzą swój rewir, często wracając do tego samego gniazda. Samce poruszają się szybko, ok. 3 – 5 km/h (kłus), polują praktycznie przez całą noc.
Żbik jest świetnym wspinaczem, ale nie przeskakuje z drzewa na drzewo. Dzieje się tak wyłącznie w sytuacji zagrożenia. Kot ten poluje na dwa sposoby: z zasadzki lub z marszu. Nigdy nie zasadza się na drzewach, w tym względzie trzyma się wyłącznie ziemi. Żbik je małe gryzonie, ptaki, ryby, żaby, nie pogardzi również małą sarną czy młodym jelonkiem (dla przypomnienia sarny i jelenie to odrębne gatunki).
Kiedy żbik upatrzy sobie ofiarę, zbliża się do niej cichymi skokami lub podbiega z prędkością „dopasowaną” do potencjalnej zdobyczy. Przed samym skokiem na ofiarę – nieruchomieje. Atakując z zasadzki, żbik potrafi przez kilkadziesiąt minut tkwić w jednym miejscu, sprawiając wrażenie odpoczywającego. Kiedy wyczuje odpowiedni moment, błyskawicznie wstaje i biegnie w stronę zdobyczy.
Żbik zjada ok. 600 gramów pożywienia dziennie.
Ciąża i wychowanie młodych
U żbika ciąża trwa 63-69 dni, samica rodzi od 1 do 7 młodych. Każde młode waży od 80 do 120 gramów. Kocięta rodzą się ślepe, oczy otwierają po tygodniu. Samica rodzi w gnieździe ukrytym pod korzeniami zwalonych drzew, w norze lisa lub borsuka, albo w dziupli.
Małe karmione są mlekiem matki przez ok. 7 tygodni (czasem nawet przez 4 miesiące). Po 5-6 miesiącach kocięta są gotowe do samodzielnego życia. Dojrzałość płciową osiągają w 10–12 miesiącu życia.
Żbik w niewoli żyje od 12 do 18 lat. Na wolności, ze względu na zagrożenia z pewnością nieco krócej, choć nie ma w tym zakresie precyzyjnych danych.
Na świecie żyje ponad 20 podgatunków żbika.
Szczegółowe dane/wymiary
Żbik (Felis silvestris)
- Długość: 43-91 cm (samce), 40-77 cm (samice)
- Wysokość: 25-35 cm
- Długość ogona: 18-40 cm
- Waga: 5-8 kg (samiec), 3-5 kg (samica)
- Długość życia: 12-18 lat (w niewoli)
Żbik – ciekawostki. Czy wiesz, że…
- Wewnętrzny palec w przednich łapach jest na tyle wysoko, że nie zostawia śladów na śniegu czy miękkiej glebie. Dlatego tropy żbika są czteropalczaste mimo, iż posiada on pięć palców w przednich łapach.
- Żbik został włączony do grupy zwierząt chronionych
- Istnieje ponad 20 podgatunków żbika.
- Uważa się, że na terenie dzisiejszej Europy mamy w większości do czynienia z kotożbikiem (krzyżówka dachowca ze żbikiem).
- Żbik zjada ok. 600 gramów pożywienia dziennie.
- Układ tropu żbika tworzy prawie idealną linię prostą.
- Żbik należy do jednych z najbardziej tajemniczych zwierząt. Nie poznano go dokładnie ze względu na jego tryb życia i typowo „kocią” osobowość.
Polecamy – Wielkie Koty
Piękny dziki kot.
ładny kot.
ładny kot.
Miałam z tego wypracowanie i dostałam 10.
Gratulacje!
Czym sie różni żbik od kota domowego?
Nie ma wielkich różnic, zważywszy, że środowisko naukowe jest podzielone i część biologów uważa, że nie ma już żbików czystej krwi, lecz jedynie mieszańce z kotami domowymi. Przyjmuje się, że żbik jest nieco większy i prążki na ogonie nie łączą się z pręgą grzbietową jak to ma miejsce u kota domowego.
Czy da sie sprawdzić ile żbika jest w moim kocie?
Nie ma takiej możliwości. Aby to było możliwe należałoby porównać DNA żbika i kota. DNA żbika nigdy nie poznamy, gdyż trudno jest wskazać osobnika czystej krwi. Większość zoologów stoi na stanowisku, że nie ma już żbików czystej krwi.
Musisz go otworzyć.
piękny dzikus, aż chciałoby się mieć go w domu, ale jak znam moją kocicę to byłaby wojna, a że ona jest też z dzikusów ,jest duża i silna to żbik miałby niezłą przeprawę. Ona po prostu nikogo nie toleruje. Żyjcie w zdrowiu dzikuski , a fotografom dzięki za wspaniałe zdjęcia.
Cytałem, że różnice genetyczne pomiędzy kotem domowym a kotem nubijskim są niemal żadne a różnice pomiędzy kotem nubijskim są tak małe, że należy je uznać za jeden gatunek. Ergo kot domowy i żbik to tylko odmiany w ramach tego samego gatunku. A twierdzenie, że w polsce nie ma żbików albo, że jest ich kilkaset to tak naprawdę myśliwska propaganda, bo do żbika strzelać nie wolno a do zdziczałych kotów jak najbardziej.
Na ten temat zdania są podzielone…Wybitny zoolog polski Piotr Paweł Sumiński był zdania że żbiki czystej krwi już u nas nie występują. Posługiwał się jednak metodami analizy fenotypowej. Obecnie prowadzone badania na podstawie genotypu /gł.mtDNA/ podważają częściowo ten pogląd. Daję tu adres ciekawej pracy z Włoch:
doi.org/10.1093/oxfordjournals.molbev.a003956
W przeciwieństwie do innych tego typu publikacji jest ona dostępna dla każdego zainteresowanego tematem.Wynika z niej że odrębność szlaku ewolucyjnego mtDNA jest wyraźnie odmienna dla żbika,kota nubijskiego i domowego-to raczej ten ostatni wygląda na totalnego mieszańca tymczasem dzika populacja felis silvestris wykazuje niewielki poziom hybrydyzacji… Oczywiście to są dane z półwyspu Apenińskiego. Gdzie indziej może być inaczej. Np.szkocki podgatunek żbika-f.silvestris grampia – jest ponoć w dużym stopniu zhybrydyzowany z kotem domowym. Jak u nas to nie wiem słyszałem że jakieś prace w tym kierunku są prowadzone w krakowskim SGGW. W każdym razie genetyczna odmienność tych zwierząt jest jak najbardziej do wykrycia.
Co do systematyki to obecnie obowiązują takie nazwy:
-felis silvestris/żbik
-felis silvestris lybica/kot nubijski
-felis silvestris catus/kot domowy
Czyli te kotowate uznaje się za podgatunki. Nauka nauką a ja jednak mam wątpliwości. Patrzę na leniwe, tłuste kocisko uwalone na fotelu w stanie totalnego katatonicznego bezwładu i zadaję sobie pytanie czy to faktycznie jest drapieżny „felis silvestris”..?
…wklejony komentarz /ctrl+v/ nie wchodzi.próbowałem ze 20 razy.
Wchodzi, pojawił się wiele razy w komentarzach oczekujących, zawiera bowiem link. Nasz system ze względu na spam nie wpuszcza od razu komentarzy zawierających odnośniki. Takie komentarze wymagają zatwierdzenia. Komentarz już jest powyżej 🙂
Nienawidzę spamu!!!!! HISSSSSSS!!!!!
Co do powyższego to powinienem był napisać ściślej…
-felis silvestris/GATUNEK/
-felis silvestris silvestris/PODGATUNEK/żbik europejski
-felis silvestris lybica/PODGATUNEK/kot nubijski
-felis silvestris grampia/PODGATUNEK/żbik szkocki
-felis silvestris caucasia/PODGATUNEK/żbik kaukaski
-felis silvestris reyi/PODGATUNEK/żbik korsykański
-felis silvestris ornata/PODGATUNEK/żbik(kot) stepowy
-felis silvestris /…/ jezcze jakieś 10 podgatunków w sumie
-felis silvestris catus/PODGATUNEK/kot domowy
Ten ostatni posiada genowe domieszki praktycznie wszystkich podgatunków felis silvestris jak na kosmopolitę przystało.
Jednak rdzeń mtDNA pochodzi bez wątpienia od f.lybica.
Jacy są naturalni worogowie żbika?
Na żbika raczej nikt nie poluje, ale jak wejdzie w drogę jakiemuś większemu drapieżnikowi (wilk, ryś, lis) to może mieć problem. Choć z drugiej strony raczej zdoła uciec na drzewo.
Czy po wypuszczeniu w polskich lasach bezpańskich dachowców, ale w typie żbika tzn pręgowanych burasków – zamienią po kilku pokoleniach się w żbiki ? Jeśli tak to łatwo przywrócić żbika do polskich lasów.
Nie zamienią się w żbiki, tylko po prostu będą dzikimi kotami. Gdyby krzyżowały się ze żbikami, to powstałaby krzyżówka. Zresztą żbiki czystej krwi chyba obecnie nie istnieją.
Lis samiec vs żbik samiec
Żbik powinien wygrać z lisem.
niedaleko mnie żyje żbik
„Żbik je małe gryzonie, ptaki, ryby, żaby, nie pogardzi również małą sarną czy jeleniem.”
Ale to chyba tylko padlina tejże sarny? Trudno mi sobie wyobrazić kota tylko nieco większego od mojego, polującego na sarnę, nawet tę małą 🙂
Oczywiście, że dużej sarny nie upoluje, ale zarówno żbik jak i ryś to dziwne stworzenia, które rzucają się na ofiary czasami znacznie je przewyższające wagą i wielkością. Dziwnie a nawet głupio to wygląda, ale potrafią uwiesić się u szyi i nie odpuszczać, choć są targane na różne strony przez ofiarę. Są nawet takie nagrania. Zatem to nie tylko padlina. Wpisz sobie na YT lynx deer, to zobaczysz takie filmy.
Pamiętaj że jelenia i to całkiem sporego potrafi zabić na przykład orzeł przedni – w artykule na ten temat znajdziesz tu w DinoAnimals zdjęcia z takiego zdarzenia. A przecież orzeł waży raptem 6 kg a jeleń kilkadziesiąt kilogramów.
Dalej uważam że żbik w żaden sposób nie zaatakuje sarny, nawet małej a co dopiero mówić o jeleniu. Po prostu do tekstu wkradł się błąd lub zdanie zostało niefortunnie zle sformułowane.
Ryś europejski to oczywiście całkiem inna sprawa, to jest naprawdę duży drapieżny kot.
Młode sarny i jelonki mogą padać ofiarami żbika. Oczywiście, nie osobniki dorosłe, żbik jest zbyt małym kotem. Uściśliliśmy to w tekście artykułu.