Czy różne gatunki ptaków „rozmawiają” ze sobą?
Dobry obserwator ptaków potrafi zidentyfikować gatunki nie tylko wizualnie, ale także na podstawie dźwięków jakie wydają. Dzięki praktyce i dobrym przewodnikom miłośnicy ptaków uczą się rozpoznawać dźwięki, które emitują różne gatunki ptaków.
Opanowanie tej umiejętności wymaga podstawowej wiedzy na temat tego, w jaki sposób i dlaczego nasi opierzeni koledzy komunikują się. Często dany gatunek wykorzystuje własny, charakterystyczny zestaw dźwięków – odmienne dźwięki w przypadku nawoływań godowych czy sygnalizujących zagrożenia terytorialne.
Weźmy dla przykładu gołębia skalnego. Gołębie te nawołują się wydając łagodne dźwięki. Aby zasygnalizować cierpienie używają szorstkiego chrząkania. Jeśli pojedynczy gołąb ma przetrwać i się rozmnażać, musi być w stanie rozpoznać różniące się wokalizacje.
Czy ptaki rozumieją nawoływania innych gatunków?
Czy dźwięki wydawane przez gołębie oznaczają cokolwiek dla wron czy innych gatunków ptaków? Czy ptaki mogą zrozumieć nawoływania innych gatunków?
Roberte D. Magrathem, ornitolog i ekolog behawioralny wykładający na Australijskim Uniwersytecie Narodowym, jest współautorem wielu opracowań dotyczących komunikacji międzygatunkowej u ptaków. Magrathem prowadził w tym zakresie liczne badania. W wielu badaniach zajmował się sposobami alarmowania wśród ptaków (to ostrzegawcze okrzyki, które ptaki wysyłają, kiedy widzą drapieżnika).
Magrath twierdzi, że „prawie każdy gatunek ptaka, który badaliśmy na miejscu, reaguje na alarmy innych gatunków, a podejrzewamy, że podsłuchane ostrzeżenia wywołane przez inne gatunki są szeroko rozpowszechnione dalej. Być może nie jest to zaskakujące, biorąc pod uwagę, że prawie wszystkie gatunki są narażone na ataki drapieżników i dlatego powinny korzystać z wszelkich dostępnych wskazówek, które znajdują się w pobliżu”.
Chick-A-Dee-Dee
Jednym z dobrych przykładów tego zjawiska jest związek między sikorami jasnoskrzydłymi (Poecile atricapillus) oraz kowalikami czarnogłowymi (Sitta canadensis). Te dwa gatunki ptaków śpiewających mają ze sobą wiele wspólnego. Oba gatunki są rodzime dla Ameryki Północnej i osiągają podobne rozmiary. Są także niezwykle ostrożne wobec ptaków drapieżnych. Kiedy sikory widzą jastrzębia, sowę lub jakiegoś innego skrzydlatego drapieżnika, wysyłają alarm.
Wysokie tony nawoływania są używane do informowania innych ptaków o drapieżniku, który leci wysoko nad ich głowami. Tytułowe nawoływanie „Chick-A-Dee-Dee” rozbrzmiewa, gdy w pobliżu pojawia się siedzący ptak drapieżny. Dodatkowe dźwięki „dees” są dodawane, gdy drapieżnik wygląda szczególnie niebezpiecznie.
Badania wykazały, że kowaliki rozumieją ostrzeżenia wydawane przez sikory. A jeżeli lepiej się temu przyjrzymy, to okazuje się, że potrafią dekodować dokładny poziom zagrożenia, który jest komunikowany przez inne gatunki.
Jak widać „podsłuch” wśród ptaków ma więc swoje zalety 🙂 Ponadto moglibyśmy dodać, ze warto uczyć się języków obcych 😉
Okrzyki alarmowe mogą nawet wywołać odpowiedź od nieptasich słuchaczy. Ptaszek czubaty, na przykład, jest ptakiem śpiewającym, którego ostrzegawcze okrzyki przed drapieżnikami sprawiają, że wiewiórki i pręgowce (Tamias) uciekają po ich usłyszeniu. O dziwo, te małe ssaki są znane z rozprzestrzeniania dalej sygnału niebezpieczeństwa poprzez jego naśladowanie. Wróble, kardynały i sójki będą naśladować sygnaturę alarmową sikorek. Tak więc chór międzygatunkowy zwiastuje nadejście nadchodzącego zagrożenia.
Wrodzone czy wyuczone umiejętności?
Czy ptaki mają zatem po prostu wrodzone umiejętności rozumienia nawoływań alarmowych innych gatunków? A może nabywają takich umiejętności w trakcie życia?
Magrath twierdzi, że przynajmniej w niektórych przypadkach niektóre gatunki ptaków aktywnie uczą się rozpoznawać płacz. Chwostki szafirowe (Malurus cyaneus) to zwyczajny widok na kampusie Australijskiego Uniwersytetu Narodowego w Canberze. Tak się składa, że tereny szkolne odwiedza często również szary ptak – miodożer maskowy (Manorina melanocephala) – znany jako hałaśliwy górnik.
Po drugiej stronie ulicy znajduje się ogród botaniczny, w którym chwostki szafirowe lubią spędzać czas, ale hałaśliwi miodożery go unikają. W jednym ze swoich badań Magrath potrafił zademonstrować, że chwostki, które żyły na terenie kampusu, uciekły, kiedy odtworzono nagranie alarmów wydawanych przez miodożery. Jednak chwostki w ogrodzie botanicznym – gdzie nie ma miodożerów – nie zareagowały na to samo nagranie. To zdecydowanie sugeruje, że rozpoznawanie nawoływań pomiędzy gatunkami nie jest wrodzone: należy się go nauczyć.
Margrath i jego zespół wyszkolił później chwostki, aby rozpoznawały nowe dźwięki jako alarmy, łącząc je z prezentacją szybujących modeli jastrzębia. To jednoznacznie pokazuje proces uczenia się ptaków.
Rozpoznawanie „mowy” innych gatunków
Nawoływania alarmowe nie są jedynymi wokalizami, które mogą wykraczać poza gatunki. Często ptaki rozpoznają inne odgłosy ptaków, jeśli istnieją pewne korzyści z ich rozpoznania. Niektóre gatunki bronią terytoriów przed członkami innych gatunków i reagują na ich pieśń terytorialną, inne rozpoznają nawoływania kontaktowe, które pomagają im w tworzeniu stad złożonych z różnych gatunków i dzięki temu znajdują pożywienie.
Kukułka
Interesującym przykładem jest kukułka. Samice kukułek składają swoje jaja w gniazdach innych gatunków ptaków, które są czasami oszukiwane aby wychowały kukułcze pisklęta. Młode kukułki naśladują bowiem błagające nawoływania młodych z gatunku gospodarza gniazda.
Polecamy
Zawsze się nad tym zastanawiałam, czy ptaki rozumieją się wzajemnie. I choć nie prowadziłam żadnych badań w tym kierunku, to oczywiste wydawało mi się, że kiedy wydają dźwięki, które można interpretować jako poruszenie wywołane strachem, to w zasadzie dołączają się do tego wszystkie gatunki, więc to chyba jest zrozumiałe jest dla wszystkich gatunków.