Rasy psów – Owczarek niemiecki

Sławny Szarik, pies Cywil czy Komisarz Rex nie są, tak naprawdę, fantazją twórców – owczarek niemiecki wykazuje bowiem szereg zachowań, dzięki którym wspaniale sprawdza się jako służbista, ale i przyjaciel.

Klasyfikacja FCI

• Grupa 1 – psy pasterskie i zaganiające
• Sekcja 1 – psy pasterskie
• Podlega próbom pracy

Odmiany owczarka niemieckiego

Odmiana krótkowłosa (Stockhaar)

Posiada gęste, przylegające i twarde włosy okrywowe. Najkrótsze na głowie, w okolicach uszu, na przednich stronach kończyn oraz łapach, dłuższe natomiast na szyi i tylnych stronach przednich kończyn, na udach (głównie z tylnej strony) rosną stosunkowo długie (tzw. portki).

Odmiana długowłosa (Langstockhaar)

Porasta długimi, miękkimi i nieprzylegającymi włosami okrywowymi, na uszach i nogach są najdłuższe, ogon szeroki. Najkrótsza sierść rośnie na głowie, w uszach i na przednich stronach nóg (razem z łapami). Charakterystycznie układają się na szyi, tworząc efektowną kryzę. Z tyłu ud portki wydają się wydatniejsze niż u odmiany krótkowłosej.

Pochodzenie

W Europie w 1850 roku podjęto próby standaryzacji ras, podczas których największy nacisk kładziono na utrzymanie cech odpowiedzialnych za pasterstwo i ochronę stad owiec przed drapieżnikami. Działania te miały miejsce w lokalnych społecznościach na terenach Niemiec, gdzie bardzo potrzebowano psów pasterskich. Cechami pożądanymi były zatem inteligencja, szybkość, siła i wyostrzony zmysł węchu. Udało się „stworzyć” psa o takich cechach, jednak problemem okazały się różnice w wyglądzie oraz umiejętnościach pomiędzy osobnikami żyjącymi w różnych regionach.

W celu zwalczenia tych różnic, powstałe w 1891 roku Towarzystwo Phylax postawiło sobie za cel stworzenie znormalizowanych planów rozwoju rodzimych ras psów w Niemczech. Po 3 latach organizacja została jednak rozwiązana z powodu toczących się konfliktów wewnętrznych dotyczących psich cech, jakie Phylax winno promować. Niektórzy członkowie uważali, że zwierzęta należy hodować wyłącznie do pracy, podczas gdy inni chcieli, aby wyhodowana rasa była jednolita również pod względem wyglądu. Chociaż stowarzyszenie nie osiągnęło celu, natchnęło społeczeństwo do kontynuowania standaryzacji ras psów.

Wraz z powstaniem dużych, uprzemysłowionych niemieckich miast, populacja drapieżników zaczęła spadać, co zmniejszyło zapotrzebowanie na psy owczarskie. W tym samym czasie opinia na temat inteligencji i wszechstronności niemieckich owczarków zaczęła się szerzej rozpowszechniać.

Max Emil Friedrich von Stephanitz – kapitan kawalerii i absolwent berlińskiej Wyższej Szkoły Weterynaryjnej oraz były członek Towarzystwa Phylax utrzymujący pogląd, że psy powinno się hodować tylko do pracy, podziwiał inteligencję niemieckich owczarków, ich zdolności i siłę. Nie mógł jednak znaleźć jednej rasy, która spełniałaby rolę doskonałego psa pracującego.

W 1899 roku na wystawie pokazano mu psa o imieniu Hektor Linksrhein, będącego dziełem kilku pokoleń selektywnej hodowli i całkowicie spełniającego oczekiwania Stephanitza. Zachwyciła go siła, inteligencja, lojalność wobec właściciela i piękno zwierzęcia. Zachwyt był tak ogromny, że Stephanitz od razu kupił Hektora. Po zakupie zmienił mu imię na Horand von Grafrath, a jego nowy właściciel założył Verein für Deutsche Schäferhunde – Towarzystwo Owczarka Niemieckiego. Tym samym, Horanda uznaje się za pierwszego owczarka niemieckiego i pierwszego psa dodanego do rejestru Towarzystwa.

Horand stał się podstawą w programach hodowlanych – został wyhodowany z odmian zamieszkujących Turyngię, Frankonię i Wirtembergię. Był ojcem wielu szczeniąt, a najbardziej udany okazał się Hektor von Schwaben.

Nazwa

Rasę nazwał sam von Stephanitz, określając ją jako Deutscher Schäferhund – dosł. owczarek niemiecki. Nazwa ma swe korzenie w pierwotnym przeznaczeniu rasy – wspieraniu pasterzy i ochrony owiec. W tamtym czasie wszystkie inne stada posiadały tę samą nazwę, dlatego zmieniono ją dla pozostałych na Altdeutsche Schäferhunde – dosł. owczarki staroniemieckie.

Dosłowne tłumaczenie nazwy przyjęto w oficjalnym rejestrze rasy, jednak po zakończeniu I wojny światowej obawiano się, że stosowanie w niej słowa „niemiecki” zaszkodzi jej popularności. Ze względu na antyniemieckie nastroje w tamtym okresie, brytyjski Kennel Club przemianował ją na wilczura alzackiego, na cześć francusko-niemieckiego obszaru przygranicznego Alzacja-Lotaryngia. Nazwę przyjęło wiele innych międzynarodowych towarzystw hodowlanych.

Ostatecznie jednak określenie „wilczur” zostało usunięte, po licznych protestach hodowców obawiających się, że pies zostanie sklasyfikowany jako hybryda psa domowego i wilka, co również wpłynęłoby na jego popularność i legalność rozpowszechniania, ale określenie „alzacki” funkcjonowało jeszcze przez długi czas. W 1977 roku, dzięki interwencji miłośników psów i pod presją brytyjskich klubów hodowlanych powrócono do „owczarka niemieckiego”.

Charakterystyka

Wygląd

Średnia wysokość w kłębie wynosi 60 – 65 cm u psów i 55 – 60 cm u suk. Masa ciała samców mieści się w przedziale 30 – 40 kg, a u samic 22 – 32 kg.

Czoło jest wypukłe, pysk długi i ścięty kwadratowo, zakończony dużym, czarnym nosem. Szczęki są mocne, nożycowe (siekacze szczęki górnej ulokowane są ściśle przed siekaczami szczęki dolnej). Oczy średniej wielkości, z brązowymi tęczówkami, w spojrzeniu łatwo uchwycić inteligencję, specyficzną „iskrę” i pewność siebie.

Uszy są duże i sterczące, otwierają się do przodu, często cofają się podczas chodzenia. Szyja wyróżnia się długością, pies wyciąga ją, gdy jest podekscytowany i chowa, kiedy porusza się w szybkim tempie. Ogon puszysty, sięgający stawu skokowego.

Umaszczenie, wbrew pozorom, jest dosyć zróżnicowane. Najpopularniejsza jest jednak „mieszanka” żółtobrązowego, czarnego lub czerwonego oraz czarnego. Większość odmian ma czarną maskę (pysk i okolice oczu) oraz duże łaty na ciele w kształcie przechodzącym od „siodła” do „koca”. Rzadsze odmiany obejmują osobniki całkowicie czarne, całkowicie białe, czerwono-brązowe (wątrobiane), a nawet niebieskie. Standardy hodowlane spełniają wszystkie warianty kolorystyczne poza niebieskim i wątrobianym, w stosunku do których istnieją poważne przeciwwskazania, w najgorszym położeniu są natomiast owczarki białe, ich umaszczenie jest bowiem podstawą do dyskwalifikacji.

Sierść posiada dwie warstwy: zewnętrzna – zwarta, mocno przylegająca, sztywna i gruba. Warstwę wewnętrzną tworzy tzw. podszerstek. Dopuszcza się natomiast dwa rodzaje sierści: krótką i długą, ponieważ jednak gen odpowiedzialny za długą sierść jest recesywny, odmiana ta występuje rzadziej.

Zachowanie

Inteligencja

Pies zdobył ogromną popularność dzięki inteligencji. W książce Intelligence of Dogs („Inteligencja psów”), Stanley Coren umieścił owczarka niemieckiego na III miejscu w rankingu najbardziej inteligentnych ras, zaraz po Border collie i pudlu dużym. Coren stwierdził, że pies jest w stanie wykonać zadanie po 5 powtórzeniach, a pierwszego polecenia wysłuchało aż 95% badanych owczarków. Lotny umysł w połączeniu z siłą sprawia, że stał się bardzo potrzebnym pracownikiem w policji, straży pożarnej, podczas poszukiwań i ratowania ludzi, ponieważ jest w stanie szybko nauczyć się różnych zadań i interpretować instrukcje lepiej niż inne duże rasy.

Temperament

Jako pies pierwotnie spełniający funkcję pasterza, jest aktywny i pewny siebie. Cechuje go także chęć do nauki i potrzeba wyzwań. Ponieważ jest ciekawski, doskonale sprawdza się jako pies stróżujący i tropiący, jednak może stać się zbyt nadopiekuńczy w stosunku do swej rodziny i terytorium zwłaszcza, gdy proces socjalizacji nie przebiegł prawidłowo. Niezbyt chętnie zaprzyjaźnia się z obcymi, ale jest bardzo mądry i posłuszny.

Poziom agresji

Dobrze wyszkolone i uspołecznione owczarki niemieckie mają reputację bardzo bezpiecznych psów. Jednak w USA oszacowano, że za najwięcej ugryzień odpowiedzialne są właśnie one, ponadto, przejawiają agresję w stosunku do mniejszych psów. Sprawozdanie z 1999 roku z Australii pokazało również, że owczarki niemieckie są trzecią rasą najczęściej atakującą ludzi w niektórych regionach państwa.

Jako pies pracujący

Owczarki niemieckie są cenione w wielu zawodach, szczególnie w policji, są bowiem wykorzystywane do śledzenia przestępców, patrolowania niespokojnych dzielnic i wykrywania podejrzanych substancji. Ponadto, tysiące owczarków niemieckich „dostało się” do wojska, gdzie dokonują rekonesansu, ostrzegają żołnierzy przed obecnością wroga, mini-pułapkami i innymi zagrożeniami. Szkolone były również przez grupy spadochronowe i trenowane jako psy przeciwpancerne. Podczas II wojny światowej pełniły rolę kurierów, ratowników i strażników. Wiele z nich, po zakończeniu służby, trafiało do domów żołnierzy, z którymi współpracowały, ponieważ ich inteligencja budziła podziw i przyczyniła się do tworzenia emocjonalnej więzi z człowiekiem.

Współcześnie, owczarek niemiecki jest jednym z najczęściej szkolonych ras, głownie na psa ratowniczego, policyjnego (wykrywanie zwłok i narkotyków), saperskiego, może także pracować w straży pożarnej. Bardzo dużo zawdzięczają wyczulonemu węchowi odpornemu na zakłócenia spowodowane innymi, niepotrzebnymi zapachami, dlatego też świetnie sprawdzają się podczas różnego rodzaju poszukiwań. W latach ’20-tych został zaangażowany jako pies przewodnik dla osób niedowidzących. Na podstawie badań stwierdzono, że owczarki lepiej przejawiały zdrową agresję wobec obcych i zachowania obronne niż np. labradory retrievery i golden retrievery, które nadrabiały stabilnością emocjonalną i zdolnością do zachowania zimnej krwi w sytuacjach kryzysowych. Okazało się zatem, że labrador i golden są lepiej przystosowane do współpracy z niepełnosprawnym człowiekiem, natomiast owczarek idealnie sprawdzał się w pracy w policji.

Poza bardzo „ucywilizowanymi” funkcjami, owczarek niemiecki nadal spełnia swą pierwotną rolę u pasterzy wypasających owce na łąkach znajdujących się obok ogrodów i pól uprawnych. Jego zadaniem, poza strzeżeniem, jest patrolowanie granic, których żadna owca nie może przekroczyć, doprowadziłoby to bowiem do niszczenia sąsiedniej roślinności uprawnej i ogrodowej. W Niemczech umiejętności te są sprawdzane podczas testów użyteczności, zwanych HGH (Herdengebrauchshund).

Szczegółowe dane i wymiary

Owczarek niemiecki

• Wysokość w kłębie: psy: 60 – 65 cm, suki: 55 – 60 cm (długość ciała nieznacznie przekracza wysokość)
• Masa: psy: 30 – 40 kg, suki: 22 – 32 kg
• Długość życia: śr. ok. 10 lat (max. 13 lat)

Owczarek niemiecki – ciekawostki

• Przodkowie współczesnych owczarków niemieckich powstały w wyniku tzw. chowu wsobnego, dlatego, na przestrzeni pokoleń, ujawniły się różnego rodzaju schorzenia występujące najczęściej u tej rasy: dysplazja stawu biodrowego i łokciowego prowadzące do zapalenia stawów, zwyrodnienia rdzenia kręgowego, choroby neurologiczne. Częściej niż inne rasy zapadają na chorobę von Willebranda (samoistne krwawienia).
•  Słowo „wilczur” pojawiało się jeszcze w nawiasach w oficjalnych publikacjach aż do 2010 roku.
• Owczarki niemieckie są 2. najpopularniejszą rasą psów w USA i 4. w Wielkiej Brytanii.
• Według National Geographic owczarek niemiecki zaciska szczękę z siłą 1060 N (rottweilery używają do tego 1180 – 1460 N, pit bulle 1050 N, labradory 1000 N, a człowiek 380 N).
• Kennel Club in the United Kingdom stworzył rejestr owczarków niemieckich. W 1919 roku zarejestrowano ich 54, ale już w 1926 liczba ta wzrosła do 8000. Owczarek ten zdobył międzynarodowe uznanie po zakończeniu I wojny światowej, kiedy powracający z frontu żołnierze zachwycali się psimi aktorami: Rin Tin Tinem i Strongheartem, które przyczyniły się do spopularyzowania rasy.
• Budowa ciała owczarka niemieckiego jest wręcz stworzona do konkrecji sportowych. Powszechnie biorą udział w agility (pies jest prowadzony przez przewodnika komendami ruchowymi i głosowymi, dzięki którym ma pokonywać specjalne przeszkody szybko i bezbłędnie).
• W 2013 roku w Guide Dogs of America całkowita liczba wyszkolonych na przewodników owczarków niemieckich wynosiła 15%. Resztę stanowiły labradory i goldeny.
• Wilczak czechosłowacki to rasa powstała w wyniku krzyżówki owczarka niemieckiego z wilkiem.

Polecamy

• Psy domowe
• Rasy psów
• Psowate
• Pies dingo
• Likaon
• Cyjon
• Wilk