Lamparcik marmurkowy – tajemniczy kot azjatycki

21 stycznia 2019 roku wśród przyrodników całego świata głośne stało się zdjęcie pewnego niewielkiego kota. Co w tym niezwykłego? Otóż było to jedno z nielicznych dobrej jakości zdjęć lamparcika marmurkowego wykonanych w warunkach naturalnych.

Lamparcik marmurkowy to niewielki dziki kot żyjący w lasach południowo-wschodniej Azji. Spotyka się go także we wschodnich Himalajach, na wysokości do 2500 m n.p.m. Zasięg jego występowania jest dość szeroki, niemniej kot nie jest zbyt liczny, dlatego według Czerwonej Listy IUCN ma status NT (Near Threatened, czyli „bliski wyginięcia”). Jest blisko spokrewniony z żyjącym na zbliżonym obszarze mormi złocistym – oba te gatunki pochodzą z linii, która oddzieliła się od innych kotowatych ok. 9,4 mln lat temu.

Klasyfikacja

• Gromada: ssaki
• Rząd: drapieżne
• Rodzina: kotowate
• Podrodzina: koty
• Rodzaj: lamparcik
• Gatunek: lamparcik marmurkowy, kot marmurkowy (Pardofelis marmorata)

Charakterystyka

Wygląd

Lamparcik marmurkowy jest wielkości kota domowego, od którego różni się tylko zaokrąglonymi uszami i bardzo długim ogonem – osiąga on niemal taką długość, jak głowa i tułów razem wzięte. Zgodnie z nazwą więc wygląda jak miniatura lamparta. Podobieństwo to zwiększa ubarwienie.

Futro ma barwę od szarobrązowej do żółtej. Na głowie, szyi i tułowiu występują czarne pasy, przy czym na czole i szyi biegną one wzdłuż ciała, zaś na plecach i bokach ciała ich przebieg jest nieregularny. Na łapkach i ogonie widać duże czarne plamy, przy czym na końcu ogona tworzą one pierścienie. Futro jest gęste, krótkie i miękkie. Lamparcik wyróżnia się stosunkowo dużymi stopami oraz uzębieniem typowym dla wielkich kotów, co wyraźnie wskazuje na jego pochodzenie.

Ciało lamparcika jest długie na 45-62 cm. Ogon jest nieproporcjonalnie długi i bardzo puszysty, mierzy 35-55 cm, jest więc niemal tak długi jak reszta ciała. Kot osiąga masę w przedziale 2-5 kg.

Środowisko i występowanie

Lamparcik marmurkowy żyje w północno-wschodnich Indiach oraz południowo-wschodniej Azji, a także na Borneo i Sumatrze. Łącznie zasięg jego występowania obejmuje 12 krajów. Spotyka się go u podnóża Himalajów, a także w puszczach na pograniczu Indii i Nepalu. W styczniu 2019 r. we wschodnim Nepalu zaobserwowano go na rekordowej wysokości 2750 m.

Kot ten żyje w lasach tropikalnych. Bardzo sprawnie i zwinnie porusza się po drzewach, co dodatkowo ułatwiają mu niewielkie wymiary i długi ogon stanowiący przeciwwagę. Jego liczebność nie jest znana nawet w dużym przybliżeniu. Na podstawie nagrań z kamer i obserwacji przypuszcza się, że zagęszczenie populacji wynosi około 7-19 zwierząt na 100 km² – jest to bardzo dużą rozbieżność i nie istnieje możliwość wykonania dokładniejszych szacunków.

Tryb życia

Wiedza na temat życia lamparcika marmurkowego bierze się między innymi z udanej próby śledzenia zwierzęcia, któremu założono nadajnik. Okazało się, że kot ten poruszał się po terytorium wielkości około 5,8 km². Okazało się, że był on aktywny nocą oraz o świcie i zmierzchu, zaś za dnia zwykle odpoczywał. Jednak w Indiach zauważono, że koty te bywają aktywne również za dnia, około południa. Lamparciki żywią się niewielkimi zwierzętami. Ich ofiarami są głównie ptaki, wiewiórki i inne gryzonie (głównie nadrzewne) oraz jaszczurki.

Zwyczaje lamparcika marmurkowego i jego biologię rozrodu udało się obserwować jedynie u zwierząt trzymanych w niewoli. Po ciąży trwającej od 66 do 82 dni kotka rodzi jednorazowo dwoje kociąt ważących 61-85 g. po 12 dniach otwierają oczy, a po dwóch miesiącach zaczynają przyjmować pokarm stały. W tym samym czasie zaczynają się aktywnie wspinać. Dojrzałość płciową kot ten uzyskuje w wieku około 22 miesięcy. Osobniki trzymane w niewoli dożywały 12 lat, jednak zupełnie nie wiadomo, ile mogą żyć na swobodzie.

Nic nie wiadomo na temat zwyczajów godowych czy też zachowań społecznych – należy pamiętać, że zachowania u zwierząt trzymanych w niewoli mogą znacznie odbiegać od obserwowanych na wolności. Koty te są jednak bardzo skryte, a jako że wiele czasu spędzają na drzewach, wyjątkowo trudno je obserwować.

Zagrożenia i ochrona

Lamparcik marmurkowy, podobnie jak większość dzikich kotów, jest zagrożonych z powodu kłusownictwa – chwyta się je ze względu na delikatne i barwne futro. Poza tym jego kości znajdują zastosowanie w tradycyjnej medycynie ludowej mimo braku jakichkolwiek dowodów na skuteczność takich działań.

Poza tym myśliwi ludu Apatani zamieszkujący Indie co roku rytualnie zabijają te koty ze względów religijnych. Ofiara ma zapewnić pomyślne łowy, powodzenie całej rodziny, a także chronić łowców przed wrogami i drapieżnikami. Wielkim zagrożeniem dla tych kotów jest też wylesianie, zwłaszcza na Borneo. Na szczęście moda na rezygnację z naturalnych futer spowodował spadek zainteresowania kłusowników tym gatunkiem, dlatego dzisiaj na czarnym rynku jego futro jest spotykane jedynie wyjątkowo.

Trudno jest oszacować stan populacji lamparcika marmurkowego, ale przypuszcza się, że z racji niszczenia siedlisk i niewielu śladów bytności jest on zwierzęciem rzadkim i bliskim wyginięcia. Dlatego obecnie jest on chroniony w większości krajów występowania.

Całkowita ochrona obejmuje ten gatunek w Bangladeszu, Birmie, Chinach, Indiach, Indonezji, Malezji, Nepalu i Tajlandii. W Laosie i Singapurze prowadzi się kontrolowany odstrzał. W Brunei i Bhutanie lamparcik jest chroniony tylko na obszarach objętych ochroną, ale poza nimi jest zwierzęciem łownym. Kambodża i Wietnam nie ujawniają żadnych informacji na temat jego statusu.

Lamparcik i ludzie

Lamparcik marmurkowy jest jednym z najtrudniejszych do zbadania kotów – ze względu na niewielkie wymiary, barwy doskonale maskujące go na tle mozaiki świateł i cieni rzucanych przez liście i nadrzewny tryb życia jego obserwacja w naturze jest niemal niemożliwa. Wiedza na temat tego gatunku jest więc bardzo uboga. Przez wiele lat nie udawało się też wykonać zdjęcia tego zwierzęcia na wolności. Wszelkie istniejące podobizny były obrazami namalowanymi przez artystów malarzy według wskazówek przyrodników, a fotografie wykonywano zwierzętom trzymanym w niewoli. Zdjęcia zwierząt żyjących na swobodzie należały do rzadkości.

Jedną z najniezwyklejszych jest fotografia wykonana w Nepalu 21 stycznia 2019 r. Było to pierwsze w tym kraju udane zdjęcie dziko żyjącego kota tego gatunku. Wydarzenie to wzbudziło ogromny rozgłos wśród miłośników przyrody – w Nepalu udokumentowano występowanie zaledwie 7 zwierząt. Poza tym jeszcze nigdy dotąd lamparcik marmurkowy nie pojawił się na tak dużej wysokości.

Używanie ukrytych kamer jest w zasadzie jedynym sposobem na lepsze zbadanie tych tajemniczych zwierząt. Te miniatury lampartów nie dają się bowiem obserwować na żywo – z łatwością umykają badaczom w lesie.

Szczegółowe dane / wymiary

Lamparcik marmurkowy, kot marmurkowy (Pardofelis marmorata)

• Długość ciała (bez ogona): 45-62 cm
• Długość ogona: 35-55 cm
• Masa ciała: 2-5 kg

Ciekawostki

• Lamparcik marmurkowy posiada nieproporcjonalnie długie kły. Jest to prawdopodobnie związane z tym, że poluje on na szybkie i zwinne zwierzęta nadrzewne – kły ułatwiają pochwycenie zdobyczy.
• Kot ten jest bardzo płochliwy i łatwo się stresuje, co jest przyczyną, dla której bardzo trudno jest utrzymać go w dobrym zdrowiu w niewoli. Z tego samego powodu wyjątkowo tylko dochodzi do rozrodu w niewoli.
• Jest to jeden z nielicznych kręgowców, który umie schodzić po pniu drzewa głową w dół, a nie np. zeskakując z gałęzi na gałąź.

Polecamy

• Białe lwy
• Białe tygrysy
• Mormi – azjatycki kot złocisty
• Mormi borneański
• Ocelot
• Margaj
• Karakal
• Wielkie koty
• Manul
• Kot błotny
• Inteligencja kotów
• Kot domowy
• Rasy kotów
• Rasy psów
  
• Najmądrzejsze psy TOP 10
  
• Agresywne rasy psów TOP 10
  
• Największe psy – TOP 10