Koralowce (Anthozoa)

Koralowce (Anthozoa)

Koralowce to najliczniejsza grupa parzydełkowców. Wiele z nich posiada umiejętność tworzenia niesamowitych podwodnych budowli zwanych rafami. Pięknymi barwami i kształtami koralowce przypominają podwodne kwiaty, które niestety można podziwiać tylko z daleka… Zapraszamy do podwodnego raju raf koralowych i nie tylko.

Klasyfikacja

• Królestwo: zwierzęta
• Typ: parzydełkowce
• Gromada: koralowce
• Podgromady:
  • Koralowce sześciopromienne (Hexacorallia)
    • Rzędy:
      • Koralniki (Corallimorpharia)
      • Ukwiały (Actiniaria)
      • Korale madreporowe, rafotwórcze (Scleractinia)
      • Ukwiałki (Zoantharia)
      • Rugozy (Rugosa) – wymarłe
      • Denkowce (Tabulata) – wymarłe
      • Cothoniida – wymarłe
      • Heliolitida – wymarłe
      • Heterocorallia – wymarłe
      • Kilbuchophyllida – wymarłe
      • Numidiaphyllida – wymarłe
      • Tabuloconida – wymarłe
  • koralowce ośmiopromienne (Octocorallia)
    • Rzędy:
      • Korale miękkie, korkowce (Alcyonacea)
      • Zdobnice (Helioporacea)
      • Piórówki (Pennatulacea)

Występowanie

Wszystkie gatunki koralowców żyją w środowisku wodnym, przeważnie w płytkich wodach przybrzeżnych mórz i oceanów. Spora ich część woli jednak wody słodkie. Większość preferuje wody ciepłe, choć spotyka się także gatunki arktyczne.

Wśród koralowców istnieje mnóstwo gatunków tworzących tzw. rafy. Obiekty te zbudowane są z wapiennych szkieletów wielu pokoleń tych zwierząt. Powierzchnia rafy jest domem dla polipów koralowych.

Rafy koralowe

Rafy koralowe są jednymi z najbogatszych ekosystemów świata, żyją w nich bowiem tysiące gatunków ryb i bezkręgowców, a także roślin i protistów. Jedną z najsłynniejszych jest Wielka Rafa Koralowa.

Symbioza

Wiele koralowców żyje w symbiozie z zooksantellami – glonami jednokomórkowymi bytującymi w ciałach polipów koralowych. Glony te dostarczają im produkty fotosyntezy w zamian za dostęp do światła (korale mogą żyć tylko na głębokościach nie większych niż 100 m).

Anatomia

Koralowce mają budowę polipa, który przyczepia się do podłoża za pomocą stopy. Od stopy wyprowadzany jest pień, który następnie przechodzi w tarczę gębową. Otwór gębowy ma z reguły postać szczeliny, dlatego gardziel jest spłaszczona. W gardzieli widoczne są dwie orzęsione fałdy – syfonoglify, przez które do jamy ciała spływa woda. Wokół jamy gębowej poruszają się ramiona.

U większości koralowców występuje wapienny szkielet zewnętrzny lub wewnętrzny. Ciało składa się natomiast tylko z dwóch cienkich warstw: warstwy zewnętrznej (ektodermy) i warstwy wewnętrznej (endodermy). Tkanki te oddziela od siebie bezkomórkowa, galaretowata mezoglea.

Koralowce posiadają jamę żołądkową podzieloną septami (przegrodami). Liczba przegród odpowiada liczbie ramion; może być ich zatem 6 lub 8 (czasem jest to też wielokrotność liczby 6). Od góry przegrody połączone są z gardzielą, od dołu opadają swobodnie do tzw. jamy chłonąco-trawiącej.

Parzydełka

Komórki nerwowe tworzą sieć współgrającą z włóknami mięśniowymi, wywołując ruch. Istnieją także komórki parzydełkowe, wyposażone w „kolce” zwane parzydełkami. Organ ten służy do zdobywania pożywienia, ale również do obrony. Parzydełko zostaje uwolnione z komórki na skutek delikatnego muśnięcia lub sygnału chemicznego. Toksyna zawarta w komórce powoduje paraliż małych zwierząt, u człowieka natomiast skutkuje pieczeniem lub wysypką.

Wielkość

Koralowce są bardzo zróżnicowane pod względem wyglądu i ubarwienia. Istnieją osobniki różowe, czerwone, fioletowe, niebieskie, białe, żółte, pomarańczowe… Zróżnicowana jest również wielkość: samotne gatunki mierzą ok 13 mm długości, ale duże, kolonialne mogą mierzyć 60-150 cm.

Dieta

Polują najczęściej na zooplankton, a nawet ryby, małże i kraby. Najmniejszy kontakt potencjalnej ofiary z ramionami polipa kończy się wypuszczeniem parzydełek. Prowadzi to do paraliżu zdobyczy i wciągnięcia jej do jamy gębowej. W jamie chłonąco–trawiącej pokarm zostaje strawiony za pomocą enzymów. Części niestrawione zostają zwrócone przez otwór gębowy na skutek gwałtownego skurczu ciała.

Rozród

U koralowców spotyka się zarówno gatunki rozdzielnopłciowe, jak i obojnaki. W rozmnażaniu płciowym komórki rozrodcze uwalniane są przez otwór gębowy. Zapłodnienie odbywa się zatem zewnętrznie, w toni wodnej. Z zapłodnionej komórki jajowej powstaje planula – orzęsiona, planktoniczna larwa. Po pewnym czasie osiada na dnie akwenu i przeobraża się w polip.

Poza rozmnażaniem płciowym u koralowców spotyka się także rozmnażanie bezpłciowe poprzez podział lub pączkowanie. W pierwszym przypadku z polipa tworzą się dwa osobniki, natomiast podczas pączkowania nowy polip wyodrębnia się ze ścian korpusu polipa macierzystego niczym pączek. Po okresie wzrostu może oddzielić się od rodzica lub pozostać z nim na stałe. U wielu koralowców rozmnażanie poprzez podział i pączkowanie odpowiada za tworzenie kolonii, które następnie przeobrażają się w gigantyczne rafy koralowe.

Wielka Rafa Koralowa

Najbardziej znaną rafą na świecie jest Wielka Rafa Koralowa, zwana również Wielką Rafą Barierową. Ciągnie się ona przez 2300 km wzdłuż wybrzeża Queensland (Australii). Średnia szerokość rafy wynosi ok. 60 km. W skład tej niezwykłej „budowli” wchodzi wiele (ok. 3000) małych raf oraz wysepek. Ściany rafy od strony morza opadają na głębokość 1,5 km. Północna strona Wielkiej Rafy Koralowej powstała ok. 20 mln lat temu, pozostałe części mają „zalewie” ok. 1 mln lat.

Rafa koralowa, Morze Koralowe oraz lasy tropikalne w Queensland zostały objęte ochroną przez UNESCO. Powyższe rejony Australii tworzą park narodowy, którego całkowita powierzchnia wynosi 346 000 km² (dla porównania powierzchnia Polski wynosi 312 679 km²).

Błazenek – mieszkaniec ukwiałów

Choć dla większości zwierząt morskich spotkanie z parzydełkami koralowców jest nieprzyjemne, a nierzadko zabójcze, jeden z gatunków ryb – błazenek plamisty (Amphiprion ocellaris) jest wręcz uzależniony od ukwiałów. Ryby te ukrywają się pośród ramion parzydełkowców i tworzą w nich swoje domy. Dzięki temu na otwartych wodach rybka skutecznie unika ataków ze strony dużych drapieżników (sama jest niewielka, osiąga zaledwie 11 cm długości).

Uważa się, że relacja błazenka i ukwiału ma charakter symbiozy: rybka może mieszkać w ukwiale w zamian za przyciąganie potencjalnej zdobyczy.

Nie ma pewności w jaki sposób błazenek unika skutków kontaktu z parzydełkami. Podejrzewa się, że posiada specjalny śluz, który przypomina skład wydzieliny danego ukwiała. Tę niezwykłą relację przedstawiono w filmie animowanym „Gdzie jest Nemo?”.

Gdzie jest Nemo :)?

Krótki film dla miłośników morskich krajobrazów. Wprawdzie to nie Wielka Rafa Koralowa (niestety jeszcze tam nie dojechaliśmy :)), ale bez trudu można tu znaleźć Nemo 🙂

Szczegółowe dane

Koralowce (Anthozoa)

• Wysokość: 1,3-30 cm, choć zdarzają się gatunki osiągające 1,5 m
• Rozpiętość ramion: 25 cm
• Ilość ramion: 6 (czasem wielokrotność 6) lub 8

Koralowce (Anthozoa) – ciekawostki

• Nazwa podgromady pochodzi od greckich słów ánthos („kwiat”) i zóa („zwierzę”). Dosłowne tłumaczenie brzmi zatem „kwiatozwierz”. Określenie to odnosi się do kwiatowego kształtu polipów koralowych.
• Na świecie żyje ok. 6000 gatunków koralowców.
• Koralowce są najliczniejszą grupą parzydełkowców.
• Pojedynczy przedstawiciel koralowców nazywany jest polipem koralowym.
• Wspomniane w artykule glony, zooksantelle, nadają koralowcom piękne barwy. Glony te są bardzo wrażliwe na zanieczyszczenia i zmiany temperatury wody. Jeśli więc z tego powodu glon umrze, polip traci swoje kolory. Zjawisko odbarwiania koralowców zwie się bieleniem i jest sygnałem o złej kondycji ekosystemu.
• Wielką Rafę Barierową tworzy ok. 400 gatunków koralowców. Na jej terenie przebywa ok. 1500 gatunków ryb i 4000 gatunków mięczaków.
  

Polecamy

• Morskie
• Ryby
• Mięczaki