Gawron – towarzyski ptak

Gawron (Corvus frugilegus)

W folklorze europejskim uznawany za ptaka mającego moc prognozowania pogody i przeczuwania zbliżającej się śmierci. Niestety przez swój „charakterek”, zamiłowanie do życia w grupie i wysokie umiejętności przystosowawcze dzisiaj nie jest zbyt lubiany. Dzieli więc ciężki los z kilkoma swymi kuzynami z rodziny krukowatych. Nie można jednak powiedzieć, że gawron źle sobie radzi – wręcz przeciwnie – radzi sobie śpiewająco, jak na krukowatego przystało 🙂

Klasyfikacja

• Gromada: ptaki
• Rząd: wróblowe
• Rodzina: krukowate
• Rodzaj: Corvus
• Gatunek: gawron / gapa
  • Podgatunki:
    • gawron zwyczajny (Corvus frugilegus frugilegus) – Europa i Azja
    • gawron syberyjski (Corvus frugilegus pastinator) – Azja

Występowanie

Gawron to ptak bardzo zaradny i elastyczny, o czym świadczy szeroki zasięg jego występowania. Przebywa niemal na całym obszarze Europy i w południowej oraz południowo – wschodniej Azji. Najliczniej występuje w Europie Środkowej i na Wyspach Brytyjskich. Ptaki z północnych terenów mają tendencję do przemieszczania się jesienią do krain południowych. W Polsce można zaobserwować jesienią (wrzesień, październik) przylot gawronów ze wschodu (z okolic Moskwy).

Siedliska

Typowym miejscem przebywania gawronów są zadrzewione równiny oraz pola uprawne z rozproszonymi drzewami. Nie lubią natomiast terenów bardzo górzystych. Często spotykane są także w miastach. Z tego ostatniego powodu uważa się je za gatunek synantropijny – dobrze przystosowany do życia na terenach przekształconych przez człowieka.

Charakterystyka

Wygląd

Bardzo przypomina resztę swych kuzynów, takich jak kruk zwyczajny czy kawka. Wiele osób myli go z tym drugim gatunkiem, jednak po porównaniu zdjęć łatwo dostrzec pewne różnice.

Pokrywają go czarne pióra, mieniące się czerwono – wrzosowym lub niebiesko – fioletowym poblaskiem. Na głowie, szyi i ramionach pióra są wyjątkowo gęste i gładkie. Dysponuje silnymi nogami, na których chętnie porusza się po ziemi. Dzięki długiemu i silnemu dziobowi może rozłupać twarde nasiona czy skorupy jaj.

Od krewnych odróżnia go pas bezwłosej, jasnej skóry u podstawy dzioba. Pas nachodzić może pod same oczy. Ponadto pióra wokół nóg wydają się bardziej pierzaste, niż u innych krukowatych.

Niedojrzałe gawrony są podobne do kruka ze względu na brak charakterystycznego pasa skóry wokół dzioba.

Wielkość

Długość ciała wynosi 41-49 cm, a rozpiętość skrzydeł 81-99 cm. Samce ważą 425-500 g, natomiast samice nieco mniej – od 350 do 400 g.

Dieta

Spaceruje po ziemi w poszukiwaniu dżdżownic i larw owadów. Wykopuje je używając swojego długiego, silnego dzioba. Z pól uprawnych kradnie ziarna zbóż, owoce, poluje też na małe ssaki, głównie gryzonie. Ptakom tworzącym gniazda naziemne podbiera jaja.

W miastach chętnie sięga po odpadki pozostawione na wysypiskach i ulicach. Zazwyczaj spotkać go tam można wcześnie rano, gdy miasta są jeszcze we śnie. Gawrony spełniają więc pożyteczną funkcję – oczyszczają miasto z resztek pożywienia – dzięki temu maleje populacja szczurów odwiedzających te miejsca w celu znalezienia pożywienia. Osobniki żyjące nad wodami mogą spacerować brzegami akwenów w poszukiwaniu skorupiaków.

W miastach można zaobserwować, iż część gawronów z rana wylatuje na żerowiska na podmiejskie pola.

Zachowanie

Bardzo towarzyski, wysoce uspołeczniony gawron, tworzy zimą duże kolonie. Jedna kolonia może mieszkać na kilku drzewach. Rekordowa zaobserwowana grupa gawronów mieszkała w północno – zachodniej Szkocji – liczyła sobie 65 000 osobników.

Wraz z końcem zimy gawrony rozpraszają się do mniejszych stad, gdzie odbywa się rozród.

Inteligencja

Eksperymenty z udziałem gawronów pokazały, że jest to jeden z nielicznych gatunków ptaków używających narzędzi lub tworzących je. Do ich tworzenia gawrony wykorzystywały kijki i druty. Ptaki te rozumiały również, że jeśli będą naciskać na przycisk, dostaną pokarm. Były w stanie wyginać druty w kształt haków, aby „złowić” pożywienie. Oznacza to, że uczą się nowych rzeczy i potrafią korygować swoje zachowanie. Wydaje się ponadto, że rozumieją pojęcie grawitacji, porównywalne do półrocznego dziecka.

Inteligencja gawronów często zadziwia – potrafią zrzucać z wysokiego drzewa orzechy na chodnik lub jezdnię pod koła samochodów, aby skorupka pękła (czynność tę powtarzają do skutku). W miastach zaobserwowano, iż jako dziadka do orzechów wykorzystują… tramwaj 🙂 – wkładają bowiem orzechy w szyny tramwajowe i czekają aż przejeżdżający tramwaj rozgniecie orzech.

Rozmnażanie

Lęgi odbywają się między lutym i kwietniem. W czasie zalotów samiec spaceruje dookoła samicy, kłania się jej, pozuje i kracze. Po 16-18 dniach od zapłodnienia samica składa 3-5 niebieskich lub szaro-zielonych jaj. Wysiaduje je w gnieździe zbudowanym z gałązek. W czasie inkubacji jaj, dostarczaniem pożywienia do gniazda zajmuje się przyszły ojciec.

Pisklęta przez około 40 dni rozwijają się, jednak po tym czasie nadal przebywają w rodzinnym gnieździe. Rodzice żywią je przez kolejne ok. 20 dni, ale całkowitą niezależność młode osiągają po około 150 dniach (5 miesiącach).

Gawrony prawdopodobnie łączą się w pary na całe życie, są to więc wierne ptaki.

Szczegółowe dane / wymiary

Gawron (Corvus frugilegus)

• Długość ciała: 45-49 cm
• Rozpiętość skrzydeł: 81-99 cm
• Długość dzioba: 5,3-5,7 cm
• Waga: 350-500 g
  • Samce: 425-500 g
  • Samice: 350 do 400 g
• Długość życia: 15-20 lat

Gawron – ciekawostki

• W samej Europie żyje ok. 20-35 mln gawronów.
• Wrocław jest jedną z ich ulubionych siedzib. Kiedyś zimowało tu nawet 300 tysięcy gawronów, które przylatywały do Polski z okolic Moskwy. Obecnie liczbę tę szacuje się na 80 tysięcy.
• Gatunek został sztucznie wprowadzony na Nową Zelandię. Dzisiaj uznawany jest tam za szkodnika i gatunek inwazyjny, dlatego jego populacja jest ściśle kontrolowana.
• Jedno z wierzeń na temat gawronów głosi, że pełnią one funkcję eskorty dla cnotliwych dusz, lecących do nieba.
• Ludowe (i często krzyżówkowe) określenie gawrona to gapa. Czasami może być na równi z wroną i krukiem określany jest jako glapa.

Polecamy

• Kruk
• Wrona
• Kawka
• Sroka
• Wróbel
• Sójka
• Kanarek