Największe mięsożerne rośliny

Największe mięsożerne rośliny

Borneo – raj, w którym rośliny zjadają zwierzęta…

Wyspa Borneo to istny raj nie tylko dla turystów szukających nowych zabytków, potraw i muzyki. To również miejsce idealne dla miłośników niezwykłych roślin, których oglądanie w naturalnym środowisku jest wspaniałym przeżyciem.

Dziś zabieramy Was w podróż do miejsca, gdzie rośliny zjadają… zwierzęta. W niniejszym artykule przybliżamy jedne z najbardziej egzotycznych roślin z wysp południowo–wschodniej Azji – największe mięsożerne rośliny świata.

Klasyfikacja

• Królestwo: rośliny
• Klad: rośliny naczyniowe
• Klasa: okrytonasienne
• Rząd: goździkowce
• Rodzina: dzbanecznikowate
• Rodzaj: dzbaneczniki:
• Gatunki:
  • Nepenthes rajah
  • Nepenthes rafflesiana
  • Nepenthes attenboroughii
  • Nepenthes northiana

Nepenthes rajah

Gatunek ten występuje wyłącznie na szczycie Kinabalu oraz Tambuyukon w malezyjskiej części wyspy Borneo (stan Sarawak). Rośnie tylko na glebie serpentynowej, głównie na terenach silnie nawadnianych wodami gruntowymi, gdzie podłoże jest luźne i stale wilgotne. Spotykany jest na dużych wysokościach między 1500 a 2650 m n.p.m., jest zatem zaliczany do roślinności wysokogórskiej.

Charakterystyka

Wygląd

Roślina może mieć łodygę wyprostowaną (głównie na terenach otwartych), ale też pnącą lub płożącą (wśród gęstej roślinności). Łodyga osiąga 3 cm grubości i 6 m wysokości, z reguły jednak nie przekracza 3 metrów. Nie produkuje rozłogów (wydłużonych pędów podziemnych), ale starsze okazy mogą posiadać pędy boczne.

Pofalowane na krawędziach liście rosną w regularnych odstępach wzdłuż łodygi. Posiadają rynienkowaty ogonek i długie wąsy czepne. Blaszki liściowe osiągają duże rozmiary (ok. 80 cm długości i 15 cm szerokości) i mają skórzastą powierzchnię.

Dzbany

Nepenthes rajah posiada charakterystyczne dzbany, które pełnią funkcję pułapki zakrytej wieczkiem. Ochrona ta zapobiega przedostawaniu się wody deszczowej i, tym samym, rozcieńczaniu zawartej w dzbanie substancji – soków trawiennych. Na krawędzi dzbana widoczny jest zębaty rąbek, który ma za zadanie umożliwić owadowi naziemnemu wejście na krawędź pułapki. W dzbanach górnych (występujących rzadko) rąbek jest zredukowany, aby ułatwić owadom latającym wlot do wnętrza dzbana.

Roślina ta, podobnie do innych dzbaneczników, posiada bowiem 2 rodzaje dzbanów: dolne i mniejsze górne. Największy znany dzban dolny mierzył 41 cm długości, a jego pojemność oszacowano na 3,5 l. We wnętrzu tego ogromnego „pojemnika” znajdowało się ponad 2,5 l soków trawiennych. Większość tych tworów ma jednak pojemność nie większą niż 200 ml. Prawdopodobnie są one największe pod względem objętości spośród wszystkich przedstawicieli rodzaju Nepenthes. Porównywalne rozmiary mają tylko Nepenthes merrilliana, Nepenthes rafflesiana i Nepenthes truncata.

Dzbany dolne spoczywają na ziemi, często są delikatnie pochylone, ponieważ opierają się o inne rośliny lub obiekty. Na zewnątrz mają czerwonofioletowy kolor, ale wewnątrz są limonkowozielone lub fioletowe. Barwy te kontrastują wyraźnie z żółtozielonymi elementami rośliny. Starsze dzbaneczniki posiadają wspomniane już dzbany górne, które mają mniejsze rozmiary i bledsze kolory od swych dolnych odpowiedników.

Największe spośród wszystkich dzbaneczników jest także wieczko, osiągające 15-25 cm długości i 10-20 cm szerokości.

Kwiaty

Poza dzbanami Nepenthes rajah posiada brązowo-żółte kwiaty, które wydaje przez cały rok. Wytwarzane są one w postaci dużego grona wychodzącego z wierzchołka łodygi. Jeden kwiatostan może osiągać 80, a nawet 120 cm wysokości. Kwiaty wydzielają silny, słodki zapach, a pomarańczowobrązowe owoce osiągają 10-20 mm długości. Gatunek tej rośliny jest dwupienny, co oznacza, że pojedynczy okaz wytwarza kwiaty jednej płci.

Mięsożerność

Roślina może pochłaniać nie tylko owady, ale także małe kręgowce, w tym ssaki. Odnotowano kilka przypadków utopionych w dzbanie szczurów. Pierwsza taka informacja pochodzi z 1862 roku, a najnowsza z roku 2011.

Poza szczurami ofiarą rośliny padają żaby, jaszczurki, a nawet ptaki. Zdarzenia te odnoszą się jednak z reguły do chorych i zagubionych osobników poszukujących schronienia lub wody pitnej. Zazwyczaj bowiem Nepenthes rajah żywi się owadami latającymi i naziemnymi oraz innymi stawonogami. Przyciąga je słodkim zapachem nektaru, a kiedy zwierzę wpadnie do dzbana, soki trawienne rozpuszczają jego ciało.

Mimo to między zabójczą rośliną, a niektórymi zwierzętami, takimi jak ssak Tupaia montana (wiewiórecznik) istnieje relacja o charakterze mutualistycznym (z korzyścią dla obu stron).

Dzban wydziela bardzo dużo słodkiego nektaru, a odległość wieczka od wejścia ma prawie identyczną długość jak wspomniany ssak z rzędu wiewióreczników. Podczas zlizywania nektaru zwierzę wypróżnia się do wnętrza dzbana, co może być sposobem na znaczenie terytorium. Uważa się, że w zamian za dostarczanie pożywienia ssakowi roślina dostaje jego kał, który zapewnia odpowiednią ilość azotanów.