Mapuzaur (Mapusaurus roseae)

Odkryty stosunkowo niedawno, bo w 1997 roku (niektóre źródła podają, że w 1995 roku), opisano go dopiero w roku 2006. Należał do grupy karnozaurów – jednych z największych teropodów w długiej historii Ziemi. Podobnej wielkości co T. rex i z pewnością nie mniej od niego sprawny.

Klasyfikacja

• Gromada: gady
• Nadrząd: dinozaury
• Rząd: dinozaury gadziomiedniczne
• Podrząd: teropody
• (bez rangi): karnozaury
• Nadrodzina:  Allozauroidy (Allosauroidea)
• Rodzina: Karcharodontozaury (Carcharodontosauridae – „jaszczury rekinozębe”)
• Rodzaj: mapuzaur
• Gatunek: Mapusaurus roseae

Nazwa

Nazwa mapuzaura wywodzi się z połączenia słowa Mapu, stosowanego przez Mapuczów (Araukanów) – plemienia Indian z Ameryki Południowej – oznaczającego „Krainę” lub „Ziemię” oraz z greckiego sauros – „jaszczur”.

Nazwa gatunkowa – Mapusaurus roseae – odnosi się do koloru skał, w jakich odnaleziono szczątki mapuzaura oraz do Rose Letwin, która sponsorowała całe wykopaliska.

Odkrycie

Odkrycia dokonano w Argentynie, w 1997 roku, kolejnego – w 2001. Kości znajdowały się w formacji skalnej Huincul, która wyodrębniła się w najstarszej erze późnej kredy – Cenomanie (ok. 100 mln lat temu). Wykopaliska prowadzili paleontolodzy z Kanady i Argentyny. Naukowcy – Phil Currie i Rodolfo Coria – nazwali i opisali dinozaura w 2006 roku. Kości znajdowały się w jednym miejscu i pochodziły od co najmniej 7 osobników z różnych grup wiekowych.

Currie i Coria spekulowali, że mógł to być skutek tzw. pułapki tafonomicznej (patrz niżej). Inna, nieco chętniej głoszona teoria mówi, że znalezienie grupy mapuzaurów świadczy dobitnie o jego stadnym trybie życia.

Charakterystyka

Badania zębów wzmocniły hipotezę sugerującą, że mapuzaur mógł polować na dinozaury wielkości Argentynozaura (Argentinosaurus), który żył w samym okresie (podobnie jak giganotozaur (Giganotosaurus)). Wykazano jednak, że nie byłby w stanie zjeść kości tak ogromnej ofiary, bowiem nie potrafiłby ich przegryźć ze względu na ich grubość i nieprzystosowane uzębienie.

Jeżeli teoria o polowaniu w stadzie jest prawdziwa, mapuzaury mogły doprowadzać do śmierci argentynozaura przez liczne ugryzienia. Rany powodowały u zwierzęcia krwotoki i infekcje, skutkujące śmiercią. Cały ten pogląd opiera się na znalezisku całej grupy mapuzaurów, jednak przyczyny stadnej śmierci nie zostały dotąd poznane. Skupisko kości jednego gatunku dinozaura (ang. Bone bed) wskazywać może również na to, że w miejscu znaleziska doszło do wielkiej powodzi lub nagłego zalania terenu przez pobliską rzekę lub jezioro, co doprowadziło do utonięcia wielu osobników (pułapka tafonomiczna). Jeżeli rzeczywiście doszło do podobnego wydarzenia, można zaryzykować stwierdzenie, że jest to niebywały zbieg okoliczności, dzięki któremu mogliśmy odkryć kolejnego przedstawiciela teropodów.

Mapuzaura sklasyfikowano do rodziny Carcharodontosauridae („jaszczury rekinozębe”), znanej z dużych, drapieżnych przedstawicieli, które mogły rywalizować, a nawet przekraczać rozmiary słynnego T. rexa. Zęby (i cała budowa anatomiczna) mapuzaura są bardzo podobne do zębów giganotozaura (Giganotosaurus) z tym, że były bardziej spłaszczone i zakrzywione, ponadto posiadały ząbkowane krawędzie – idealne do cięcia mięsa. Pod tym względem bardzo różnił się od tyranozaurów, których zęby miały stożkowaty kształt i gładką strukturę, dzięki którym potrafiły rozgryzać kości.

Mapuzaur vs T. rex

Porównując do siebie T. rexa i mapuzaura można stwierdzić, że ten drugi był smuklejszy i lżejszy: T. rex mierzył ponad 12 metrów długości, 4 metry wysokości (wysokość mierzona od podłoża do stawów biodrowych), ważył 5,4 – 6,8 ton (obecnie szacuje się, że T. rex ważył nawet 9.3 – 10.5 tony (2020 r.)). Mapuzaur osiągał ok. 12 metrów długości, 5 metrów wysokości i ok. 3 tony (6.9 tony (2020 r.)) masy.

Jak widać, oba teropody miały zbliżone rozmiary, choć ich tryb życia i preferencje żywieniowe mogły się nieco różnić (T. rex kruszył kości, mapuzaur świetnie kroił mięso). Jeden z paleontologów – Rodolfo Coria – zauważył, że czaszka mapuzaura jest dłuższa od czaszki T. rexa, a sama żuchwa jest delikatniej zbudowana i posiada cieńsze, ale ostrzejsze od tyranozaura zęby. T. rex mógł jednak pochwalić się mocniejszym zaciskiem szczęk (ok. 6 ton), poza tym kresomózgowie – rejon odpowiedzialny za planowanie i kontrolowanie pracy mięśni – było u niego bardzo dobrze rozwinięte, co składało się na imponującą skuteczność w trakcie polowania.

T.rex występował oczywiście na innym terenie i 30 mln lat później niż Mapuzaur.

Mapuzaur vs Giganotozaur

Pozornie może się wydawać, że mapuzaur i giganotozaur żyły w tym samym czasie, ale prawda jest nieco inna. Giganotosaurus carolinii żył we wczesnym okresie cenomanu ok. 97 mln lat temu, natomiast Mapusaurus roseae był najprawdopodobniej bezpośrednim potomkiem giganotozaura i rozwijał się dwa miliony lat później. Dzieli je więc ok. 1-2 mln lat i oba wielkie gady raczej nigdy się nie spotkały.

Najprawdopodobniej Giganotosaurus nie był myśliwym polującym na ogromne Argentynozaury (Argentinosaurus huinculensis), które żyły wprawdzie w tym samym momencie i formacji (Huincul formacji), podczas gdy Giganotosaurus żył w formacji Candeleros. Giganotozaur polował na andezaury (Andesaurus delgadoi) i limajzaury (Limaysaurus) podczas gdy to właśnie mapuzaur polował na argentynozaury.

Kwestia wielkości i siły obu gadów

Giganotozaur był raczej bardzo prymitywny i powolny. Mapuzaury wyewoluowały od nich, były więc nieco mniejsze, smuklejsze, lżejsze, szybsze, prawdopodobnie mądrzejsze, i przede wszystkim polowały grupowo, co pozwalało im pokonać największe zwierzę jaki kiedykolwiek chodziło po ziemi czyli argentynozaura (Argentinosaurus).

W procesie ewolucji mapuzur stał się najprawdopodobniej doskonalszym łowcą niż jego bezpośredni przodek – giganotozaur.

Kto by wygrał Mapuzaur czy Giganotozaur?

Chcąc odpowiedzieć na pytanie, który z tych gadów wygrałby, gdyby doszło do bezpośredniego starcia – trudno jest dać jednoznaczną odpowiedź. Każde zwierzę ma bowiem swoje słabe i mocne strony. Siła raczej nie idzie w parze z szybkością (giganotozaur).

Nawet dziś nie potrafimy jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie czy lew czy tygrys wygrałby bezpośrednie starcie, pomimo, iż oba koty żyją obok nas na Ziemi.

Szczegółowe dane i wymiary

Mapuzaur (Mapusaurus)

Odkrycie:

• Teren dzisiejszej Argentyny
• Odkryty: 1997 r.
• Odkrywcy: Phil Currie i Rodolfo Coria
• Opisany w 2006 r.

Wymiary:

• Długość: ok. 10 – 12,2 m / 12.2 (2020 r.)
• Wysokość: ok. 5 m (4,8 m)
• Masa: ok. 3 t (max. 5-6 ton) / 6.9 t (2020 r.)
• Długość czaszki: 156-180 cm

Występowanie:

• Ameryka Południowa, tereny obecnej Argentyny
• Żył: 97–93.5 mln lat temu / okres: Cenoman – najstarszy wiek późnej kredy

Mapuzaur – ciekawostki

• Poza „cmentarzyskiem” mapuzaurów, odkryto masowe mogiły innych teropodów: allozaura (Cleveland-Lloyd Dinosaur Quarry w st. Utah), albertozaura (Alberta w Kanadzie) i daspletozaura (Montana).
• Niewykluczone, że mapuzaury mogły ze sobą bardzo dobrze współpracować i zastawiać pułapki na wielkie zauropody.

Polecamy

• Giganotozaur (Giganotosaurus)
• Argentynozaur (Argentinosaurus)
• Tyranozaur T.rex
• Tyranozaur – mity i fakty
• Albertozaur (Albertosaurus)